Formacja dziecięcych zespołów liturgicznych

Uwagi wprowadzające

Po okresie kandydatury młodsi członkowie służby liturgicznej, podejmują trzyletnią formację. W każdym roku planowane jest 20 spotkań. Przynajmniej raz w ciągu tych trzech lat ministranci i członkowie schól powinni uczestniczyć w rekolekcjach. Zaleca się jednak organizowanie co roku rekolekcji dla tego grona osób.

Świat znaków

Wspólnym tematem wszystkich trzech lat formacji są znaki. Formacja dziecięca jest pierwszym, całościowym wprowadzeniem dzieci w świat znaków liturgicznych. Jest to uczenie się ich języka, rozwój zdolności dostrzegania za ich zasłoną niewidzialnej rzeczywistości.

Znaki mają tę specyfikę, że są proste. Ich podstawowe przesłanie mogą zrozumieć już dzieci, ale ich pogłębione rozumienie rośnie wraz z rozwojem człowieka. Dlatego do tej podstawowej inicjacji w świat znaków liturgicznych, będziemy wracać na wszystkich etapach formacji. Nigdy do końca nie zgłębimy treści, którą Bóg zamknął w znakach chleba i wina, krzyża i kadzidła, światła i wody, ołtarza i ambony oraz innych znakach, szczególnie znaku zgromadzenia i znaku kapłana, który reprezentuje Chrystusa Głowę.

Specyfiką formacji służby liturgicznej jest wprowadzenie w ten świat nie tylko poprzez teoretyczną refleksję, lecz także przez podjęcie za nich odpowiedzialności. Wykonując czynności, które są znakami i niosąc znaki, wskazujące na Chrystusa, uczestniczą oni w misterium zbawienia, które sam Zbawiciel uobecnia w swoim Kościele. Poprzez ukazywanie znaków całemu zgromadzeniu pomagają oni wszystkim głębiej zrozumieć obecność i działanie Chrystusa.

Wspólne tematy dla męskiej i żeńskiej służby liturgicznej

W ten świat znaków wprowadzeni są zarówno ministranci jak i członkowie scholi. Wszyscy powinni rozumieć znaki i poprzez nie wyrażać swoją wiarę. Treść wyrażona w widzialnych znakach objawia się również w śpiewie. Zarówno przez śpiew jak i poprzez znaki docieramy do niewidzialnego, ale obecnego pośród nas Zbawiciela.

W dziecięcym okresie formacji ministranci są wprowadzani w funkcje, które należą do akolity. Są to liczne czynności związane ze znakami, jaki którymi Kościół posługuje się w liturgii. Oni podają chleb i wino, niosą świece i krzyż, pełnią funkcje ministrantów kadzidła i wody, posługują biskupowi trzymając mitrę i kadzidło, kierują wielu postawami zgromadzonych przez dawanie im znaków dzwonkami.

Znaki te pojawiają się w konkretnych częściach celebracji. Ich ukazaniu najczęściej towarzyszy śpiew. Gdy ministranci spełniają swoje zadania, członkowie scholi śpiewają. Obydwie grupy są sługami tego samego misterium. Zadaniem pierwszej jest pomóc kapłanom w spełnianiu ich zadań oraz ukazać zgromadzonym znaki, które przypominają o Chrystusie i dokonujących się w liturgii zbawczych wydarzeniach. Zadaniem drugiej grupy jest wyrazić przeżywane misterium w śpiewie, ukazując w ten sposób jego szczególne piękno i pomagając wiernym uczestniczyć w nim w sposób bardziej świadomy, czynny i owocny.

Dlatego tematy formacyjne, podejmowane w grupach scholistek i scholistów, są w dużej części takie same. Dotyczą bowiem rozumienia tych samych obrzędów i kształtowania w sobie odpowiednich postaw. Odmienna jest tylko zewnętrzna funkcja, dlatego obydwie grupy mają inny rodzaj ćwiczeń.

Prawda ta wyrażona jest również w terminologii, która jest używana w niniejszym opracowaniu. Nazwy poszczególnych etapów formacji, a także kolejnych spotkań w grupach, nie wskazują wyraźnie ani grupy chłopców ani grupy dziewcząt. Wskazują natomiast temat i zadanie, które obydwie grupy powinny podjąć, każda zgodnie z własnym charyzmatem. Terminologia odnosząca się wyraźnie do męskiej i żeńskiej służby liturgicznej pojawi się dopiero w „Notatnikach”. Chłopcy otrzymają notatniki ministranta, a członkowie scholi otrzymają notatniki członków scholi.

Ad Patrem, per Filio, in Spiritu

Dyrektorium DSL zaleca, aby w programie formacyjnym zwrócić uwagę pogłębienie relacji dzieci z Ojcem, Synem i Duchem Świętym. Jest to teologiczny fundament formacji. Nawiązujemy do niego w poszczególnych spotkaniach, a szczególny wyraz znajduje on w przeżyciu rekolekcji pierwszego stopnia.

Odniesienie do Osób Bożych jest czymś naturalnym dla chrześcijanina od chwili, gdy zaczyna on czynić znak krzyża i wymieniać imiona tych Osób. W miarę rozwoju wiary człowiek dostrzega coraz wyraźniej, że Eucharystia i inne sakramenty są pełne modlitw do Ojca, przez Chrystusa w Duchu Świętym. Formacja pomaga dzieciom coraz bardziej świadomie wymawiać te święte Imiona i modlić się do każdej z Osób Bożych.

Rok I. Zgromadzenie liturgiczne

Tematem pierwszego roku formacji jest prawda o zgromadzeniu liturgicznym, a więc wspólnocie, która celebruje święte misterium. Wszyscy poznają więc lepiej znak wody, którą zgromadzeni są pokropieni, znak kadzidła, którym zostają okadzeni, a także znaczenie dzwonków, które przypominają wiernym o szczególnych chwilach celebracji. Rozważają także znaczenie dialogów prowadzonych przez kapłana ze zgromadzonymi oraz aklamacji, które wypowiadają lub śpiewają uczestnicy liturgii.

Rekolekcje: W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego

Ważnym przeżyciem na drodze formacji chrześcijańskiej są rekolekcje. Członkowie służby liturgicznej powinni przynajmniej raz w ciągu trzyletniego cyklu formacji uczestniczyć w rekolekcjach dla nich przeznaczonych (por. Dyrektorium DSL 64c). Jednak to minimum nie może stać się regułą. Należy zachęcać członków służby liturgicznej, aby każdego roku uczestniczyli w rekolekcjach. Są one ubogaceniem formacji, wprowadzają w kolejne jej etapy, pomagają w duchowym wzrastaniu, uczą współpracy z innymi, doskonalą umiejętności posługiwania, przyczyniają się do głębszego rozumienia liturgii i uobecnianych w niej tajemnic.

Wypracowaną i sprawdzoną formą rekolekcji dla dziecięcej służby liturgicznej są Oazy Dzieci Bożych kolejnych stopni. Trwają one 15 dni, a wraz z dniem rozpoczęcia i zakończenia 17 dni. Ten dłuższy czas pozwala mocniej utrwalić w sercu i w postawach dzieci umiłowanie Eucharystii i chrześcijańską postawę w codziennym życiu.

W programie DSL proponowane są siedmiodniowe rekolekcje, przeżywane po każdym roku formacji. Każdy powinien uczestniczyć przynajmniej w jednym z nich. Pierwszy z proponowanych tematów siedmiodniowych rekolekcji pomaga pogłębić teologiczne podstawy przeżywanego programu. Ta teologiczna zasada brzmi: „Ad Patrem, per Filium, in Spiritu”. Zwracamy się do Ojca, przez Syna w Duchu Świętym. Dar uczestnictwa w tej tajemnicy został nam ofiarowany na chrzcie świętym. Dzieci przeżywają ją w sobie właściwy sposób.

Dzień 1 – Powróćmy do chrztu

W pierwszym dniu rekolekcji w różny sposób powracamy do sakramentu chrztu świętego. Podkreślamy w nim przede wszystkim prawdę, że Bóg ofiarował nam wtedy udział w swoim boskim życiu, a więc w życiu Ojca, Syna i Ducha Świętego. Zwracamy się do Boga, ale w taki sposób, by nie zapomnieć, iż jest On jednym Bogiem w trzech Osobach. Możemy mówić o „wspólnocie Osób” do której zostaliśmy zaproszeni.

Dzień 2 – Tajemnica imienia

W czasie chrztu zostały nad nami wypowiedziane słowa: „N. Ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”. Jest w tej formule mowa o imieniu Boga. Trzeba więc przypomnieć biblijną naukę o imieniu, które kryje w sobie i równocześnie wyraża tajemnice osoby. Przy chrzcie pojawia się nie tylko imię Boga, lecz także nasze imię. Choć wybrali je dla nas rodzice, to jednak w chwili chrztu Bóg nadaje naszemu imieniu nowe znaczenie. Od tej chwili nasze imię oznacza, że jesteśmy nie tylko ludźmi, lecz także prawdziwymi dziećmi Bożymi. Nowość, jaką ofiarował nam Bóg, jest tak wielka, że św. Paweł mówi, iż staliśmy się nowymi ludźmi.

Zwracamy także uwagę na treść drugiego przykazania Bożego oraz na treść pierwszej prośby modlitwy Ojcze nasz. Uczymy się wypowiadać imiona Osób Bożych z największą czcią. Patrzymy na ludzi, którzy wypowiadają imię ukochanej osoby. To imię brzmi w ich uszach jak najpiękniejsza pieśń. W taki sposób powinniśmy wypowiadać imię Ojca, Syna i Ducha Świętego. Kiedy zwracamy się do Osób Bożych słowami: „Ojcze nasz”, „Panie Jezu” lub „Duchu Święty”, nie powinniśmy tego czynić w taki sposób, jakby nie chodziło o kogoś dla nas ważnego, świętego i ukochanego. Przeciwnie, angażujemy się w tę modlitwę całym sercem. Pamiętamy również, aby nie wymawiać imienia Pana Boga na daremno.

Dzień 3 – Sztuka czynienia znaku krzyża

Czynienie znaku krzyża jest z jednej strony takie proste, że nawet małe dziecko może to uczynić. Z drugiej zaś strony treść zawarta w wypowiadanych słowach i spełnianym geście jest tak głęboka, że do końca życia będziemy się uczynić coraz bardziej dojrzale czynić znak krzyża. Kiedy wykonujemy ten znak zanurzamy się w tajemnicy krzyża, przywołujemy tę tajemnicę i znaczymy siebie tym znakiem zbawienia. To jeden aspekt wielkiej tajemnicy. Drugi aspekt to imiona osób Bożych, które wtedy wypowiadamy. Zanurzamy się w tajemnicy wewnętrznego życia Boga, przywołujemy wszystkie trzy Osoby Boże, zwracamy się do nich z wiarą, nadzieją i miłością. Nigdy nie dość zgłębiania tej tajemnicy.

Dzień 4 – Do Ojca przez Syna w Duchu Świętym

Każdy dzień, każdą modlitwę, każdą celebrację rozpoczynamy od znaku krzyża. Jest on jedną z najczęściej odmawianych modlitw. W kolejnym dniu rekolekcji staramy się lepiej zrozumieć teologiczną prawdę wyrażoną słowami: „Do Ojca przez Syna w Duchu Świętym”. Trzeba tę zasadę nie tylko rozumieć, ale także umieć odnieść po każdej ze spełnianych w liturgii funkcji. W każdej ostatecznym celem jest Ojciec, w każdej odkrywamy obecność Chrystusa i jednoczymy się z Nim, w każdej działa Duch Święty, bez którego nie bylibyśmy w stanie ani uwierzyć w Ojca i Syna ani prawdziwie Mu służyć. Powracamy więc do czynności spełnianych w liturgii przez młodszych ministrantów i młodszych członków scholi, przypominając sposób ich spełniania, a przede wszystkim pomagając odkryć ich związek z tajemnicą Trójcy.

Dzień 5 – Modlitwa służby liturgicznej

W spełnianiu świętej służby w liturgii ważną rolę odgrywa modlitwa. Ważna jest każda forma modlitwy, ale w dniu dzisiejszym analizujemy uważniej modlitwy służby liturgicznej. Wszyscy znają wspólną modlitwę, odmawianą przed Mszą i po jej zakończeniu. Oprócz niej wszyscy otrzymali (lub otrzymają) modlitwę przeznaczoną dla poszczególnych posługujących. Każda z nich ma inną treść, gdyż dotyczy innej funkcji. Ten, kto daną funkcję spełnia, powinien indywidualnie tę modlitwę odmówić, a potem wszyscy odmawiają wspólną modlitwę. Rozważając temat modlitwy uczymy się również modlitwy śpiewem. Trzeba zwracać uwagę nie tylko na melodię, lecz także na tekst pieśni.

Dzień 6 – Wzór Maryi i Świętych

Wszystkie tajemnice Boga jaśnieją w Maryi i w Świętych. Staramy się najpierw odkryć tajemnicę działania Osób Bożych w życiu Maryi. Objawia się ona szczególnie w przeżyciu Zwiastowania, ale jest obecna w całym Jej życiu. Również Święci pomagają nam wchodzić w bliższą relację z Ojcem, Synem i Duchem Świętym. Przypominamy te postaci również dlatego, aby od nich uczyć się jeszcze piękniej służyć Bogu i ludziom.

Dzień 7 – Niedziela: dzień Ojca, Syna i Ducha Świętego

W czasie trwania rekolekcji przypada również niedziela. Powinna być ona wyróżnionym dniem w całym programie formacyjnym. Nie zawsze będzie to ostatni dzień rekolekcji. Może być również pierwszym dniem lub też zostać przeżyty w środku całego turnusu. Rekolekcje powinny nam pomóc odkryć bogactwo i wielkość Dnia Pańskiego, a członkowie służby liturgicznej powinni dostrzec w niej także dzień świętej służby, którą spełniają. Wśród zadań apostolskich, które oni podejmują, jest również świadectwo chrześcijańskiego świętowania niedzieli. Do tego tematu wracamy w każdych rekolekcjach.

Służyć świętemu zgromadzeniu

Wraz z rozpoczęciem roku szkolnego rozpoczynamy rok formacji. Podane tematy przeżywają zarówno ministranci jak i członkowie scholi.

Spotkanie 1 – Funkcje w zgromadzeniu liturgicznym

Członkom służby liturgicznej przybliżamy ideę gromadzenia się. Budowania wspólnoty. Omawiamy trzy rodzaje funkcji liturgicznych. Funkcje związane ze słowem Bożym, np. lektor, psałterzysta, posługiwanie wobec celebransa i przy ołtarzu, np. akolita, diakon, ministranci, a także posługiwanie przez śpiew, np.: kantor, organista).

Spotkanie 2 – Członkowie służby liturgicznej w liturgii

Uczestnictwo w powszechnym znaczeniu definiuje się jako dobrowolne i szlachetne zaangażowanie. Uczestnictwo służby liturgicznej w świętych obrzędach, tak jak wszystkich wiernych, należy rozpatrywać według trzech wymiarów: udziału świadomego, czynnego i owocnego, o czym mówi 14 punkt Konstytucji o Liturgii.

Spotkanie 3 – Spotkanie z Panem

Chłopcy będąc bliżej ołtarza, jak i dziewczęta pełniące posługę podczas liturgii, pragną lepiej uczestniczyć we Mszy św. Posługujący podczas liturgii, spotykający się z Chrystusem w czasie Mszy św. powinni czuć się odpowiedzialni za wiarę innych ludzi. Dlatego powinni zrobić wszystko, aby przez swój przykład, modlitwę, życzliwość dla innych, pomóc im w zbliżeniu się do Chrystusa.

Spotkanie 4 – Niedziela dzień Pański

W czasie spotkania akcentujemy to, że niedziela jest pamiątką zmartwychwstania; wszyscy wierni uczestniczą we Mszy św. i powstrzymują się od prac niekoniecznych oraz zwracamy uwagę, że święcenie Dnia Pańskiego odbywa się w gronie rodzinnym.

Spotkanie 5 – Dialogi mszalne

Czynny udział w Eucharystii to także odpowiedzi mszalne. Członkowie służby liturgicznej skupieni na wykonywaniu swych funkcji często nie zwracają uwagi na potrzebę dialogów, odpowiedzi, śpiewu. Zapoznajemy ich z dialogami mszalnymi i aklamacjami. Uczą się odpowiadać na wezwania przewodniczącego liturgii.

Spotkanie 6 – Służę przez to, że śpiewam

Zwracamy uwagę na znaczenie śpiewu w liturgii. Ukazujemy trzy podstawowe zadania śpiewu: serdeczniej wyraża modlitwę, jednoczy zgromadzonych, nadaje uroczysty charakter obrzędom. Dokonujemy klasyfikacji śpiewów na części stałe i zmienne. W sposób szczególny podkreślamy śpiew na wejście. Nie chodzi bowiem, aby „coś zaśpiewać”, ale aby pieśń na wejście spełniała zadania wyznaczone jej w dokumentach liturgicznych. Podobnie podkreślamy ważność pieśni na przygotowanie darów, komunię świętą, uwielbienie i zakończenie Eucharystii. Członkowie scholii uczą się rozróżniać śpiewy, które można wykorzystać podczas poszczególnych części mszy św., jak i podczas innych celebracji.

Po przeżytych spotkaniach następuje podsumowanie i weryfikacja, która obejmuje trzy aspekty. Ministrant zgromadzenia:

1. Rozumie znaczenie aklamacji, które we Mszy świętej wypowiadają wierni.

2. Wypowiada głośno lub śpiewa wraz z ludźmi mszalne aklamacje.

3. Jest życzliwy dla ludzi i chętnie im pomaga, jeśli są w potrzebie.

Członkowie służby liturgicznej, którzy spełniają te wymagania, otrzymują znaczek ministranta zgromadzenia, który mogą wkleić w „Notatniku” lub „Karcie formacyjnej”.

Służyć zgromadzeniu znakiem obmycia i pokropienia

Druga funkcja, którą młodsi członkowie służby liturgicznej lepiej poznają, dotyczy wody.

Spotkanie 7 – Biblijna symbolika wody

Ministranci zapoznają się z biblijną typologią wody w oparciu o modlitwę pobłogosławienia wody w czasie Liturgii Wigilii Paschalnej.

Spotkanie 8 – Woda w czasie Mszy Świętej

Ministranci poznają bogatą symbolikę biblijną wody i jej znaczenie w poszczególnych obrzędach mszalnych. Uczą się czym jest obrzęd pokropienia wodą, co zastępuję, w tym kontekście szerzej rozumieją konieczność pokuty, sakramentu pojednania.

Spotkanie 9 – Znak wody w sakramencie chrztu

Ministranci w kontekście używania wody w liturgii zapoznają się z sakramentem Chrztu świętego. Po tym spotkaniu wiedza co to jest chrzest? Jakie są skutki chrztu św.. Dlaczego nadaje się imię dziecku. Jakie są warunki udzielania chrztu św. oraz obowiązki wypływające z przyjęcia sakramentu chrztu świętego. Umieją posługiwać do chrztu św. w czasie Mszy św. i poza nią. Znają symbolikę obrzędów dopełniających.

Spotkanie 10 – Woda w obrzędach błogosławieństw

Ministranci uczą się, że woda służy także do poświęcenia przedmiotów i dewocjonaliów. Pośród najczęściej stosowanych błogosławieństw można omówić błogosławieństwo różańca, modlitewnika, samochodów we wspomnienie św. Krzysztofa.

W niedługim odstępie czasu ministrantom zostaje powierzona kolejna święta czynność w liturgii. Krótki czas przygotowania nie może wpłynąć na to, że zmaleje znaczenie tej funkcji, zagubi się rozumienie symboliki wody lub spłyci się przeżywanie czynienia znaku krzyża wodą święconą. Ważne znaczenie będzie więc miało podsumowanie tego etapu drogi. Może się ono dokonać w ramach ostatniego spotkania lub podczas dodatkowego spotkania połączonego z modlitwą w intencji przyjmujących nowe zadania.

Ukończenie formacji ministranta woda kadzidła łączy się z pewną weryfikacją, która obejmuje trzy aspekty. Ministrant wody:

1. Zna biblijną symbolikę wody. Wie kiedy i dlaczego stosuje się ją w liturgii.

2. Umie spełniać funkcje przeznaczone w liturgii dla ministranta wody.

3. Troszczy się o czystość swego serca i często przystępuje do Komunii świętej.

Powierzenie komuś funkcji liturgicznej łączy się zawsze z modlitwą w jego intencji. Kościół prosi Boga, aby człowiek właściwie rozumiał i przeżywał powierzone mu zadanie. Taka modlitwa może mieć miejsce w czasie spotkania podsumowującego ten etap wtajemniczenia w posługiwanie w liturgii. Ministranci wyrażają gotowość realizacji wymagań stawianych ministrantowi kadzidła i otrzymują odpowiedni znaczek. Mogą go wkleić w „Notatniku” lub „Karcie formacyjnej”.

Służyć zgromadzeniu głosem dzwonów

Spotkanie 11 – Wołanie dzwonów

Ministranci poznają historię dzwonów oraz ich zadanie. Dowiadują się o obrzędzie poświęcenia dzwonów, o nadaniu im imion. Wiedzą co mówi ich głos, umieją go utożsamić z głosem Kościoła (Kościół wzywa do modlitwy, wychwala Boga, oznajmia radość, przestrzega przed złem). Poznają również historię i zadanie tzw. sygnaturki. Wiedzą, że dzwony milkną od oracji przed czytaniami w Wlk. Czw. do Chwała Wigilii Paschalnej.

Spotkanie 12 – Dzwonki i gong w liturgii

Ministranci zapoznają się z techniką dzwonienia w czasie Mszy św. i innych celebracji (procesje). Dzwon przy zakrystii, dzwonki i gong, kołatki. Ministranci umieją dzwonić w odpowiednich momentach Mszy św.

Spotkanie 13 - Kształtowanie postawy punktualności

Ministranci przestrzegają zasady punktualności. Mają wyznaczony czas, kiedy przychodzą do zakrystii (najczęściej jest to ok. 15 min. przed celebracją). Uczą się też być punktualnymi w szkole i domu. Ponadto starają się być obowiązkowymi.

Po kilku spotkaniach ministranci są posłani do pełnienia jednego z zadań, które w pewnym sensie ma charakter kierujący zachowaniem się zgromadzenia. Ministranci dają znać dzwonkami wtedy, gdy wierni powinni uklęknąć lub gdy dzieje się szczególnie ważna część liturgii i zgromadzeni wierni powinni na nią zwrócić uwagę. Jest to więc bardzo odpowiedzialna funkcja.

Ukończenie formacji ministranta dzwonków łączy się z pewną weryfikacją, która obejmuje trzy aspekty. Ministrant kadzidła:

1. Wie dlaczego i kiedy używa się dzwonów oraz dzwonków w kościele.

2. Umie dzwonić w odpowiednich momentach podczas Mszy świętej.

3. Jest punktualny. Wykonuje swoje obowiązki w wyznaczonym czasie.

Po wyrażeniu gotowości podjęcia wymagań, stawianych ministrantom dzwonków prowadzący spotkanie odmawia nad nimi modlitwę oraz wręcza im odpowiedni znaczek. Mogą go wkleić w „Notatniku” lub „Karcie formacyjnej”.

Służyć biskupowi i innym pasterzom

Spotkanie 14 – Biskup i jego rola w liturgii

Członkowie służby liturgicznej poznają rolę biskupa w Kościele. Zapoznają się z obrzędem święceń biskupich, dowiadują się, jakie są oznaki biskupstwa (pierścień, mitra i pastorał). Członkowie służby liturgicznej poznają także sposób posługiwania we Mszy św., której której przewodniczy biskup. Poznają historię diecezji, imiona biskupów, metropolię imię metropolity i nazwy diecezji wchodzących w skład metropolii. Zwracamy uwagę na wymienienie imienia biskupa w Kanonie, zachęcamy do modlitwy za biskupów nie tylko w czasie Mszy św.

Spotkanie 15 – Mitra, pastorał i inne insygnia biskupie

Ministranci poznają symbolikę mitry i pastorału, uczą się poprawnego wykonywania funkcji ministranta mitry i pastorału. Dowiadują się więcej na temat pektorału, paliusza.

Spotkanie 16 – Kościół katedralny

Członkowie służby liturgicznej poznają kościół katedralny (można urządzić pielgrzymkę, w czasie niej – w starych diecezjach – nawiedzenie grobów biskupów posługujących w diecezji – tu także zwrócenie uwagi na potrzebę modlitwy za biskupów). Uczą się jakie są szczególne celebracje z udziałem biskupa w katedrze (najczęściej są to święcenia diakonatu, prezbiteratu). Poznają imiona i życiorysy patronów diecezji (często są związani z kościołem katedralnym).

Kolejną funkcją, należącą do ministranta zgromadzenia, jest służba do mitry i pastorału. Ukończenie formacji łączy się z pewną weryfikacją, która obejmuje trzy aspekty. Ministrant mitry i pastorału:

1. Zna biskupów swojej diecezji. Rozumie symbolikę mitry i pastorału.

2. Umie posługiwać do mitry i pastorału w czasie Mszy świętej.

3. Modli się w intencji biskupów, szczególnie tych, którym usługiwał

Po modlitwie ministranci otrzymują znaczek, który mogą wkleić w „Notatniku” lub „Karcie formacyjnej”.

Służyć zgromadzeniu znakiem kadzidła

Spotkanie 17 – Symbolika kadzidła

Ministranci poznają symbolikę kadzidła. Co symbolizuje kadzidło? Kadzidło w ST i NT. Kadzidło w odnowionej liturgii po Soborze Watykańskim II. Symbolika okadzania osób i rzeczy jest kolejnym zagadnieniem, który należy uwzględnić w formacji. Dlaczego kadzidło stosuje się w liturgii?

Spotkanie 18 – Kadzielnica i kadzidło

Zwrócenie uwagi na stronę „techniczną”. Wygląd zewnętrzny kadzidła i łódki. Umiejętność rozpalania ognia. Troska o podtrzymanie ognia w czasie liturgii. Troska o kadzielnicę po zakończeniu posługi. Zwrócenie uwagi na odpowiedni czas przygotowania kadzidła przed celebracją.

Spotkanie 19 – Turyferariusz w czasie liturgii

Ministranci uczą się poprawnego podawania kadzidła i łódki w czasie liturgii. Wiedzą jak używa się kadzidła od momentu jego zasypania w zakrystii, poprzez okadzenie ołtarza, krzyża, księgi Ewangelii, darów ofiarnych, kapłana, zgromadzenia wiernych, aż do podniesienia. Wiedzą jak stosuje się kadzidło w czasie nabożeństw, a szczególnie podczas wystawienia Najświętszego Sakramentu, Uroczystego sprawowania Jutrzni i Nieszporów, pogrzebu oraz innych szczególnych dni (Dzień Zaduszny, Boże Ciało, procesje błagalne itp.).

Spotkanie 20 – Od symboliki kadzidła do postawy ofiary

Ministranci już wiedzą, co symbolizuje dym kadzidła. Dlatego proces formacyjny ukierunkowany powinien być na tak postrzegany wymiar ofiary i kształt modlitwy w życiu turyferariusza czy scholistki, aby objawiał zdolność do podejmowania i składania ofiar i doskonalenia życia modlitwy.

Nie wszyscy będą spełniać tę funkcję. Nie każdy ministrant musi zajmować się rozpalaniem węgielków i niesieniem kadzielnicy. Każdy natomiast powinien umieść nieść kadzidło w małym naczyniu i podawać kapłanowi, a także doświadczyć wrzucania ziarenek kadzidła na ogień, aby lepiej zrozumieć znak spalania się, z którego powstaje dym.

Ukończenie formacji ministranta kadzidła łączy się z pewną weryfikacją, która obejmuje trzy aspekty. Ministrant kadzidła:

1. Zna biblijną symbolikę kadzidła. Wie kiedy i dlaczego stosuje się je w liturgii.

2. Umie posługiwać przy kadzielnicy i łódce w czasie Mszy świętej i w innych celebracjach.

3. Rozwija w sobie umiejętność modlitwy i ofiarną postawę.

Inne wydarzenia formacyjne

Spotkania z rodzicami

W ciągu roku formacji konieczne są spotkania z rodzicami. Ich tematyka związana jest przeżywanym przez dzieci programem formacyjnym.

Promocja

Po ukończeniu rocznej formacji, w czasie której członkowie służby liturgicznej zostali wprowadzeni w wiele funkcji, które mają spełniać z zgromadzeniu liturgicznym, następuje promocja, która jest dopuszczeniem do dalszej formacji oraz udzieleniem błogosławieństwa umacniającego członków służby liturgicznej w dalszej drodze.

Obrzęd ten należy dobrze przygotować. Jest on jednym z obrzędów przeżywanych w kościele z udziałem innych członków służby liturgicznej, a także rodziców.

Rok II. Procesje liturgiczne

Życie człowieka jest wędrowaniem. Mijają kolejne etapy drogi, a każdy z nich zbliża nas do ostatecznego celu ziemskiej wędrówki. Dzieje zbawienia objawiają nam wieloraki wymiar pielgrzymowanie.

Słowo, które Bóg skierował do Abrahama: „Wyjdź z twojej ziemi i idź do kraju, który ci ukażę”, w pewien sposób odnosi się do każdego wierzącego. Również wędrówka narodu wybranego z niewoli egipskiej do ziemi obiecanej jest wielkim objawieniem prawdy o życiu człowieka i jego powołaniu. Liczne są obietnice, dane nam przez Boga, a wszystkie kierują nas ku przyszłości.

W celebracjach liturgicznych, przeżywanych w Kościele, znakiem tego pielgrzymowania są procesje. Niektóre z nich są dłuższe, inne krótsze, ale każda z nich jest przejściem. Idący w procesji opuszczają jedno miejsce, by udać się do tego, które jest celem. Tam, gdzie zmierzają, Bóg przygotował dla nich wielkie dary. Chce nimi człowieka ubogacić, umocnić, uzdrowić i poprowadzić dalej.

W procesjach liturgicznych niesie się znaki, które przypominają o Chrystusie i na Niego wskazują. Są to przede wszystkim: krzyż i świece. W procesjach eucharystycznych ta obecność Chrystusa ma charakter sakramentalny. Jezus jest obecny w Najświętszym Sakramencie, który jest niesiony w procesji. Do podstawowych przeżyć procesji należy śpiew. Rzadko się zdarza, by procesja szła w milczeniu. Śpiew jest jej istotną częścią. Dlatego osoby powołane do posługiwania w liturgii muszą się zatroszczyć o niesienie znaków oraz o śpiew.

Można powiedzieć, że w tym wędrowaniu, którego znakiem jest procesja, istnieją dwa kierunki. Jeden prowadzi do Boga, a drugi do człowieka. Obydwa są ze sobą wewnętrznie powiązane. Gdy opuszczamy nasze mieszkanie, by iść do kościoła, głównym celem naszej drogi jest spotkanie z Bogiem. W czasie tego spotkania nie jesteśmy sami. Spotykamy również ludzi i do nich się zbliżamy. Gdy opuszczamy dom Boga po przeżytej celebracji liturgicznej, zostajemy posłani, aby iść do ludzi. Mamy im zanieść Boga i mamy odkrywać Jego obecność w nich samych.

Problematyka procesji, która jest tematem spotkań formacyjnych w tym roku, jest więc bardzo zróżnicowana i bogata. Służba liturgiczna współtworzy to ważne wydarzenie, dlatego powinna dobrze rozumieć znaczenie procesji, a także umieć wypełniać zadania, które jej zostają powierzone.

Rekolekcje: Świat znaków liturgicznych

W czasie wakacji zapraszamy członków służby liturgicznej na rekolekcje. Tematem, który w nich podejmujemy są znaki. Cała formacja dziecięca do nich nawiązuje. W każdym roku dzieci poznają nowe znaki. W czasie rekolekcji dokonujemy pewnej syntezy i pogłębienia rozumienia tych znaków.

Dzień 1 – Co to jest znak liturgiczny?

Uczestnicy rekolekcji zatrzymują się przy tym pytaniu, poznając też naukę KKK na ten temat: „Celebracja sakramentalna składa się ze znaków i symboli. Według 53 Boskiej pedagogii zbawienia ich znaczenie ma swoje korzenie w dziele stworzenia i w kulturze ludzkiej, ukonkretnia się w wydarzeniach Starego Przymierza, a w pełni objawia w osobie i dziele Chrystusa” (KKK 1145). Katechizm ukazuje, dlaczego i w jaki sposób w Bożym planie stworzenia i zbawienia pojawiają się znaki. Tę Bożą pedagogię chcemy lepiej poznać.

Dzień 2 – Różnorodność znaków liturgicznych

Świat znaków jest bardzo bogaty. Potrzebne jest spojrzenia na całość, aby lepiej zrozumieć rolę pojedynczych znaków. W taki sposób przeżywamy program formacyjny. Poznajemy znak, jakim jest procesja, ale poznajemy również, jaką rolę w procesji odgrywa niesienie krzyża i świec, feretronów i innych znaków. Poznajemy znak zgromadzenia, który jest jednym z najbardziej „pojemnych” znaków. Cała celebracja dzieje się w zgromadzeniu. W nim jest wiele różnych znaków. Istnieją także różne podziały znaków liturgicznych.

Dzień 3 – Znak przypomina, uobecnia, zapowiada, zobowiązuje

Każdy znak przypomina zbawcze wydarzenia, które dokonały się w przeszłości. Poprzez te wydarzenia Bóg do nas przemawia. Druga rola znaku, to uobecnienie tych zbawczych wydarzeń, które dokonuje się w znakach sakramentalnych lub też wskazywanie na Chrystusa, obecnego w zgromadzeniu, co jest rolą innych znaków używanych w liturgii. Kolejne zadanie każdego znaku to zapowiedź ostatecznego spełnienia tego, co Bóg zapoczątkował na ziemi, a co się dopełni w niebie. Zwracamy również uwagę na zobowiązującą rolę znaków. Mamy żyć według tego, na co znak wskazuje lub co uobecnia.

Dzień 4 – Sakramenty i sakramentalia

Wśród znaków szczególne miejsce zajmują sakramenty i sakramentalia. W nich znak łączy się z wypowiadanym przez szafarzy słowem i w całości stanowi zbawcze wydarzenie. W tym dniu rekolekcji zatrzymujemy się dłużej przy sakramentach i sakramentaliach.

Dzień 5 – Znaki w formacji dziecięcej służby liturgicznej

Dzień dzisiejszy jest przypomnieniem i streszczeniem trzech lat formacji dziecięcej. Powracamy do znaków, które były wyjaśniane w formacji, przypominamy ich znaczenie i zadania służby liturgicznej. Może to być również dzień pewnej weryfikacji i ćwiczeń związanych z tymi znakami.

Dzień 6 – Szczególne miejsce muzyki i śpiewu

W programie rekolekcji trzeba również poświęcić więcej czasu tematowi muzyki i śpiewu. Choć grupa rekolekcyjna codziennie śpiewa, to jednak nie zawsze jest dłuższa refleksja na znaczeniem śpiewu i treścią wykonywanych pieśni. Jest to również pewnego rodzaju streszczenie i ukazanie drogi muzycznej formacji w ciągu trzech lat formacji młodszych członków służby liturgicznej.

Dzień 7 – Niedziela: znak nowej rzeczywistości

Podobnie jak w poprzednich rekolekcjach podejmujemy również tutaj temat niedzieli. W kontekście tematu znaków ukazujemy ją szczególnie jako znak nowego stworzenia. To ósmy dzień, który wykracza poza porządek siedmiu dni tygodnia. To dzień, w którym przerywamy zwyczajne zajęcia, by podjąć inną aktywność. Nie polega ona na pomnażaniu dóbr, lecz na świętowaniu zmartwychwstania Chrystusa, wejścia do odpoczynku Ojca i przyjęcia Ducha Świętego, który z tym dniu zstępuje.

Być sługą krzyża

Po przeżyciu rekolekcji, wraz z rozpoczęciem roku szkolnego podejmujemy roczną formację, której głównym tematem są procesje liturgiczne. Oprócz dwudziestu spotkań, poświęconych temu zagadnieniu, dziecięce zespoły służby liturgicznej przeżywają również inne spotkania, przygotowane i prowadzone przez animatora.

Spotkanie 1 – Krzyż w Piśmie Świętym

Dzieci rozważają słowa Pana Jezusa o krzyżu, znaczenie krzyża w dziele odkupienia, naukę św. Pawła i innych Apostołów na temat krzyża. Zanim wezmą do ręki krzyż procesyjny, by go nieść w liturgicznej celebracji, muszą lepiej zrozumieć, jak mają naśladować Chrystusa i świętych w niesieniu krzyża, a także pomagać cierpiącym w potrzebie.

Spotkanie 2 – Znak krzyża w historii Kościoła

Znak krzyża jest obecny niemal we wszystkich przestrzeniach życia ludzi wierzących w Chrystusa. Jest nie tylko w kościołach, lecz także w domach i na karetkach, nosimy go na szyi i umieszczamy na biurku. Powstało wiele form tego krzyża. Szczególne znaczenie ma dla nas krzyż procesyjny, który niekiedy jest bardzo okazały.

Spotkanie 3 – Niesienie krzyża

Uczestnicy formacji, zapoznają się dokładniej z obecnością krzyża w liturgii. Poznają ogólne zasady, a także konkretną sytuację, z jaką spotykają się w ich kościele parafialnym, a więc: gdzie jest w kościele krzyż (krzyże), który krzyż niesie się w procesji, gdzie się go ustania i dlaczego. Uczą się poprawnie nieść krzyż. Rozważają prawdę, dlaczego w procesji niesie się krzyż i w jaki sposób ten znak pomaga nam lepiej zrozumieć znaczenie procesji. Chodzi nie tylko o procesję na początku Eucharystii, lecz także procesje eucharystyczne, procesję na cmentarz w czasie pogrzebu, jutrznię i nieszpory.

Spotkanie 4 – Uczczenie krzyża

Krzyż jest świętym znakiem, któremu należy się cześć. Uwrażliwiamy ministrantów i członków scholi na różne formy czci okazywane krzyżowi, a więc okadzenie, pocałunek, ukłon, pieśni o krzyżu, trosko o godny wygląd krzyża w domach i w kapliczkach przydrożnych, właściwe wykonywanie znaku krzyża. W sposób szczególnie uroczysty krzyż jest uczczony przez wierzących w Wielki Piątek w czasie adoracji. W wielu kościołach adoracja krzyża odbywa się również w czasie spotkań modlitewnych.

Spotkanie 5 – Droga krzyżowa

Ministranci krzyża starają się uczyć niesienia własnego krzyża na co dzień. Pomocą w tym może być pogłębiona znajomość nabożeństwa Drogi Krzyżowej, jej historii, teologii. Ministrant powinien znać poszczególne stacje Drogi Krzyżowej, w oparciu o ich rozważanie stara się nieść swój krzyż i pomagać innym w cierpieniach.

Po zakończeniu spotkań wprowadzających w misterium krzyża i jego obecności zarówno w liturgii jak i w codziennym życiu człowieka, następuje weryfikacja. Ministrant krzyża:

1. Zna biblijną symbolikę krzyża. Wie w jaki sposób krzyż był i jest obecny w liturgii.

2. Potrafi spełniać funkcje przeznaczone w liturgii dla ministranta krzyża.

3. Pięknie i w skupieniu się żegna, stara się nieść swój krzyż i pomagać innym w cierpieniach.

Członek scholi:

1. Zna biblijną symbolikę krzyża. Wie w jaki sposób krzyż był i jest obecny w liturgii.

2. Zna kilka pieśni mówiących o cierpieniu Chrystusa i o krzyżu.

3. Pięknie i w skupieniu się żegna, stara się nieść swój krzyż i pomagać innym w cierpieniach.

Jeśli weryfikacja przebiegnie pomyślnie, ministranci oraz członkowie scholi otrzymują odpowiedni znaczek oraz modlitwę.

Być sługą światła

Spotkanie 6 – Symbolika światła

Światło należy do najważniejszych i najbardziej bogatych w treść znaków biblijnych. Jego rolę odkrywamy w codziennym życiu. Światło i ciemność należą do zwykłych doświadczeń człowieka. Światłem chrześcijan jest Chrystusa. Kto z Nim jest nie chodzi w ciemności. Do swoich uczniów powiedział: „Wy jesteście światłem świata”.

Spotkanie 7 – Świeca i inne przedmioty dające światło

W liturgii i codziennym życiu posługujemy się różnymi przedmiotami, które są źródłem światła. Zwracamy uwagę przede wszystkim na świecę. Zaznajomienie z rodzajami świec używanymi w liturgii Kościoła (świeca paschalna, świeca chrzcielna, świece ołtarzowe, świeca komunijna, świeca ślubna, świeca roratnia, świece na wieńcu adwentowym, świeca gromniczna). Oprócz świec spotykamy również wieczną lampkę, lampiony, kandelabry, pochodnie, a także świecznik.

Spotkanie 8 – Posługa światła w Eucharystii

W spotkaniu wyjaśniamy najpierw, dlaczego w procesji niesie się światło, a także dlaczego nie wolno sprawować Eucharystii bez zapalonych świec lub lampionów. Dla ministrantów spotkanie ma także praktyczny charakter poznania służby światłu w czasie Mszy Świętej. Dla członków scholi jest to okazja do poznania kolejnych śpiewów mówiących o Chrystusie, naszym Panu i Zbawicielu, który jest światłością świata.

Spotkanie 9 – Posługa światła w innych celebracjach

Zwracamy uwagę przede wszystkim na znaczenie światła w czasie celebracji Triduum Paschalnego, a także w czasie nabożeństw, procesji eucharystycznych, przy pogrzebie, w przeżyciu uroczystości Wszystkich Świętych i Wspomnienia Wszystkich Wiernych Zmarłych.

Spotkanie 10 – Wy jesteście światłem świata

Słowa Chrystusa: „Wy jesteście światłem świata” są bardzo wymagające. Chrześcijanin ma być człowiekiem, którego życie jest pełne światła prawdy, miłości, wolności i szczęścia. Tym bardziej postawy te powinny być widoczne w tych, którzy zostali wybrani, aby być sługami światła. Uczestnicy formacji zapoznają się również ze znakiem sług światła i z modlitwą, którą będą odmawiać.

Na zakończenie cyklu spotkań wprowadzających w służbę światłu, następuje jak zwykle weryfikacja i przekazanie znaków. Słudzy światła:

1. Zna biblijną symbolikę światła. Wie w jaki sposób znak światła był i jest obecny w liturgii.

2. Umie spełniać funkcje przeznaczone w liturgii dla ministranta światła.

3. Stara się wprowadzać w życiu słowa Chrystusa: „Wy jesteście światłem świata” (Mt 5, 14).

Służyć w procesjach mszalnych

Spotkanie 11 – Biblijne wzorce wędrowania

Pierwsze spotkanie wprowadza w całoroczną pracę. Przypomina postać Abrahama, którego Bóg wezwał do wyjścia ze swego domu, następnie wędrowanie ludu wybranego do ziemi obiecanej, a także pielgrzymkę Jezusa do świątyni Jerozolimskiej. W świetle tych wydarzeń lepiej rozumiemy, że całe nasze życie jest zdążaniem do jakiegoś celu. Niektóre z nich zdobywamy w ciągu jednego roku, np. ukończenie roku szkolnego, do innych, szczególnie takich jak świętość, dążymy przez całe życie.

Spotkanie 12 – Znaczenie pielgrzymowania

Chcąc lepiej zrozumieć znaczenie procesji liturgicznych, które objawiają prawdę, że życie ludzkie jest wędrowaniem zmierzającym do Boga, przypominamy sobie również znaczenie pielgrzymek. Jest ich wiele i mają różną formę. Są pielgrzymki indywidualne i wspólne, są także pielgrzymki służby liturgicznej. Każda pielgrzymka ma jakiś cel i jest także pewnym znakiem. Trzeba ten cel wyraźniej określić i lepiej zrozumieć, w jaki sposób pielgrzymka pomaga nam głębiej przeżyć procesje liturgiczne.

Spotkanie 13 – Procesja wejścia i wyjścia

Tematem spotkania są dwie procesje. Jedna prowadzi z zakrystii do ołtarza, a druga od ołtarza do zakrystii. Te dwie procesje rozpoczynają i kończą celebrację Eucharystii, dlatego trzeba im poświęcić szczególną uwagę. W nich najpełniej objawia się idea procesji. Jest ona wędrowaniem spośród tego świata do świata Bożego, do udziału w Bożych tajemnicach, a także wędrowaniem od ołtarza, na którym uobecnione zostało zbawcze misterium, do ludzi, którym mamy zanieść dary złożone w naszych sercach przez Chrystusa. Ministranci i członkowie scholi mają swoje zadania w przeżyciu tych procesji.

Spotkanie 14 – Procesje z Ewangeliarzem, z darami i komunijna

W czasie samej celebracji Eucharystii również przeżywamy procesje. Pomagają nam one głębiej przeżyć poszczególne części Mszy Świętej. Pierwszą z nich przeżywamy w czasie liturgii słowa, drugą w czasie liturgii ofiary, a trzecią w czasie liturgii uczty. W tej pierwszej wyznajemy wiarę w to, że Chrystus przychodzi w słowie i witamy Go, w drugiej przynosimy Mu w darze siebie samych, by zjednoczyć się z Jego ofiarą, a w trzeciej zdążamy do coraz pełniejszego zjednoczenia z Nim w Komunii Świętej. Również przy tych procesjach ministranci i członkowie scholi poznają swoje zadania i uczą się je wypełniać.

Spotkanie 15 – Procesje w rytmie roku liturgicznego

Oprócz procesji związanych z celebracji Eucharystii, w ciągu roku liturgicznego przeżywamy wiele innych procesji, np. w dniu Ofiarowania Pańskiego, w Niedzielę Palmową, w uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa. Są także nabożeństwa, których ważną częścią jest procesja, np. dni krzyżowe, nabożeństwa fatimskie, procesja z relikwiami świętych, procesja światła przeżywana w sanktuariach.

Po przeżytych spotkaniach następuje podsumowanie i weryfikacja, która obejmuje trzy aspekty. Posługujący podczas procesji:

1. Zna biblijne oraz liturgiczne znaczenie procesji i pielgrzymki.

2. Potrafi spełniać funkcje przeznaczone w liturgii dla ministrantów idących na czele procesji.

3. Pamięta zawsze o Bogu i stara się wiernie zachowywać Jego przykazania.

Członkowie służby liturgicznej, którzy spełniają te wymagania, otrzymują znaczek ministranta zgromadzenia, który mogą wkleić w „Notatniku” lub „Karcie formacyjnej”.

Służyć w procesjach eucharystycznych

W ostatniej części formacji poświęconej procesji i niesionym w niej znakom zatrzymujemy się przed Najświętszym Sakramentem. W pewnym sensie jest to cel wszystkich procesji. Mamy dojść do Jezusa Chrystusa, a w Nim i z Nim do Ojca. Temat ten nawiązuje już do zagadnień, które będą przedmiotem formacji w przyszłym roku.

Spotkanie 16 – Przechowywanie Najświętszego Sakramentu

Dlaczego przechowuje się Najświętszy Sakrament? W jaki sposób czyniono to w minionych wiekach życia Kościoła? Jakie są dziś obowiązujące zasady? Jaki kształt mają tabernakula w naszych kościołach i jakie znaki są na nich umieszczane? Jaki jest związek tabernakulum z ołtarzem i sprawowania Eucharystii z jej przechowywaniem? Każda procesja eucharystyczna wyrusza od ołtarza (i tabernakulum) i powraca do tego miejsca. Ta praktyka przypomina nam o tym, że Eucharystia jest źródłem i szczytem życia. Tu się wszystko zaczyna i do tego celu zmierza.

Spotkanie 17 – Wystawienie i błogosławieństwo

Rozpoczęcie i zakończenie adoracji lub procesji związane jest z wystawieniem Najświętszego Sakramentu, a przed jego schowaniem wierni otrzymują błogosławieństwo. Są to dwa obrzędy opisane w księgach liturgicznych. Trzeba je dokładniej poznać zarówno od strony ich znaczenia, jak też od strony zadań, jakie przypadają w tych obrzędach służbie liturgicznej. Ministranci posługują przy ołtarzu, a schola wykonuje z wiernymi odpowiednie śpiewy.

Spotkanie 18 – Rozumienie znaczenia adoracji

Jedną z najpiękniejszych form modlitwy chrześcijańskiej jest adoracja Najświętszego Sakramentu. Jej szczególną cecha jest doświadczenie obecności Pana. Choć Jezus jest z nami zawsze i wszędzie, to jednak w Najświętszym Sakramencie widzimy Go ukrytego w znaku chleba. Patrzymy nie na chleb, gdyż chleba już nie ma, ale patrzymy na samego Chrystusa, choć nie widzimy Go wprost, lecz ukrytego w znaku. Prawda ta budzi w ludziach wierzących pragnienie bycia przy Chrystusie. Jeśli On pozostał tutaj dla nas, to trzeba przyjąć dar Jego obecności. Jednym z apostolskich zadań członków służby liturgicznej jest pomóc innym ludziom przyjść do Jezusa. Nie spełnią jednak tego zadania, jeśli sami nie będą do Niego przychodzić także na indywidualną adoracje.

Spotkanie 19 – Nabożeństwa z wystawieniem Najśw. Sakramentu

W ciągu roku liturgicznego przeżywamy wiele różnych nabożeństw, w czasie których Najświętszy Sakrament jest wystawiony. Niektóre z nich mają charakter adoracji, jak Godzina Święta w pierwsze czwartki miesiąca, czterdziestogodzinne nabożeństwo przed Wielkim Postem czy adoracja w pierwsze niedziele miesiąca. Często przed Najświętszym Sakramentem przeżywane są również nabożeństwa majowe, czerwcowe, październikowe, nabożeństwa w pierwszy i trzeci piątek miesiąca.

Spotkanie 20 – Procesje eucharystyczne

Najbardziej uroczystą procesją eucharystyczną jest ta, którą przeżywamy w uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa. W wielu parafiach procesja przeżywana jest również w ciągu tygodnia, który następuje po tej uroczystości. Jest tzw. „Oktawa Bożego Ciała” lub „Tydzień eucharystyczny”. Służba liturgiczna powinna znać główne fakty z historii uroczystości Bożego Ciała i procesji, a także z zaangażowaniem przeżywać ten szczególny tydzień w ciągu roku. Procesja eucharystyczna jest w wielu parafiach przeżywana również w uroczystości odpustową parafii. W procesjach eucharystycznych niesie się także feretrony i inne znaki. Ponieważ procesja eucharystyczna jest celebracją liturgiczną, więc również spełniane w niej funkcje mają charakter świętych czynności, które trzeba z wiarą pielęgnować

1. Rozumie znaczenie obecności Chrystusa w znaku chleba i zna rolę procesji eucharystycznych.

2. Umie nieść w procesji feretron lub chorągiew przedstawiające patrona służby liturgicznej.

3. Uczestniczy w nabożeństwach eucharystycznych i chętnie przychodzi na adorację.

Inne wydarzenia formacyjne

Spotkania z rodzicami

Także w tym roku prowadzący formację troszczą się o spotkania z rodzicami. Proces wychowawczy jest współpracą rodziców, kapłanów, animatorów i całej wspólnoty.

Promocja

Obrzęd ten należy dobrze przygotować. Jest on jednym z obrzędów przeżywanych w kościele z udziałem innych członków służby liturgicznej, a także rodziców.

Rok III. Ołtarz i ofiara

Trzeci rok formacji stanowi podsumowanie i uwieńczenie trzyletniej drogi młodszych ministrantów i członków scholi. Jego tematem jest bowiem ofiara, składana na ołtarzu, jako uobecnienie zbawczej Ofiary Krzyża. Uczestnictwo w tej ofierze i następującej po niej uczcie jest celem, dla którego wierni się zgromadzili (temat roku I) i do którego prowadzą ostatecznie wszystkie procesje (temat roku II). Duchowa wędrówka człowieka zmierza do coraz bardziej dojrzałego uczestnictwa w Ofierze Chrystusa i coraz głębszego zjednoczenia z Nim w sakramentalnej Uczcie.

Rok ten jest podsumowaniem i pogłębieniem dotychczasowej formacji również dlatego, że służba przy ołtarzu, przy chlebie i winie, należy do tych zadań męskiej służby liturgicznej, które spełniają oni od samego początku. Przyniesienie na ołtarz kielicha i pateny oraz podanie kapłanowi chleba i wina, a więc darów ofiarnych, to najczęściej spełniane przez ministrantów zadania. Nie zawsze jest procesja z krzyżem i świecami, nie zawsze podaje się kadzidło i wodę do pokropienia wiernych, ale zawsze muszą być przyniesione na ołtarz chleb i wino. Bez nich nie ma Najświętszej Ofiary.

Częste spełnianie tych prostych zadań może już w tym wieku grozić rutyną i powierzchownym ich przeżywaniem. Także z tego względu potrzebne jest ponowne, pogłębiające ukazanie ministrantom i członkom scholi wielkości i niezwykłego znaczenia przyniesienia darów ofiarnych na ołtarz.

Wydarzenie jest rzeczywiście niezwykłe. Chodzi bowiem o dary ludu Bożego, które mają być przedstawione Bogu, o chleb i wino, które są owocem ziemi i pracy rąk ludzkich. W tych prostych znakach kryje się cała praca człowieka, związany z nią trud i dzielenie się owocami. Chleb

W Ogólnym Wprowadzeniu do Mszału Rzymskiego czynność ta jest wyraźnie podkreślona: „Podczas przygotowania darów przynosi się do ołtarza chleb i wino z wodą, które Chrystus wziął w ręce” (nr 72, por. 139-140). Nawet jeśli obrzęd ten sprowadza się do tego, że ministrant przynosi dary ze stolika na ołtarz, jest to zawsze przyniesienie darów, które kryje w sobie niezwykłą głębię. Prawda ta ukazuje się wyraźniej oczom zgromadzonych, gdy dary ofiarne przynosi się w procesji. Do tego zachęcają dokumenty Kościoła i w tym kierunku powinna się rozwijać praktyka w naszych wspólnotach parafialnych.

Służba ta jest tak doniosła i znacząca, że wśród zespołów liturgicznych posługujących w czasie Eucharystii, trzeba wyróżnić osobną grupę osób, zajmujących się tą właśnie czynnością. Nazywana jest zazwyczaj służbą darów. Mogą ją stanowić zarówno chłopcy, jak i dziewczęta. Jest to bowiem służba spełniana poza prezbiterium. Tegoroczna formacja ma pomóc wszystkich członkom służby liturgicznej głębiej zrozumieć znaczenie tej świętej czynności, a także pomóc im dokonać wyboru. Jeśli tak rozeznają, to stopniowo będą wprowadzani w to zadanie i w przyszłości będą należeć do zespołu odpowiedzialnego za chleb, wino i wodę, a więc dary ofiarne, które na ołtarzu zostaną przemienione w Ciało i Krew Chrystusa.

Rekolekcje: Zasady życia służby liturgicznej

Trzeci stopień rekolekcji poświęcony jest „Zasadom życia służby liturgicznej”. Jest to całościowo ujęta problematyka formacji duchowej chrześcijanina. Wprowadzenie członków służby liturgicznej w taki styl życia, jaki jest ukazany w „Zasadach”, to jedno najważniejszych zadań formacyjnych. Bez wypełnienia tego zadania formacja byłaby tylko szkoleniem uczącym człowieka wypełnienia zewnętrznych działań.

Dzień 1 – Wspólnoty żyjące według przyjętych zasad

Rozpoczynamy rekolekcje od zwrócenia uwagi na to, że niemal każda wspólnota żyjąca w Kościele ma swoje zasady życia. Mają je wszystkie zakony i zgromadzenia, ruchy i stowarzyszenia, a także inne grupy religijne. Są one wielką pomocą dla poszczególnych osób, a także dla całej wspólnoty. Również Zasady życia służby liturgicznej pomagają realizować powołanie człowieka do miłowania Boga ponad wszystko oraz miłowania ludzi tak, jak Chrystus ich umiłował.

Dzień 2 – Odniesienie do Chrystusa i Kościoła

Najważniejsza w tego rodzaju zasadach jest relacja do Chrystusa i Jego Kościoła. Relacja ta musi być bardzo osobista. Należy wykluczyć postawę, przed którą przestrzegali prorocy i którą zdecydowanie potępił Chrystus: „Ten lud czci Mnie wargami, lecz sercem swym daleko jest ode Mnie” (Mt 15,8). Taka postawa grozi wszystkim. Nie da się jej uniknąć bez solidnej pracy nad sobą. Dlatego tej pracy poświęcamy tak wiele uwagi. Temu tematowi poświęcone są dwie pierwsze „Zasady”.

Dzień 3 – Odniesienie do sakramentów, słowa Bożego i modlitwy

Osobista relacja do Chrystusa, przeżywana w Jego Kościele, wyraża się przede wszystkim w świadomym przeżywaniu sakramentów świętych, szczególnie systematycznej spowiedzi i częstej Komunii Świętej, w uważnym słuchaniu i rozważaniu słowa Bożego, a także w częstej i płynącej z serca modlitwie. Taką postawę wskazują dwie kolejne „Zasady”. Członkowie służby liturgicznej powinni te wymagania lepiej rozumieć i gorliwiej realizować, gdyż otrzymali dar szczególną łaskę posługiwania w sprawowaniu zbawczych misterium w liturgii Kościoła.

Dzień 4 – Zwalczanie wad i rozwój cnót

Kolejne dwie „Zasady” dotyczą są sformułowane w następujący sposób: Członkowie służby liturgicznej „Zwalczają swoje wady i kształtują chrześcijańską postawę” oraz „rozwijają swoje talenty i służą nimi ludziom”. Tym zagadnieniom poświęcamy rozważania, modlitwy i spotkania w kolejnym dniu rekolekcji

Dzień 5 – Życie we wspólnocie

Ważnymi cechami chrześcijanina są: umiejętność współpracy z innymi ludźmi, podejmowanie wspólnych dzieł, gotowość pomocy potrzebującym, a także postawa przepraszania innych za popełnione błędy oraz przebaczania tym, którzy wobec nas zawinili. O tych umiejętnościach życia we wspólnocie, z uwzględnieniem specyfiki wspólnoty służby liturgicznej, będzie mowa w kolejnym dniu rekolekcji.

Dzień 6 – Pójście do świata

Ostatnie dwa wymagania, określone w „Zasadach życia” brzmią następująco: Członkowie służby liturgicznej „kochają Ojczyznę i szanują wszystkie dary Boże” oraz „odważnie dają świadectwo swojej wiary”. Są to zadania apostolskie, które staramy się podejmować, a wspólne rozważania i modlitwy mogą nam w tym pomóc.

Dzień 7 – Niedziela: Dzień Święty

Niedziela jest dniem, w którym wszystko się odnawia i niejako na nowo rozpoczyna. To dzień zmartwychwstania, w którym Chrystus przynosi światu nowe życie. To dzień zesłania Ducha Świętego, który napełnia wszystkich swoją mocą. To dzień wejścia do odpoczynku Ojca, gdzie wprowadza nas Chrystus mocą swego Ducha. Jest to więc dzień szczególnie uświęcony interwencją Boga w historię, w rytm życia każdego tygodnia. Trzeba tę niezwykłą wielkość niedzieli nieustannie odkrywać. W tym roku, w czasie rekolekcji, poświęcamy większą uwagę jednej z nazw tego dnia, która brzmi: Dzień Święty. Jest to także okazja do przypomnienia powszechnego powołania do świętości. „Zasady życia służby liturgicznej” są dla wszystkich członków tego zespołu ważną pomocą w dążeniu do tego celu.

Szanować naczynia i szaty liturgiczne

Rekolekcje powinny umocnić członków służby liturgicznej w gorliwej pracy nad sobą i podejmowaniu kolejnych tematów. Skupiamy się na tajemnicy ołtarza, darów ofiarnych i innych przedmiotów liturgicznych.

Spotkanie 1 – Naczynia potrzebne do sprawowania Eucharystii

Pierwsze spotkanie poświęcamy naczyniom przeznaczonym do sprawowania Eucharystii. Są to przede wszystkim kielich i patena. O ich niezwykłym znaczeniu mówią obrzędy ich poświęcenia. Należy im okazać szczególny szacunek. Dobrze jest również znać historię kielichów, gdyż są one często także dziełami sztuki. Oprócz kielicha i pateny zwracamy uwagę na patenę komunijną, a także na ampułki. Oprócz naczyń do sprawowania Eucharystii potrzebna jest także tzw. bielizna kielichowa (korporał, puryfikaterz, palka) oraz rzeczy potrzebne do puryfikacji (lawaterz, ręczniczek).

Spotkanie 2 – Inne naczynia i przemioty liturgiczne

Spotkanie jest kontynuacją poprzedniego. Zwraca uwagę na naczynia, które służą do przechowywania Najświętszego Sakramentu w tabernakulum (kustodia, puszka), do dokonywania wystawienia Najświętszego Sakramentu (monstrancja). W zakrystii znajduje się również naczynie z olejem krzyżma oraz z olejem chorych, a także naczynia używane przy chrzcie dzieci. Trzeba przypomnieć również o krzyżu, kadzidle i świecach, a także o feretronach, o czym była już mowa w ubiegłym roku.

Spotkanie 3 – Biała szata wspólna wszystkim posługujących

O stroju ministrantów i członków scholi była już mowa w formacji kandydatów. Teraz powracamy do tego tematu, by go pogłębić i lepiej zrozumieć. Zatrzymujemy się najpierw przy wymaganiu, określonym w OWMR: „Szatą liturgiczną wspólną dla wszystkich szafarzy wyświęconych i ustanowionych jakiegokolwiek stopnia, jest alba” (336); „Akolici, lektorzy oraz inni świeccy usługujący mogą ubierać się w albę albo w inną szatę prawnie zatwierdzoną dla danego kraju przez Konferencję Episkopatu” (339). Wszyscy noszą białą szatę, gdyż ona przypomina chrzest, a ten sakrament jest wspólny dla wszystkich. Dopiero na białą szatę nakłada się inne znaki. Diakoni, prezbiterzy i biskupi noszą właściwy dla nich strój i znaki. Członkowie służby liturgicznej mogą również nosić znaczki dla nich przeznaczone, zatwierdzone przez kompetentną władzę kościelną.

Spotkanie 4 – Kolory szat liturgicznych

Szaty nakładane na albę mają różne kolory. Poznajemy znaczenie każdego z nich. Ukazują one w sposób zewnętrzny charakter sprawowanych misteriów i rozwój życia chrześcijańskiego w ciągu roku liturgicznego. Jest to również przypomnienie poszczególnych okresów roku liturgicznego, o którym będzie więcej mowy w formacji starszych ministrantów i członków scholi.

Spotkanie 5 – Szanować rzeczy codziennego użytku

Spotkania poświęcone naczyniom i szatom liturgicznym są okazją do uwrażliwienia członków służby liturgicznej na szacunek dla rzeczy codziennego użytku, a także o szacunek dla przyrody i wszystkiego, co nas otacza. Należy dbać o porządek, a także o czystość i piękno.

Wymagania, które streszczają podjęty trud formacyjny ostatnich tygodni są następujące: Członek służby liturgicznej:

1. Zna święte naczynia i szaty używane w liturgii. Rozumie ich symbolikę.

2. Odnosi się z szacunkiem do naczyń i szat liturgicznych. Wie kiedy są potrzebne i umie je podawać.

3. Szanuje przyrodę, a także miejsca, w których przebywa i rzeczy, z których korzysta.

Osoby, które pomyślnie ukończyły weryfikację otrzymują odpowiedni znaczek i modlitwę.

Służyć przy ołtarzu Pana

Spotkanie 6 – Ołtarz

Poznając bliżej wszystkie naczynia i szaty liturgiczne, zatrzymujemy się również przy szczególnym znaku, jakim jest ołtarz. Zjednuje się on w centrum kościoła. Wokół niego gromadzi się wspólnota na sprawowanie Eucharystii. Zanim jednak nadszedł czas Eucharystii, ołtarz spełniał ważną rolę w kulcie Starego Testamentu. Prawda ta zostaje przypomniana w czasie spotkania. Rozważania prowadzą w stronę krzyża, gdyż „Ołtarzem Nowego Przymierza jest Krzyż ChrystusaPor. Hbr 13,10., z którego wypływają sakramenty Misterium Paschalnego. Na ołtarzu, który stanowi centrum świątyni, 617,1383uobecnia się w znakach sakramentalnych ofiara Krzyża” (KKK 1182). Trzeba więc lepiej poznać związek między krzyżem a ołtarzem. Poświęcenie ołtarza należy do najbardziej uroczystych obrzędów liturgicznych Kościoła.

Spotkanie 7 – Stół słowa i stół chleba

„Ołtarz jest także stołem Pańskim, do którego jest zaproszony Lud BożyPor. Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego, 259.. W niektórych liturgiach wschodnich ołtarz jest także symbolem grobu (Chrystus naprawdę umarł i naprawdę zmartwychwstał)” (KKK 1182). Ołtarz, który znajduje się w kościele pełni więc podwójną rolę. Jest miejscem, na którym składa się ofiarę oraz stołem, przy którym zasiada się do uczty. Stołem jest nazywana także ambona, gdyż przy niej Bóg karmi nas swoim Słowem. Eucharystia sprawowana jest więc przy dwóch stołach: stole słowa i stole ofiary, który jest również stołem uczty. Na tym ołtarzu składamy ofiarę, którą wyrażają znaki chleba i wina. Z tego ołtarza bierzemy pokarm, którym jest Chleb z nieba i Napój nieśmiertelności.

Spotkanie 8 – Służba ołtarza

Posługujący przy ołtarzu są często nazywani liturgiczną służbą ołtarza. Trzeba podkreślić, że nazwa ta obejmuje nie tylko ministrantów i męską służbę spełnianą przy ołtarzu. Również schola oraz przynoszący dary ofiarne służą tej samej tajemnicy, uobecnianej pod osłoną znaków. Przypominamy więc wszystkim wymagania, jakie wynikają z takiej służby. Jest nim najpierw szacunek dla ołtarza i rozumienie jego znaczenia. Jest nim również troska o to, aby coraz doskonalej składać siebie w ofierze na ołtarzu Pana oraz karmić się słowem i chlebem przy stole Pana. Ważne jest również budowanie więzów między stołem, przy którym gromadzi się w domu rodzina, będąca domowym Kościołem, a ołtarzem, przy którym gromadzi się wielka rodzina Boża, stanowiąca Kościół Chrystusa.

Spotkanie 9 – Eucharystia źródło i szczyt życia

Związek między codziennym życiem człowieka, a jego udziałem w liturgii w sposób szczególny wyraża soborowe określenie: „Liturgia jest szczytem, do którego zmierza cała działalność Kościoła i równocześnie źródłem, z którego wypływa cała jego moc” (KL 10). Tej problematyce poświęcamy kolejne spotkanie.

Przeżywając weryfikację uczestnicy formacji rozważają poniżej przedstawione wymagania stawiane posługującym przy ołtarzu:

1. Zna biblijne znaczenie ołtarza i rozumie jego rolę w liturgii Kościoła.

2. Potrafi spełniać funkcje przeznaczone w liturgii dla ministrantów ołtarza.

3. Stara się przeżywać Mszę świętą jako szczyt i źródło swego chrześcijańskiego życia.

Przynosić dary chleba i wina

Spotkanie 10 – Chleb w codziennym życiu człowieka

Rozpoczynamy jeden z najważniejszych cyklów spotkań formacyjnych. Dotyczą one bowiem chleba i wina, a więc najbardziej wyróżnionych w czasie Mszy Świętej znaków. Wszystkie inne znaki wskazują na rzeczywistość, która uobecnia się pod osłoną chleba i wina. Tym znakom trzeba poświecić najwięcej uwagi. Rozpoczynamy od przypomnienia znaczenia chleba w codziennym życiu człowieka. Przypominamy formy szacunku wobec chleba, praktykowane przez pokolenia, a dziś przez wiele lekceważone. Wyjaśniamy określenia „pracować na chleb”, „chleb powszedni”, „emigrować za chlebem”. Określenia te pomagają zrozumieć, że znak chleba kryje w sobie wszystkie ludzkie sprawy, całą doczesną rzeczywistość. Od innej strony prawdę tę przypomina określenie „dzielenie się chlebem”.

Spotkanie 11 – Znak chleba w Biblii

Bóg już w historii Starego Testamentu związał ze znakiem chleba wielkie zbawcze wydarzenia. Chcąc zrozumieć znak chleba, który przynosimy na ołtarz, trzeba o tej Bożej pedagogii pamiętać. Przypominamy więc znaczenie chleba w niewoli narodu wybranego i w przeżyciu Paschy, znak manny na pustyni, a także chleb, który w ziemi obiecanej jest znakiem spełnienia obietnic Boga. Przypomina o tej prawdzie KKK (1333-1334). Chleb jest również wyróżnionym znakiem w nauczaniu i działalności Chrystusa. Trzeba przypomnieć cuda rozmnożenia chleba, znaczenie Jego nauczania o chlebie życia, a przede wszystkim wydarzenia Ostatniej Wieczerzy. Jest to rozwinięcie myśli zawartych w KKK (1335-1336).

Spotkanie 12 – Jeden chleb z wielu ziaren

Kto chce głębiej rozumieć znak chleba musi częściej powracać myślą i modlitwą do sposobu jego powstawania. Na początku są ziarna w kłosach, a na końcu smaczny chleb. Droga powstawania chleba prowadzi przez zmielenie ziarna, złączenia mąki z wodą, by powstało ciasto, a także poddanie ciasta działaniu żaru ognia, aby powstał chleb. Każdy etap tego procesu mówi wiele zarówno o indywidualnej drodze na Eucharystię, jak też o wspólnym wędrowaniu. Jest to zawsze droga jednoczenia. W wymiarze indywidualnym ziarna przypominają o poszczególnych chwilach, wydarzeniach i przeżyciach człowieka, a wymiarze wspólnotowym wielość ziaren wskazuje na wielość osób, które się zgromadziły. Każdy człowiek powinien zjednoczyć wszystkie swoje przeżycia, mocą miłości, aby stały się jego chlebem, a poszczególni członkowie wspólnoty powinni się tak do siebie zbliżyć, aby rzeczywiście mieli jedno serce i jednego ducha. Temat ten podejmują także liczne pieśni. Ich treść rozważają wszyscy, a umiejętność ich śpiewania rozwijają szczególnie członkowie scholi.

Spotkanie 13 – Przyniesienie chleba i wina na ołtarz

W kolejnym spotkaniu staramy się wszystkie rozważane poprzednio prawdy odnieść do chleba, który członkowie służby liturgicznej mają przynieść na ołtarz. Biorąc do ręki chleb, trzeba w nim zobaczyć tyle treści, ile zawarł w nim Bóg w dziele stworzenia i w historii zbawienia. Chleb nazywany jest w liturgii „owocem ziemi i pracy rąk ludzkich”, a Stary i Nowy Testament pokazuje nam, jak na ten owoc patrzy Bóg i czym on jest dla Niego. Chrystus wybrał chleb i wino, aby uczynić je swoim Ciałem i Krwią. To jest najwyższa motywacja dla wszystkich uczestników Eucharystii, aby znakom chleb i wina poświęcić jak największą uwagę. Członkowie służby liturgicznej uświadamiają sobie znaczenie procesji z chlebem i winem do ołtarza. Świadomość niesienia darów ludu Bożego na ołtarz powinna towarzyszyć ministrantom także wtedy, gdy „procesja” jest bardzo krótka i wyznaczona jest odległością między stolikiem a ołtarzem. Najczęściej obrzędowi temu towarzyszy śpiew. Członkowie scholi powinni dokładniej poznać specyfikę tego śpiewu i przeżywać głębiej treść pieśni wykonywanych w czasie procesji z darami.

Spotkanie 14 – Służba darów

Dotychczasowe rozważania powinny uświadomić głębiej zarówno ministrantom, jak i członkom scholi, że przynoszenie darów chleba i wina na ołtarz należy do najbardziej wyróżnionych funkcji liturgicznych. Oznacza podjęcie odpowiedzialności za te dary, które staną się Ciałem i Krwią Chrystusa. Dlatego w czasie spotkania trzeba postawić pytanie, kto czuje się wezwany, aby to zadanie w liturgii podjąć. Nie chodzi o to, aby uczestnicy spotkania od razu dawali na to pytanie odpowiedź. Może ona być udzielona później. Może być tak, że w danym dniu, gdy spełniają oni służbę w liturgii, raz dary chleba i wina przyniosą do ołtarza członkowie scholi, a innym razem ministranci. Z czasem jednak powinna powstać osobna grupa posługujących, których głównym zadaniem będzie troska o najbardziej wyróżnione w liturgii znaki, mianowicie znaki chleba i wina.

Spotkanie 15 – Być dobrym jak chleb

Służba wobec darów chleba i wina, będąc wyróżniona formą posługiwania, kryje również w sobie szczególne wymagania duchowe. Najlepiej wyrażają je słowa: „Być dobrym jak chleb”. Kto przynosi chleb na ołtarz powinien wyróżniać się we wspólnocie tą właśnie postawą. Trzeba rozwijać w sobie zdolność bycia dyspozycyjnym dla innych, aby każdy mógł przyjść i skorzystać z dobroci tego człowieka, podobnie jak przychodzi do stołu i spożywa smaczny chleb. Wielkość tego wymagania jest także jedną z dróg odkrywania wielkości funkcji liturgicznej polegającej na wzięciu do rąk chleba i wina przyniesieniu ich w procesji do ołtarza, aby stały się Ciałem i Krwią Chrystusa.

Po zakończeniu tego cyklu spotkań następuje weryfikacja. Powinna być ona szczególnie dokładna i wymagająca. Dotyczy bowiem tematu, który jest w samym centrum Eucharystii. Wskazane jest więc, aby dać członkom służy liturgicznej więcej czasu na przemyślenie i przyjęcie w swoje życie tych prawd. Do wskazanego cyklu spotkań można dołączyć wspólną adorację Najświętszego Sakramentu, prosząc Chrystusa, ukrytego w znaku chleba, aby dał wszystkim łaskę szanowania chleba, rozumienia jego znaczenia, przynoszenia go z wiarą na ołtarza, świadomego uczestnictwa w ofierze, uobecnianej pod osłoną chleba i wina, radosnego przyjmowania Jezusa w sakramencie Komunii Świętej, a także chętnego adorowania Go poza Eucharystią.

Każdy ministrant, członek scholi, a szczególnie członek osobnego zespołu liturgicznego „służby darów”:

1. Zna biblijną symbolikę chleba i wina. Rozumie ich rolę w celebracji Eucharystii.

2. Potrafi przygotowywać procesję z darami oraz przynosić na ołtarz chleb, wino i wodę.

3. Stara się być dobrym jak chleb, służąc gorliwie Bogu i ludziom.

Po pozytywnym ukończeniu tego etapu formacji członkowie służby liturgicznej otrzymują odpowiedni znaczek i modlitwę.

Służyć w czasie Komunii Świętej

Spotkanie 16 – Obrzędy Komunii Świętej

Po głębszym wprowadzeniu w liturgię ofiary przechodzimy teraz do liturgii uczty. W czasie spotkania przypomniany jest układ obrzędów, począwszy od modlitwy Ojcze nasz. Wyjaśnione jest ich znaczenie.

Spotkanie 17 – Dialog kapłana z wiernymi

Przyjęcie Komunii Świętej jest poprzedzone jest dialogiem kapłana z wiernymi. Najpierw kapłan ukazując Ciało Chrystusa zwraca się do wszystkich zgromadzonych słowami: „Oto Baranek Boży…”. Na jego słowa wierni odpowiadają: „Panie nie jestem godzien…”. Następnie szafarz Komunii Świętej zwraca się indywidualnie do każdego, kto przyjmuje sakrament: „Ciało Chrystusa”. Odpowiedzią jest „Amen”. W czasie spotkania wyjaśnione są zarówno słowa kapłana jak i odpowiedzi wiernych.

Spotkanie 18 – Służba przez śpiew i trzymanie pateny

W kolejnym spotkaniu zwracamy uwagę na służbę, jaką pełnią ministranci i członkowie scholi w czasie Komunii Świętej. Jest to troska o właściwe śpiewy, a także trzymanie pateny, aby cząsteczki konsekrowanego Chleba nie spadały na ziemię. Przypomniane są również zadania posługujących w czasie Komunii Świętej udzielanej poza Mszą Świętą, w zanoszeniu Komunii Świętej chorym.

Spotkanie 19 – Dziękczynienie po Komunii Świętej

Człowiek nie zawsze umie dziękować. Tę słabość widać było w Ewangelii, szczególnie w uzdrowieniu dziesięciu trędowatych. Widać ją również dzisiaj. Trzeba więc stale pogłębiać swoją postawę dziękczynienia.

Spotkanie 20 – Żyć w stanie łaski uświęcającej

Jedna z „Zasad życia służby liturgicznej” sformułowana jest w następujący sposób: „Członkowie służby liturgicznej regularnie się spowiadają i często przystępują do Komunii św.”. W czasie spotkania podejmujemy ten temat. Życie w stanie łaski uświęcającej jest skarbem, o który należy dbać ze wszystkich sił. Systematyczna spowiedź i częste przystępowanie do Komunii Świętej jest jednym z najlepszych świadectw, jakie człowiek może da innym ludziom. Takie świadectwo mogą dawać dzieci, młodzież i dorośli. Bardzo potrzebujemy tego przykładu życia.

1. Rozumie znaczenie Komunii świętej w życiu wierzących w Chrystusa.

2. Potrafi posługiwać do pateny podczas udzielania Komunii świętej.

3. Stara się żyć w stanie łaski uświęcającej i często przyjmować Pana Jezusa w Komunii św.

Błogosławieństwo

Po trzech latach intensywnej pracy formacyjnej, która toczyła się nie tylko w ramach spotkań służby liturgicznej, lecz także w czasie katechezy, rekolekcji parafialnych i wieloma innymi drogami, następuje bardzo ważne wydarzenie w życiu młodych chłopców i dziewcząt.

Znaczenie błogosławieństwa

Jest nim błogosławieństwo udzielone przez kapłana. Jest to błogosławieństwo do służby. Jest to posłanie do wypełniania zadań. Jest to wskazanie dzieciom, które zaczynają wchodzić w wiek młodzieńczy, drogi rozwoju duchowego, dojrzewania w powołaniu otrzymanym od Boga, konkretnych obszarów służby. Jest to również wyprowadzenie u Boga łaski, aby wszyscy posługujący, zarówno ci, którzy stoją przy ołtarzu, jak i ci, którzy pełnią swoje zadania poza prezbiterium, nie odeszli z drogi służby, lecz w następnych latach coraz dojrzalej ją spełniali. Jest to bowiem święta służba, której nie da się porównać z żadną inną, tak jak nie da się porównać znaczenia celebracji Eucharystycznej z żadną inną formą aktywności człowieka. W tym misterium bowiem głównym działającym jest Chrystus, a człowiek oddaje siebie do Jego dyspozycji.

Zasada mistagogiczna, którą kierujemy się w formacji służby liturgicznej, pomaga nam zrozumieć, że błogosławieństwo Kościoła udzielone konkretnym, by spełniały swoje zadania we wspólnocie wierzących, szczególnie w celebracjach liturgicznych, jest zawsze uczestnictwem w łasce Pięćdziesiątnicy. Kościół wyprasza Ducha Świętego ludziom, którzy rozpoznali, że Bóg ich zaprasza do zjednoczenia z sobą i posyła do ludzi, aby im służyli.

Poprzez błogosławieństwo na zakończenie formacji młodszych członków służby liturgicznej zostają oni włączeni do grona starszych członków tego szczególnego zespołu w parafii, jakim jest służba liturgiczna. Ten nowy etap stawia nowe wymagania. Są one większe, gdyż wraz z wiekiem, możliwości człowieka także się rozwijają. Kapłan, rodzice i inni członkowie wspólnoty modlą się, aby ten nowy etap był kolejnym krokiem na drodze ku Bogu i ku ludziom, by młodzi ludzie odważniej i bardziej świadomie stawiali sobie pytania, do czego Bóg ich wzywa i aby na głos Boga odpowiadali całym zaangażowaniem swego serca.

Pomocą w podjęciu tego nowego etapu formacji i służby jest również nowy strój. Dla chłopców, posługujących w prezbiterium, strojem jest alba. Schola może pozostać w tym samym stroju lub przyjąć nowy. Zależy to od miejscowych zwyczajów. Oprócz stroju otrzymują oni również nowy znaczek, który będą nosić w czasie posługiwania. Ma on tę samą treść, którą miał dotychczas noszony znaczek, ale jest większy i ma oprawę w kolorze złota.

Przygotowanie i celebracja

Przygotowanie do tego ważnego wydarzenia dokonuje się najpierw w czasie spotkań w grupach. Trzeba na nie poświęcić przynajmniej dwa spotkania. Jedno ma charakter bardziej podsumowujący i będący pewnego rodzaju weryfikacją. Drugie jest dokładnym zapoznaniem się z treścią obrzędu błogosławieństwa. Ministranci i członkowie scholi zapoznają się z modlitwami, które będą nad nimi odmawiane, z odpowiedziami, których mają udzielić, z postawami, jakie mają przyjąć, a także ze znakami, które otrzymają.

Na uroczystość należy zaprosić rodziców i rodzinę, a także wszystkich członków służby liturgicznej.

Według Dyrektorium DSL obrzęd błogosławieństwa udzielany jest w Wigilię Zesłania Ducha Świętego lub w jednym z dni poprzedzających tę uroczystość. Trwa wtedy wielka modlitwa Kościoła o Ducha Świętego. Wszyscy przygotowują się do przyjęcia tego daru z nieba, który jest nam nieustannie udzielany, ale który w dzień Pięćdziesiątnicy jest wylewany na Kościół szczególnie obficie. W tym klimacie łatwiej zrozumieć, że błogosławieństwo udzielane członkom służby liturgicznej oznacza również posłanie ich w mocy Ducha Świętego do służby Kościołowi. Jest to służba najpierw w liturgii, w której Kościół objawia się najpełniej, a następnie jest to służba w codzienności życia, w której realizuje się misja Kościoła w świecie.

Dyrektorium DSL wymaga, aby udzielenie błogosławieństwa było poprzedzone przeżyciem dnia skupienia (por. 64b). Taką rolę może spełnić przychodzenie każdego dnia na wspólną Wielką Modlitwę Kościoła po Wniebowstąpieniu Chrystusa.

Przebieg uroczystości jest opisany w „Obrzędach błogosławieństwa służby liturgicznej”.

Dziękczynienie i służba

Jeśli błogosławieństwo zostało udzielone w dniach poprzedzających Zesłanie Ducha Świętego, pozostaje jeszcze kilka tygodni do końca roku szkolnego. Należy przewidzieć na ten czas odpowiedni program dla nowo pobłogosławionych i posłanych do służby osób.

Pierwsze przeżycie to dziękczynienie. Im większa łaska, tym większe powinno być dziękczynienie. Ma ono formę zarówno indywidualną, jak też wspólnotową. W „Notatnikach” znajdują się odpowiednie wskazania w tym względzie. Wspólne dziękczynienie może mieć charakter pielgrzymki lub osobnego nabożeństwa dziękczynnego, przeżytego w parafii.

W ciągu kolejnych tygodni do rozpoczęcia wakacji można zaproponować nowo błogosławionym cotygodniowe spotkania o charakterze przygotowania do Eucharystii oraz udział w Eucharystii z podejmowaniem wszystkich funkcji, które członkowie zespołów liturgicznych już znają, ale teraz mają je spełniać w sposób bardziej dojrzały, umocnieni błogosławieństwem.

Główny akcent w czasie tych spotkań pada na przygotowanie do Eucharystii i dziękczynienie za uczestnictwo w niej. Często tego przygotowania i dziękczynienia brak. Chodzi zarówno o przygotowanie duchowe, jak też o coraz bardziej świadome podejmowanie konkretnych funkcji. Odpowiedzialność za tę funkcję oznacza coraz lepsze poznawanie jej znaczenia, modlitwę związaną z jej wypełnianiem, a także gotowość podejmowania zadań, które z tej funkcji płyną. Określenia „nieść krzyż”, „nieść światło”, „nieść chleb”, a także „chwalić Pana śpiewem”, wyrażać w pieśniach misterium, które jest sprawowane w liturgii, niosą w sobie przesłanie, które nie ogranicza się do spełnionej czynności, lecz domaga się odpowiedniej postawy w życiu.

Modlitwa o powołania do posługiwania w liturgii

Przyjęcie błogosławieństwa, oznaczające pełniejsze zaangażowanie w posługiwanie w liturgii oraz większą świadomość, że jest wielka łaska, otrzymana od Boga, mobilizuje również o gorącą modlitwę w intencji innych osób, aby i oni usłyszeli wezwanie, jakie Bóg do nich kieruje.

Czas przed Zesłaniem Ducha Świętego, a także „Oktawa Bożego Ciała”, to dni szczególnej modlitwy o to, aby każdy chrześcijanin rozeznał swoje powołanie, gorliwie służył tym darem, jaki od Boga otrzymał i głębiej zrozumiał tajemnicę Eucharystii jako źródło i szczyt życia.