FORMACJA KANDYDATÓW I KANDYDATEK

Uwagi wprowadzające

Każda osoba, pragnąca włączyć się w grono służby liturgicznej, musi przejść odpowiednie przygotowanie. Gdy jest ono przeżywane w wieku dziecięcym, powinno trwać jeden rok, zgodnie w wymogami Dyrektorium Duszpasterstwa Służby Liturgicznej. Gdy ktoś włącza się w to grono później, okres wstępnego wtajemniczenia trwa odpowiednio krócej.

Włączenie się w grono członków służby liturgicznej jest czymś innym niż podjęcie jednorazowo określonej funkcji w czasie Mszy Świętej czy innej celebracji. „Przez «służbę liturgiczną» należy rozumieć zespół wiernych świeckich, dzieci, młodzieży i dorosłych, którzy zostali włączeni do tego grona przez błogosławieństwo lub ustanowienie i spełniają wyznaczone im zadania zarówno w celebracji Eucharystii, jak i w innych zgromadzeniach liturgicznych” (DDSL 54).

Określając zasady formacji kandydatów i kandydatek do tego szczególnego grona członków wspólnoty parafialnej lub rektoralnej trzeba najpierw zwrócić uwagę na sposób zachęcania dzieci, młodzieży, czy dorosłych, aby się zainteresowali tym rodzajem służby.

Zaproszenie do włączenie się w grono służby liturgicznej

Zgodnie z podaną powyżej mistagogiczną zasadą formacji chrześcijańskiej, zaproszenie do włączenia się do grona służby liturgicznej jest czymś innym niż werbunek chętnych do różnych organizacji, szkół, czy studiów. Choć niektóre zewnętrze formy będą podobne do takich werbunkowych działań, to jednak w istocie jest to działanie ewangelizacyjne, a więc ukazujące Chrystusa, który wzywa do służby i wskazuje zadania, które trzeba wykonać.

Pierwszym działaniem odpowiedzialnych za to grono osób jest modlitwa o dar powołań do grona służby liturgicznej, a w szerszym znaczeniu modlitwa o dar odkrycia przez wszystkich członków wspólnoty ofiarowanych im przez Boga talentów i służenia nimi zarówno w liturgii, jak i w codzienności życia. Bez modlitwy w tej intencji istnieje zagrożenie, że osoby zachęcające do włączenia się w to grono, będą liczyć tylko na własne zdolności werbowania i sprowadzają całą aktywność na poziom wyłącznie ludzki.

Z modlitwy wyrastają działania zewnętrzne, które mają różną formę, zależnie od grona, do którego się zwracamy.

W odniesieniu do dzieci przygotowujących się do pierwszej spowiedzi i Komunii Świętej, piękną i godną polecenia tradycją jest zachęcenie dzieci, aby wśród postanowień, które podejmują przy okazji tego szczególnego dnia w ich życiu, zdecydowały się na włączenie się w to właśnie grono.

Druga ważna droga budzenia powołań do posługiwania w świętej liturgii jest zwrócenie się do grup, wspólnot, stowarzyszeń i ruchów, które działają we wspólnocie. Mogą one w swój program formacyjny włączyć również przygotowanie do pełnienia funkcji liturgicznych. Jeśli jakaś wspólnota już taki program formacji liturgicznej posiada, powinna go na nowo przejrzeć w świetle zasad podanych w Dyrektorium DSL oraz w niniejszym Programie formacyjnym.

Gdy zgłaszanie się chłopców do grona kandydatów na ministrantów oraz chłopców i dziewcząt do grona kandydatów do scholi następuje zaraz po przyjęciu pierwszej spowiedzi i Komunii Świętej, wypada zorganizować pierwsze spotkanie jeszcze przed wakacjami, a po wakacjach podjąć systematyczną formację.

Miłość Boga i ludzi

Wśród ważnych zasad formacji służby liturgicznej, obecnych już w pracy z kandydatami, a rozwijanych systematycznie w dalszych latach wzrostu, jest troska o jedność służenia Bogu i ludziom, co jest wyrazem realizacji przykazania miłości Boga i bliźniego. Jedno i drugie łączy się ze sobą, a jedność ta staje się widoczna w sposób szczególny w posługiwaniu służby liturgicznej. Ta święta służba jest równocześnie wyrazem miłości Boga i ludzi, jest działaniem skierowanym wprost ku Bogu, gdyż jest modlitwą, a równocześnie jest działaniem służącym człowiekowi. Modlitwa i służba stanowią tu jeden akt. Człowiek modli się służąc i służy modląc się.

Prawda ta, znajdująca szczególnie czytelny wyraz z czynnościach liturgicznych, przedłuża się w codzienne życie. Tam również miłość Boga i miłość bliźniego są czymś, co przenika wszelkie formy aktywności. Służba ludziom jest wyrazem miłości Boga, a służba Bogu objawia się w służeniu człowiekowi.

Takiej postawy uczymy od początku wszystkich, którzy włączają się w służbę liturgiczną. Już formacja kandydatów i kandydatek jest wprowadzaniem w głębszą zażyłość z Chrystusem i większą wrażliwość na bliźniego.

Błogosławieństwo na rozpoczęcie formacji

Na początku roku szkolnego należy udzielić kandydatom i kandydatkom błogosławieństwa, przewidzianego w Obrzędzie błogosławieństw służby liturgicznej. Jest to błogosławieństwo, przez które zostają oni włączeni do grona kandydatów i które wyprasza dla nich łaski potrzebne na trud formacji. W czasie błogosławieństwa każda osoba wyraża swoje pragnienie bycia ministrantem lub członkiem scholi. Wszyscy otrzymują też znaczek dla nich przeznaczony.

Udzielenie błogosławieństwa należy poprzedzić odpowiednim przygotowaniem, a więc modlitwą, omówieniem przebiegu obrzędu, rozważeniem treści modlitw, a także wyjaśnieniem symboliki znaczka, który zostanie im przekazany.

Wstępne spotkanie jest również okazją do ukazania kandydatom, jakie wymagania zostaną im postawione, jakie zadania ich czekają i jak będzie przebiegać formacja. Jeśli we wspólnocie praktykowane jest posiadanie przez kandydatów książeczki formacyjnej, można im wtedy tę książeczkę wręczyć.

Spotkania formacyjne

Kandydatom i kandydatkom udzielane jest błogosławieństwo na początku ich formacyjnej drogi. W ciągu roku uczestniczą oni w dwudziestu spotkaniach tematycznych oraz w innych spotkaniach przewidzianych w parafii. Uwieńczeniem ich wysiłków formacyjnych jest błogosławieństwo, które włącza ich do grona młodszych ministrantów lub młodszych członków scholi.

Być członkiem służby liturgicznej

W pierwszym cyklu spotkań tematycznych akcent pada na uświadomienie kandydatom, co to znaczy posługiwać w czasie Mszy Świętej i nabożeństw oraz dlaczego służba w liturgii wymaga również odpowiedniej postawy w całym życiu. Propozycja szczegółowych tematów spotkań jest następująca:

Spotkanie 1 – Przygotowanie do błogosławieństwa

W czasie pierwszego spotkania prowadzący ukazuje kandydatom ogólny plan rocznych spotkań, wyjaśnia dlaczego rozpoczynają się one od udzielenia błogosławieństwa, omawia szczegółowo przebieg tego obrzędu, modlitwy, które będą odmówione i symbolikę znaczka, który wszyscy otrzymają.

Spotkanie 2 – Sługa Chrystusa – Służebnica Chrystusa

Po przyjęciu błogosławieństwa kandydaci i kandydatki poznają lepiej prawdę, że służą samemu Chrystusowi, który jest obecny we wspólnocie. Poznają lepiej cechy każdego sługi oraz odkrywają, dlaczego służyć Chrystusowi, to zaszczyt.

Spotkanie 3 – Naśladując świętych

Kolejne spotkanie poświęcone jest postaciom świętych, którzy uczą nas służyć Bogu. Są to przede wszystkim postacie dzieci oraz ludzi młodych. Uczymy się od nich nie tylko umiłowania modlitwy i Mszy Świętej, lecz także odpowiedniej postawy w całym życiu.

Spotkanie 4 – W domu i w szkole

Jest to kontynuacja poprzedniego tematu i wyraźniejsze odniesienie go do życia rodzinnego i szkolnego. Człowiek, który służy Panu Jezusowi, powinien być dobrym dzieckiem wobec własnych rodziców oraz solidnym uczniem w szkole.

Spotkanie 5 – Zasady życia służby liturgicznej

Kandydaci poznają „Zasady życia członków służby liturgicznej”. Są one im przedstawione w całości, ale szczegółowe omówienie dotyczy przede wszystkich tych punktów, które były już poruszane w poprzednich spotkaniach.

W czasie piątego spotkania lub też w dodatkowym spotkaniu, mającym charakter podsumowania, następuje pierwsza „weryfikacja” kandydatów. Przedstawione są im wymagania, które powinni podjąć na miarę swoich dziecięcych możliwości. Są one następujące:

1. Zna życie Pana Jezusa. Od Niego uczy się modlitwy oraz służenia ludziom. 2. Zna życie kilku świętych. Stara się ich naśladować i prosi ich o wstawiennictwo u Boga. 3. Uczestniczy w spotkaniach formacyjnych i przychodzi na Mszę świętą także w tygodniu w wyznaczony dzień.

Dzieci, które potwierdzą także swoim podpisem w „Książeczka kandydata” lub w „Notatniku kandydata”, że przyjmują te wymagania i chcą je realizować, otrzymują znaczek „Sługa Chrystusa” lub „Służebnica Chrystusa”. Mogą je sobie wkleić w „Notatniku kandydata” lub „Karcie formacyjnej”.

Umiejętność pełnienia służby

Drugi etap formacji jest wprowadzaniem w podstawowe zadania, jakie będą spełniać w liturgii kandydaci i kandydatki. Są to w pewnym sensie najbardziej podstawowe funkcje liturgiczne, m.in. więc troska o chleb i wino, które staną się Ciałem i Krwią Chrystusa, a także śpiew, który jest integralną częścią liturgii.

Spotkanie 6 – Zakrystia

Drugi cykl spotkań kandydatów i kandydatem rozpoczyna się od wprowadzenia w jego ogólną problematykę, przedstawienia zarysu tematów oraz ukazaniem znaczenia miejsca, z którego posługujący wychodzą do ołtarza. Dla ministrantów jest to zakrystia, a dla członków scholi jest to zazwyczaj inne miejsce. Jest to miejsce przygotowania do udziału w liturgii, a także miejsce, w którym znajdują się rzeczy potrzebne do celebracji.

Spotkanie 7 – Strój liturgiczny

Ważną rolę dla posługujących w liturgii odgrywa strój. Kandydatom ukazana jest symbolika stroju, a także szczegółowe informacje, połączone z ćwiczeniem, dotyczące miejsca przechowywania stroju, przeznaczonego dla nich, umiejętności wkładania go i zdejmowania, szacunku dla niego, a także umiejętności pomagania kapłanom w ich wkładaniu stroju liturgicznego – jeśli jest taka potrzeba.

Spotkanie 8 – Modlitwa służby liturgicznej

Do udziału w liturgii trzeba się przygotować przez modlitwę. Kandydaci i kandydatki przypominają sobie jej znaczenie, znane z przygotowania do pierwszej Komunii Świętej. Teraz dochodzi dodatkowa modlitwa, a raczej modlitwy. Jest to wspólna dla całej służby liturgicznej modlitwa przed celebracją i po niej, a także modlitwy dla poszczególnych osób, pełniących odmienne zadania. Wszyscy analizują treść tej modlitwy i uczą się ją głębiej przeżywać.

Spotkanie 9 – Procesja wejścia

Po modlitwie wyrusza procesja wejścia. Jej znaczenie wszyscy będą poznawać w dalszych latach formacji. Jednak już teraz poznają istotne cechy procesji wejścia, uczą się w niej iść oraz zajmować właściwe miejsce. Uczą się również rozumieć znaczenie śpiewu, który jej towarzyszy.

Spotkanie 10 – Postawy i gesty liturgiczne

W czasie Mszy Świętej i innych celebracji konieczne jest zachowanie właściwych postaw i spełnianie pełnych symboliki gestów. Członkowie służby liturgicznej powinni być wzorem dla innych uczestników liturgii i tym względzie. Poznają więc lepiej te postawy i gesty. Dotyczy to zarówno ministrantów jak i członków scholi.

Spotkanie 11 – Odpowiedzi w czasie Mszy Świętej

Kolejna umiejętność, którą powinni rozwijać w sobie członkowie służby liturgicznej to udzielanie właściwych odpowiedzi na wezwanie kapłana. Zdarza się, że posługujący przy ołtarzu ministranci lub członkowie scholi zamiast wypowiadać aklamacje świadomie i z całym zaangażowaniem, pozostają milczący. Tymczasem udzielanie tych odpowiedzi należy do ich uczestnictwa w Eucharystii, a także jest okazją do dawania świadectwa.

Spotkanie 12 – Umiejętność służby: dary ofiarne

Wśród praktycznych umiejętności, które opanowuje ministrant, ważne miejsce zajmuje rozumienie darów chleba i wina oraz umiejętność przynoszenie tych darów na ołtarz. To podstawowe rozumienie, które będzie pogłębiane w dalszych latach formacji, a także umiejętność służby darów, to temat kolejnego spotkania. W służbie scholi jest to również poznawanie śpiewów, które są wykonywane w czasie składania darów.

Spotkanie 13 – Umiejętność służby: obmycia

Odmienną funkcją, w stosunku do służby darów, jest posługa obmycia. W czasie Mszy Świętej przeżywana jest dwa razy. Podczas przygotowania darów jako polanie wodą rąk kapłana, a po Komunii świętej jako pomoc w oczyszczeniu naczyń. Znaczenie tych czynności i umiejętność ich spełniania jest tematem kolejnego spotkania.

Spotkanie 14 – Służba w czasie nabożeństw

Ministranci oraz członkowie scholi służą także w czasie nabożeństw. Poznają więc różne nabożeństwa jakie są w parafii przeżywane oraz zadania, jakie spełnia wtedy służba liturgiczna. Jest to również okazja do poznania dzwonków i posługiwania się nimi.

Spotkanie 15 – Służba przez śpiew

Służba przez śpiew dotyczy głównie scholi, ale modlitwa śpiewem jest zadaniem dla każdego. Temu tematowi poświęcone jest kolejne spotkanie.

Ten etap formacji kończy się sprawdzeniem umiejętności kandydatów i kandydatek, modlitwą nad nimi oraz wręczeniem im znaczka „Sługa ołtarza” lub „Służebnica ołtarza”, który mogą wkleić na swoją kartę formacyjną.

Podsumowanie tego etapu formacji następuje w czasie ostatniego lub też podczas dodatkowego spotkania. Jest to także czas sprawdzenie wiedzy i praktycznych umiejętności oraz okazja do rozmowy na temat postawy kandydatów i kandydatek w całym ich życiu. Omawia się wymagania, których podjęcie jest warunkiem ukończenia tego etapu drogi formacyjnej. Są one następujące:

1. Rozumie znaczenie czynności, które spełnia przed Mszą, w czasie Mszy i po niej młodszy ministrant (młodszy członek scholi). 2. Umie spełniać te czynności w czasie Mszy Świętej oraz w czasie nabożeństw. 3. Stara się zachowywać w życiu postawę, o którą modli się w modlitwach służby liturgicznej.

Dzieci, które potwierdzą także swoim podpisem w „Książeczka kandydata” lub w „Notatniku kandydata”, że przyjmują te wymagania i chcą je realizować, otrzymują znaczek „Sługa Ołtarza” lub „Służebnica Ołtarza”. Mogą je sobie wkleić w „Notatniku kandydata” lub „Karcie formacyjnej”.

Kościół jako miejsce służby

Ostatni etap formacji ma za zadanie przybliżyć dzieciom miejsce ich służby czyli kościół. Oto szczegółowe propozycje tematów:

Spotkanie 16 – Z historii kościoła parafialnego

Cykl spotkań poświęconych miejscu świętemu, jakim jest kościół, rozpoczynamy od krótkiego spojrzenia na historię kościoła i parafii. Chodzi nie tylko o daty i wydarzenia, lecz jeszcze bardziej o ukazanie świadków wiary, który żyli w tej wspólnocie i dzięki którym wiara została umocniona.

Spotkanie 17 – Wystrój kościoła i postać Patrona

Kolejne spotkanie jest komentarzem na temat wystroju kościoła, a więc ołtarza i ambony, miejsca przewodniczenia, tabernakulum, chrzcielnicy i drogi krzyżowej, obrazów i rzeźb, fresków i witraży. Szczególną uwagę poświęcamy patronowi tego kościoła.

Spotkanie 18 – Świątynia: mieszkanie Boga

Kolejne spotkanie ma charakter umocnienia wiary w to, że kościół jest miejscem świętym. Wyjaśnione są teksty biblijne mówiące o świętości Boga i świętości miejsc, wybranych przez Boga. Przypomniane jest znaczenie poświęcenia kościoła i główne intencje modlitwy, które wypowiadał biskup w czasie tego obrzędu.

Spotkanie 19 – Zachowanie się w miejscu świętym

Poprzedni temat jest kontynuowany w następnym spotkaniu. Jego celem jest pogłębienie i lepsze zrozumienie wszystkich aktów, które człowiek wierzący, a szczególnie Sługa świątyni, członek służby liturgicznej, powinien w niej spełniać, a także tych zachowań, których należy unikać. Jest to najpierw świadomość przekraczania progu świątyni, przywitania z Panem Jezusem, przechodzenie z jednej strony na drugą, pożegnanie z Panem Jezusem.

Spotkanie 20 – Zasady życia służby liturgicznej

W ostatnim spotkaniu tematycznym powracamy do „Zasad życia służby liturgicznej”. Są one omawiane bardziej szczegółowo. Kandydaci i kandydatki słyszą również pytanie, czy przyjmują te „Zasady” i będą się starali je wypełniać. Zostają im one wtedy wręczone, a ich przyjęcie jest jednym z warunków dopuszczenia do błogosławieństwa.

Podsumowanie tego etapu formacji następuje w czasie ostatniego lub też podczas dodatkowego spotkania. Jest to także czas sprawdzenie wiedzy i praktycznych umiejętności oraz okazja do rozmowy na temat postawy kandydatów i kandydatek w całym ich życiu. Omawia się wymagania, których podjęcie jest warunkiem ukończenia tego etapu drogi formacyjnej. Są one następujące:

1. Zna historię i symbolikę kościoła oraz wie, kto jest jego patronem. 2. Umie się zachować przy wchodzeniu do kościoła, wychodzeniu z niego oraz podczas pobytu w świątyni. 3. Przyjmuje „Zasady życia członków służby liturgicznej” i stara się według nich żyć.

Dzieci, które potwierdzą także swoim podpisem w „Książeczka kandydata” lub w „Notatniku kandydata”, że przyjmują te wymagania i chcą je realizować, otrzymują znaczek „Sługa świątyni” lub „Służebnica świątyni”. Mogą je sobie wkleić w „Notatniku kandydata” lub „Karcie formacyjnej”.

Błogosławieństwo

Formacja kandydatów i kandydatek kończy się udzieleniem im błogosławieństwa, przez które zostają włączeni do grona młodszych członków służby liturgicznej. Wtedy też otrzymują strój i znaczek odpowiedni do stopnia ich zaangażowania w posługiwanie w czasie liturgii. Jest to bardzo ważne wydarzenie w życiu dzieci i ich rodzin. Należy więc przygotować je z wielką starannością.

Znaczenie błogosławieństwa

Po okresie dość długiego jak na dzieci oczekiwania na błogosławieństwo i włączenie do grona służby liturgicznej, wreszcie ten dzień nadchodzi. Należy zatroszczyć się o to, aby mu nadać właściwe znaczenie.

Przede wszystkim wskazuje ono naprawdę, że to Chrystus poprzez swój Kościół wybiera do służby i On wskazuje zadania, które człowiek powinien wykonać. Posługiwanie w liturgii nie jest sprawą prywatną jakiegoś człowieka, lecz zawsze jest czynnością świętą, w której jest obecny i działa sam Chrystus.

Najważniejsza rola błogosławieństwa to wyproszenie potrzebnych łask do spełniania prawdziwej służby. Chrystus wyjaśniał swoim uczniom: „Beze Mnie nic nie możecie uczynić” (J 15,5). Nikt nie jest w stanie spełniać prawdziwej służby Bogu inaczej jak przez zjednoczenie z Chrystusem. Nikt nie może sobie sam wziąć łaski bycia prawdziwym sługą Chrystusa. Taki dar przychodzi z góry, od Pana i jest napełnieniem człowieka Duchem Świętym. Otrzymaliśmy go już na chrzcie świętym, ale rozwój łaski chrzcielnej związany jest z otrzymywaniem kolejnych darów. Do takich darów należy również błogosławieństwo do służby, do której człowiek się przygotował, a odpowiedzialni we wspólnocie potwierdzili, że postawa danego człowieka jest właściwa.

Błogosławieństwo jest równie umocnieniem człowieka na drodze formacji. Stawianie sobie wymagań i pokonywanie własnych słabości jest zawsze trudne i każdy potrzebuje pomocy. Przychodzi ona od Tego, który człowieka zaprosił do udziału w Jego zbawczym działaniu.

Dodatkową pomocą z podjęciu tego nowego etapu formacji i służby jest również nowy strój. Ministranci otrzymują strój im właściwy, a członkowie scholi inny, dla nich przeznaczony. Oprócz stroju otrzymują oni również nowy znaczek, który będą nosić w czasie posługiwania. Ma on tę samą treść, którą miał dotychczas noszony znaczek, ale jest większy i ma oprawę w kolorze srebra.

Przygotowanie i celebracja

Przygotowanie do tego ważnego wydarzenia dokonuje się najpierw w czasie spotkań w grupach. Trzeba na nie poświęcić przynajmniej dwa spotkania. Jedno ma charakter bardziej podsumowujący i będący pewnego rodzaju weryfikacją. Drugie jest dokładnym zapoznaniem się z treścią obrzędu błogosławieństwa. Ministranci i członkowie scholi zapoznają się z modlitwami, które będą nad nimi odmawiane, z odpowiedziami, których mają udzielić, z postawami, jakie mają przyjąć, a także ze znakami, które otrzymają.

Na uroczystość należy zaprosić rodziców i rodzinę, a także wszystkich członków służby liturgicznej.

Według Dyrektorium DSL obrzęd błogosławieństwa udzielany jest w Wigilię Zesłania Ducha Świętego lub w jednym z dni poprzedzających tę uroczystość. Trwa wtedy wielka modlitwa Kościoła o Ducha Świętego. Wszyscy przygotowują się do przyjęcia tego daru z nieba, który jest nam nieustannie udzielany, ale który w dzień Pięćdziesiątnicy jest wylewany na Kościół szczególnie obficie. W tym klimacie łatwiej zrozumieć, że błogosławieństwo udzielane członkom służby liturgicznej oznacza również posłanie ich w mocy Ducha Świętego do służby Kościołowi. Jest to służba najpierw w liturgii, w której Kościół objawia się najpełniej, a następnie jest to służba w codzienności życia, w której realizuje się misja Kościoła w świecie.

Dyrektorium DSL wymaga, aby udzielenie błogosławieństwa było poprzedzone przeżyciem dnia skupienia (por. 64b). Taką rolę może spełnić przychodzenie każdego dnia na wspólną Wielką Modlitwę Kościoła po Wniebowstąpieniu Chrystusa.

Przebieg uroczystości jest opisany w „Obrzędach błogosławieństwa służby liturgicznej”.

Dziękczynienie i służba

Jeśli błogosławieństwo zostało udzielone w dniach poprzedzających Zesłanie Ducha Świętego, pozostaje jeszcze kilka tygodni do końca roku szkolnego. Należy przewidzieć na ten czas odpowiedni program dla nowo pobłogosławionych i posłanych do służby osób.

Pierwsze przeżycie to dziękczynienie. Im większa łaska, tym większe powinno być dziękczynienie. Ma ono formę zarówno indywidualną, jak też wspólnotową. W „Notatnikach” znajdują się odpowiednie wskazania w tym względzie. Wspólne dziękczynienie może mieć charakter pielgrzymki lub osobnego nabożeństwa dziękczynnego, przeżytego w parafii.

Modlitwa o powołania do posługiwania w liturgii

Przyjęcie błogosławieństwa, oznaczające pełniejsze zaangażowanie w posługiwanie w liturgii oraz większą świadomość, że jest wielka łaska, otrzymana od Boga, mobilizuje również o gorącą modlitwę w intencji innych osób, aby i oni usłyszeli wezwanie, jakie Bóg do nich kieruje.

Czas przed Zesłaniem Ducha Świętego, a także „Oktawa Bożego Ciała”, to dni szczególnej modlitwy o to, aby każdy chrześcijanin rozeznał swoje powołanie, gorliwie służył tym darem, jaki od Boga otrzymał i głębiej zrozumiał tajemnicę Eucharystii jako źródło i szczyt życia.

Formacja dziecięcych zespołów liturgicznych

Uwagi wprowadzające

Po okresie kandydatury młodsi członkowie służby liturgicznej, podejmują trzyletnią formację. W każdym roku planowane jest 20 spotkań. Przynajmniej raz w ciągu tych trzech lat ministranci i członkowie schól powinni uczestniczyć w rekolekcjach. Zaleca się jednak organizowanie co roku rekolekcji dla tego grona osób.

Świat znaków

Wspólnym tematem wszystkich trzech lat formacji są znaki. Formacja dziecięca jest pierwszym, całościowym wprowadzeniem dzieci w świat znaków liturgicznych. Jest to uczenie się ich języka, rozwój zdolności dostrzegania za ich zasłoną niewidzialnej rzeczywistości.

Znaki mają tę specyfikę, że są proste. Ich podstawowe przesłanie mogą zrozumieć już dzieci, ale ich pogłębione rozumienie rośnie wraz z rozwojem człowieka. Dlatego do tej podstawowej inicjacji w świat znaków liturgicznych, będziemy wracać na wszystkich etapach formacji. Nigdy do końca nie zgłębimy treści, którą Bóg zamknął w znakach chleba i wina, krzyża i kadzidła, światła i wody, ołtarza i ambony oraz innych znakach, szczególnie znaku zgromadzenia i znaku kapłana, który reprezentuje Chrystusa Głowę.

Specyfiką formacji służby liturgicznej jest wprowadzenie w ten świat nie tylko poprzez teoretyczną refleksję, lecz także przez podjęcie za nich odpowiedzialności. Wykonując czynności, które są znakami i niosąc znaki, wskazujące na Chrystusa, uczestniczą oni w misterium zbawienia, które sam Zbawiciel uobecnia w swoim Kościele. Poprzez ukazywanie znaków całemu zgromadzeniu pomagają oni wszystkim głębiej zrozumieć obecność i działanie Chrystusa.

Wspólne tematy dla męskiej i żeńskiej służby liturgicznej

W ten świat znaków wprowadzeni są zarówno ministranci jak i członkowie scholi. Wszyscy powinni rozumieć znaki i poprzez nie wyrażać swoją wiarę. Treść wyrażona w widzialnych znakach objawia się również w śpiewie. Zarówno przez śpiew jak i poprzez znaki docieramy do niewidzialnego, ale obecnego pośród nas Zbawiciela.

W dziecięcym okresie formacji ministranci są wprowadzani w funkcje, które należą do akolity. Są to liczne czynności związane ze znakami, jaki którymi Kościół posługuje się w liturgii. Oni podają chleb i wino, niosą świece i krzyż, pełnią funkcje ministrantów kadzidła i wody, posługują biskupowi trzymając mitrę i kadzidło, kierują wielu postawami zgromadzonych przez dawanie im znaków dzwonkami.

Znaki te pojawiają się w konkretnych częściach celebracji. Ich ukazaniu najczęściej towarzyszy śpiew. Gdy ministranci spełniają swoje zadania, członkowie scholi śpiewają. Obydwie grupy są sługami tego samego misterium. Zadaniem pierwszej jest pomóc kapłanom w spełnianiu ich zadań oraz ukazać zgromadzonym znaki, które przypominają o Chrystusie i dokonujących się w liturgii zbawczych wydarzeniach. Zadaniem drugiej grupy jest wyrazić przeżywane misterium w śpiewie, ukazując w ten sposób jego szczególne piękno i pomagając wiernym uczestniczyć w nim w sposób bardziej świadomy, czynny i owocny.

Dlatego tematy formacyjne, podejmowane w grupach scholistek i scholistów, są w dużej części takie same. Dotyczą bowiem rozumienia tych samych obrzędów i kształtowania w sobie odpowiednich postaw. Odmienna jest tylko zewnętrzna funkcja, dlatego obydwie grupy mają inny rodzaj ćwiczeń.

Prawda ta wyrażona jest również w terminologii, która jest używana w niniejszym opracowaniu. Nazwy poszczególnych etapów formacji, a także kolejnych spotkań w grupach, nie wskazują wyraźnie ani grupy chłopców ani grupy dziewcząt. Wskazują natomiast temat i zadanie, które obydwie grupy powinny podjąć, każda zgodnie z własnym charyzmatem. Terminologia odnosząca się wyraźnie do męskiej i żeńskiej służby liturgicznej pojawi się dopiero w „Notatnikach”. Chłopcy otrzymają notatniki ministranta, a członkowie scholi otrzymają notatniki członków scholi.

Ad Patrem, per Filio, in Spiritu

Dyrektorium DSL zaleca, aby w programie formacyjnym zwrócić uwagę pogłębienie relacji dzieci z Ojcem, Synem i Duchem Świętym. Jest to teologiczny fundament formacji. Nawiązujemy do niego w poszczególnych spotkaniach, a szczególny wyraz znajduje on w przeżyciu rekolekcji pierwszego stopnia.

Odniesienie do Osób Bożych jest czymś naturalnym dla chrześcijanina od chwili, gdy zaczyna on czynić znak krzyża i wymieniać imiona tych Osób. W miarę rozwoju wiary człowiek dostrzega coraz wyraźniej, że Eucharystia i inne sakramenty są pełne modlitw do Ojca, przez Chrystusa w Duchu Świętym. Formacja pomaga dzieciom coraz bardziej świadomie wymawiać te święte Imiona i modlić się do każdej z Osób Bożych.

 

Rok I. Zgromadzenie liturgiczne

Tematem pierwszego roku formacji jest prawda o zgromadzeniu liturgicznym, a więc wspólnocie, która celebruje święte misterium. Wszyscy poznają więc lepiej znak wody, którą zgromadzeni są pokropieni, znak kadzidła, którym zostają okadzeni, a także znaczenie dzwonków, które przypominają wiernym o szczególnych chwilach celebracji. Rozważają także znaczenie dialogów prowadzonych przez kapłana ze zgromadzonymi oraz aklamacji, które wypowiadają lub śpiewają uczestnicy liturgii.

Rekolekcje: W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego

Ważnym przeżyciem na drodze formacji chrześcijańskiej są rekolekcje. Członkowie służby liturgicznej powinni przynajmniej raz w ciągu trzyletniego cyklu formacji uczestniczyć w rekolekcjach dla nich przeznaczonych (por. Dyrektorium DSL 64c). Jednak to minimum nie może stać się regułą. Należy zachęcać członków służby liturgicznej, aby każdego roku uczestniczyli w rekolekcjach. Są one ubogaceniem formacji, wprowadzają w kolejne jej etapy, pomagają w duchowym wzrastaniu, uczą współpracy z innymi, doskonalą umiejętności posługiwania, przyczyniają się do głębszego rozumienia liturgii i uobecnianych w niej tajemnic.

Wypracowaną i sprawdzoną formą rekolekcji dla dziecięcej służby liturgicznej są Oazy Dzieci Bożych kolejnych stopni. Trwają one 15 dni, a wraz z dniem rozpoczęcia i zakończenia 17 dni. Ten dłuższy czas pozwala mocniej utrwalić w sercu i w postawach dzieci umiłowanie Eucharystii i chrześcijańską postawę w codziennym życiu.

W programie DSL proponowane są siedmiodniowe rekolekcje, przeżywane po każdym roku formacji. Każdy powinien uczestniczyć przynajmniej w jednym z nich. Pierwszy z proponowanych tematów siedmiodniowych rekolekcji pomaga pogłębić teologiczne podstawy przeżywanego programu. Ta teologiczna zasada brzmi: „Ad Patrem, per Filium, in Spiritu”. Zwracamy się do Ojca, przez Syna w Duchu Świętym. Dar uczestnictwa w tej tajemnicy został nam ofiarowany na chrzcie świętym. Dzieci przeżywają ją w sobie właściwy sposób.

Dzień 1 – Powróćmy do chrztu

W pierwszym dniu rekolekcji w różny sposób powracamy do sakramentu chrztu świętego. Podkreślamy w nim przede wszystkim prawdę, że Bóg ofiarował nam wtedy udział w swoim boskim życiu, a więc w życiu Ojca, Syna i Ducha Świętego. Zwracamy się do Boga, ale w taki sposób, by nie zapomnieć, iż jest On jednym Bogiem w trzech Osobach. Możemy mówić o „wspólnocie Osób” do której zostaliśmy zaproszeni.

Dzień 2 – Tajemnica imienia

W czasie chrztu zostały nad nami wypowiedziane słowa: „N. Ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”. Jest w tej formule mowa o imieniu Boga. Trzeba więc przypomnieć biblijną naukę o imieniu, które kryje w sobie i równocześnie wyraża tajemnice osoby. Przy chrzcie pojawia się nie tylko imię Boga, lecz także nasze imię. Choć wybrali je dla nas rodzice, to jednak w chwili chrztu Bóg nadaje naszemu imieniu nowe znaczenie. Od tej chwili nasze imię oznacza, że jesteśmy nie tylko ludźmi, lecz także prawdziwymi dziećmi Bożymi. Nowość, jaką ofiarował nam Bóg, jest tak wielka, że św. Paweł mówi, iż staliśmy się nowymi ludźmi.

Zwracamy także uwagę na treść drugiego przykazania Bożego oraz na treść pierwszej prośby modlitwy Ojcze nasz. Uczymy się wypowiadać imiona Osób Bożych z największą czcią. Patrzymy na ludzi, którzy wypowiadają imię ukochanej osoby. To imię brzmi w ich uszach jak najpiękniejsza pieśń. W taki sposób powinniśmy wypowiadać imię Ojca, Syna i Ducha Świętego. Kiedy zwracamy się do Osób Bożych słowami: „Ojcze nasz”, „Panie Jezu” lub „Duchu Święty”, nie powinniśmy tego czynić w taki sposób, jakby nie chodziło o kogoś dla nas ważnego, świętego i ukochanego. Przeciwnie, angażujemy się w tę modlitwę całym sercem. Pamiętamy również, aby nie wymawiać imienia Pana Boga na daremno.

Dzień 3 – Sztuka czynienia znaku krzyża

Czynienie znaku krzyża jest z jednej strony takie proste, że nawet małe dziecko może to uczynić. Z drugiej zaś strony treść zawarta w wypowiadanych słowach i spełnianym geście jest tak głęboka, że do końca życia będziemy się uczynić coraz bardziej dojrzale czynić znak krzyża. Kiedy wykonujemy ten znak zanurzamy się w tajemnicy krzyża, przywołujemy tę tajemnicę i znaczymy siebie tym znakiem zbawienia. To jeden aspekt wielkiej tajemnicy. Drugi aspekt to imiona osób Bożych, które wtedy wypowiadamy. Zanurzamy się w tajemnicy wewnętrznego życia Boga, przywołujemy wszystkie trzy Osoby Boże, zwracamy się do nich z wiarą, nadzieją i miłością. Nigdy nie dość zgłębiania tej tajemnicy.

Dzień 4 – Do Ojca przez Syna w Duchu Świętym

Każdy dzień, każdą modlitwę, każdą celebrację rozpoczynamy od znaku krzyża. Jest on jedną z najczęściej odmawianych modlitw. W kolejnym dniu rekolekcji staramy się lepiej zrozumieć teologiczną prawdę wyrażoną słowami: „Do Ojca przez Syna w Duchu Świętym”. Trzeba tę zasadę nie tylko rozumieć, ale także umieć odnieść po każdej ze spełnianych w liturgii funkcji. W każdej ostatecznym celem jest Ojciec, w każdej odkrywamy obecność Chrystusa i jednoczymy się z Nim, w każdej działa Duch Święty, bez którego nie bylibyśmy w stanie ani uwierzyć w Ojca i Syna ani prawdziwie Mu służyć. Powracamy więc do czynności spełnianych w liturgii przez młodszych ministrantów i młodszych członków scholi, przypominając sposób ich spełniania, a przede wszystkim pomagając odkryć ich związek z tajemnicą Trójcy.

Dzień 5 – Modlitwa służby liturgicznej

W spełnianiu świętej służby w liturgii ważną rolę odgrywa modlitwa. Ważna jest każda forma modlitwy, ale w dniu dzisiejszym analizujemy uważniej modlitwy służby liturgicznej. Wszyscy znają wspólną modlitwę, odmawianą przed Mszą i po jej zakończeniu. Oprócz niej wszyscy otrzymali (lub otrzymają) modlitwę przeznaczoną dla poszczególnych posługujących. Każda z nich ma inną treść, gdyż dotyczy innej funkcji. Ten, kto daną funkcję spełnia, powinien indywidualnie tę modlitwę odmówić, a potem wszyscy odmawiają wspólną modlitwę. Rozważając temat modlitwy uczymy się również modlitwy śpiewem. Trzeba zwracać uwagę nie tylko na melodię, lecz także na tekst pieśni.

Dzień 6 – Wzór Maryi i Świętych

Wszystkie tajemnice Boga jaśnieją w Maryi i w Świętych. Staramy się najpierw odkryć tajemnicę działania Osób Bożych w życiu Maryi. Objawia się ona szczególnie w przeżyciu Zwiastowania, ale jest obecna w całym Jej życiu. Również Święci pomagają nam wchodzić w bliższą relację z Ojcem, Synem i Duchem Świętym. Przypominamy te postaci również dlatego, aby od nich uczyć się jeszcze piękniej służyć Bogu i ludziom.

Dzień 7 – Niedziela: dzień Ojca, Syna i Ducha Świętego

W czasie trwania rekolekcji przypada również niedziela. Powinna być ona wyróżnionym dniem w całym programie formacyjnym. Nie zawsze będzie to ostatni dzień rekolekcji. Może być również pierwszym dniem lub też zostać przeżyty w środku całego turnusu. Rekolekcje powinny nam pomóc odkryć bogactwo i wielkość Dnia Pańskiego, a członkowie służby liturgicznej powinni dostrzec w niej także dzień świętej służby, którą spełniają. Wśród zadań apostolskich, które oni podejmują, jest również świadectwo chrześcijańskiego świętowania niedzieli. Do tego tematu wracamy w każdych rekolekcjach.

Służyć świętemu zgromadzeniu

Wraz z rozpoczęciem roku szkolnego rozpoczynamy rok formacji. Podane tematy przeżywają zarówno ministranci jak i członkowie scholi.

Spotkanie 1 – Funkcje w zgromadzeniu liturgicznym

Członkom służby liturgicznej przybliżamy ideę gromadzenia się. Budowania wspólnoty. Omawiamy trzy rodzaje funkcji liturgicznych. Funkcje związane ze słowem Bożym, np. lektor, psałterzysta, posługiwanie wobec celebransa i przy ołtarzu, np. akolita, diakon, ministranci, a także posługiwanie przez śpiew, np.: kantor, organista).

Spotkanie 2 – Członkowie służby liturgicznej w liturgii

Uczestnictwo w powszechnym znaczeniu definiuje się jako dobrowolne i szlachetne zaangażowanie. Uczestnictwo służby liturgicznej w świętych obrzędach, tak jak wszystkich wiernych, należy rozpatrywać według trzech wymiarów: udziału świadomego, czynnego i owocnego, o czym mówi 14 punkt Konstytucji o Liturgii.

Spotkanie 3 – Spotkanie z Panem

Chłopcy będąc bliżej ołtarza, jak i dziewczęta pełniące posługę podczas liturgii, pragną lepiej uczestniczyć we Mszy św. Posługujący podczas liturgii, spotykający się z Chrystusem w czasie Mszy św. powinni czuć się odpowiedzialni za wiarę innych ludzi. Dlatego powinni zrobić wszystko, aby przez swój przykład, modlitwę, życzliwość dla innych, pomóc im w zbliżeniu się do Chrystusa.

Spotkanie 4 – Niedziela dzień Pański

W czasie spotkania akcentujemy to, że niedziela jest pamiątką zmartwychwstania; wszyscy wierni uczestniczą we Mszy św. i powstrzymują się od prac niekoniecznych oraz zwracamy uwagę, że święcenie Dnia Pańskiego odbywa się w gronie rodzinnym.

Spotkanie 5 – Dialogi mszalne

Czynny udział w Eucharystii to także odpowiedzi mszalne. Członkowie służby liturgicznej skupieni na wykonywaniu swych funkcji często nie zwracają uwagi na potrzebę dialogów, odpowiedzi, śpiewu. Zapoznajemy ich z dialogami mszalnymi i aklamacjami. Uczą się odpowiadać na wezwania przewodniczącego liturgii.

Spotkanie 6 – Służę przez to, że śpiewam

Zwracamy uwagę na znaczenie śpiewu w liturgii. Ukazujemy trzy podstawowe zadania śpiewu: serdeczniej wyraża modlitwę, jednoczy zgromadzonych, nadaje uroczysty charakter obrzędom. Dokonujemy klasyfikacji śpiewów na części stałe i zmienne. W sposób szczególny podkreślamy śpiew na wejście. Nie chodzi bowiem, aby „coś zaśpiewać”, ale aby pieśń na wejście spełniała zadania wyznaczone jej w dokumentach liturgicznych. Podobnie podkreślamy ważność pieśni na przygotowanie darów, komunię świętą, uwielbienie i zakończenie Eucharystii. Członkowie scholii uczą się rozróżniać śpiewy, które można wykorzystać podczas poszczególnych części mszy św., jak i podczas innych celebracji.

Po przeżytych spotkaniach następuje podsumowanie i weryfikacja, która obejmuje trzy aspekty. Ministrant zgromadzenia:

1. Rozumie znaczenie aklamacji, które we Mszy świętej wypowiadają wierni. 2. Wypowiada głośno lub śpiewa wraz z ludźmi mszalne aklamacje. 3. Jest życzliwy dla ludzi i chętnie im pomaga, jeśli są w potrzebie.

Członkowie służby liturgicznej, którzy spełniają te wymagania, otrzymują znaczek ministranta zgromadzenia, który mogą wkleić w „Notatniku” lub „Karcie formacyjnej”.

Służyć zgromadzeniu znakiem obmycia i pokropienia

Druga funkcja, którą młodsi członkowie służby liturgicznej lepiej poznają, dotyczy wody.

Spotkanie 7 – Biblijna symbolika wody

Ministranci zapoznają się z biblijną typologią wody w oparciu o modlitwę pobłogosławienia wody w czasie Liturgii Wigilii Paschalnej.

Spotkanie 8 – Woda w czasie Mszy Świętej

Ministranci poznają bogatą symbolikę biblijną wody i jej znaczenie w poszczególnych obrzędach mszalnych. Uczą się czym jest obrzęd pokropienia wodą, co zastępuję, w tym kontekście szerzej rozumieją konieczność pokuty, sakramentu pojednania.

Spotkanie 9 – Znak wody w sakramencie chrztu

Ministranci w kontekście używania wody w liturgii zapoznają się z sakramentem Chrztu świętego. Po tym spotkaniu wiedza co to jest chrzest? Jakie są skutki chrztu św.. Dlaczego nadaje się imię dziecku. Jakie są warunki udzielania chrztu św. oraz obowiązki wypływające z przyjęcia sakramentu chrztu świętego. Umieją posługiwać do chrztu św. w czasie Mszy św. i poza nią. Znają symbolikę obrzędów dopełniających.

Spotkanie 10 – Woda w obrzędach błogosławieństw

Ministranci uczą się, że woda służy także do poświęcenia przedmiotów i dewocjonaliów. Pośród najczęściej stosowanych błogosławieństw można omówić błogosławieństwo różańca, modlitewnika, samochodów we wspomnienie św. Krzysztofa.

W niedługim odstępie czasu ministrantom zostaje powierzona kolejna święta czynność w liturgii. Krótki czas przygotowania nie może wpłynąć na to, że zmaleje znaczenie tej funkcji, zagubi się rozumienie symboliki wody lub spłyci się przeżywanie czynienia znaku krzyża wodą święconą. Ważne znaczenie będzie więc miało podsumowanie tego etapu drogi. Może się ono dokonać w ramach ostatniego spotkania lub podczas dodatkowego spotkania połączonego z modlitwą w intencji przyjmujących nowe zadania.

Ukończenie formacji ministranta woda kadzidła łączy się z pewną weryfikacją, która obejmuje trzy aspekty. Ministrant wody:

1. Zna biblijną symbolikę wody. Wie kiedy i dlaczego stosuje się ją w liturgii. 2. Umie spełniać funkcje przeznaczone w liturgii dla ministranta wody. 3. Troszczy się o czystość swego serca i często przystępuje do Komunii świętej.

Powierzenie komuś funkcji liturgicznej łączy się zawsze z modlitwą w jego intencji. Kościół prosi Boga, aby człowiek właściwie rozumiał i przeżywał powierzone mu zadanie. Taka modlitwa może mieć miejsce w czasie spotkania podsumowującego ten etap wtajemniczenia w posługiwanie w liturgii. Ministranci wyrażają gotowość realizacji wymagań stawianych ministrantowi kadzidła i otrzymują odpowiedni znaczek. Mogą go wkleić w „Notatniku” lub „Karcie formacyjnej”.

Służyć zgromadzeniu głosem dzwonów

Spotkanie 11 – Wołanie dzwonów

Ministranci poznają historię dzwonów oraz ich zadanie. Dowiadują się o obrzędzie poświęcenia dzwonów, o nadaniu im imion. Wiedzą co mówi ich głos, umieją go utożsamić z głosem Kościoła (Kościół wzywa do modlitwy, wychwala Boga, oznajmia radość, przestrzega przed złem). Poznają również historię i zadanie tzw. sygnaturki. Wiedzą, że dzwony milkną od oracji przed czytaniami w Wlk. Czw. do Chwała Wigilii Paschalnej.

Spotkanie 12 – Dzwonki i gong w liturgii

Ministranci zapoznają się z techniką dzwonienia w czasie Mszy św. i innych celebracji (procesje). Dzwon przy zakrystii, dzwonki i gong, kołatki. Ministranci umieją dzwonić w odpowiednich momentach Mszy św.

Spotkanie 13 - Kształtowanie postawy punktualności

Ministranci przestrzegają zasady punktualności. Mają wyznaczony czas, kiedy przychodzą do zakrystii (najczęściej jest to ok. 15 min. przed celebracją). Uczą się też być punktualnymi w szkole i domu. Ponadto starają się być obowiązkowymi.

Po kilku spotkaniach ministranci są posłani do pełnienia jednego z zadań, które w pewnym sensie ma charakter kierujący zachowaniem się zgromadzenia. Ministranci dają znać dzwonkami wtedy, gdy wierni powinni uklęknąć lub gdy dzieje się szczególnie ważna część liturgii i zgromadzeni wierni powinni na nią zwrócić uwagę. Jest to więc bardzo odpowiedzialna funkcja.

Ukończenie formacji ministranta dzwonków łączy się z pewną weryfikacją, która obejmuje trzy aspekty. Ministrant kadzidła:

1. Wie dlaczego i kiedy używa się dzwonów oraz dzwonków w kościele. 2. Umie dzwonić w odpowiednich momentach podczas Mszy świętej. 3. Jest punktualny. Wykonuje swoje obowiązki w wyznaczonym czasie.

Po wyrażeniu gotowości podjęcia wymagań, stawianych ministrantom dzwonków prowadzący spotkanie odmawia nad nimi modlitwę oraz wręcza im odpowiedni znaczek. Mogą go wkleić w „Notatniku” lub „Karcie formacyjnej”.

Służyć biskupowi i innym pasterzom

Spotkanie 14 – Biskup i jego rola w liturgii

Członkowie służby liturgicznej  poznają rolę biskupa w Kościele. Zapoznają się z obrzędem święceń biskupich, dowiadują się, jakie są oznaki biskupstwa (pierścień, mitra i pastorał). Członkowie służby liturgicznej poznają także sposób posługiwania we Mszy św., której której przewodniczy biskup. Poznają historię diecezji, imiona biskupów, metropolię imię metropolity i nazwy diecezji wchodzących w skład metropolii. Zwracamy uwagę na wymienienie imienia biskupa w Kanonie, zachęcamy do modlitwy za biskupów nie tylko w czasie Mszy św.

Spotkanie 15 – Mitra, pastorał i inne insygnia biskupie

Ministranci poznają symbolikę mitry i pastorału, uczą się poprawnego wykonywania funkcji ministranta mitry i pastorału. Dowiadują się więcej na temat pektorału, paliusza.

Spotkanie 16 – Kościół katedralny

Członkowie służby liturgicznej poznają kościół katedralny (można urządzić pielgrzymkę, w czasie niej – w starych diecezjach – nawiedzenie grobów biskupów posługujących w diecezji – tu także zwrócenie uwagi na potrzebę modlitwy za biskupów). Uczą się jakie są szczególne celebracje z udziałem biskupa w katedrze (najczęściej są to święcenia diakonatu, prezbiteratu). Poznają imiona i życiorysy patronów diecezji (często są związani z kościołem katedralnym).

Kolejną funkcją, należącą do ministranta zgromadzenia, jest służba do mitry i pastorału. Ukończenie formacji łączy się z pewną weryfikacją, która obejmuje trzy aspekty. Ministrant mitry i pastorału:

1. Zna biskupów swojej diecezji. Rozumie symbolikę mitry i pastorału. 2. Umie posługiwać do mitry i pastorału w czasie Mszy świętej. 3. Modli się w intencji biskupów, szczególnie tych, którym usługiwał

Po modlitwie ministranci otrzymują znaczek, który mogą wkleić w „Notatniku” lub „Karcie formacyjnej”.

Służyć zgromadzeniu znakiem kadzidła

Spotkanie 17 – Symbolika kadzidła

Ministranci poznają symbolikę kadzidła. Co symbolizuje kadzidło? Kadzidło w ST i NT. Kadzidło w odnowionej liturgii po Soborze Watykańskim II. Symbolika okadzania osób i rzeczy jest kolejnym zagadnieniem, który należy uwzględnić w formacji. Dlaczego kadzidło stosuje się w liturgii?

Spotkanie 18 – Kadzielnica i kadzidło

Zwrócenie uwagi na stronę „techniczną”. Wygląd zewnętrzny kadzidła i łódki. Umiejętność rozpalania ognia. Troska o podtrzymanie ognia w czasie liturgii. Troska o kadzielnicę po zakończeniu posługi. Zwrócenie uwagi na odpowiedni czas przygotowania kadzidła przed celebracją.

Spotkanie 19 – Turyferariusz w czasie liturgii

Ministranci uczą się poprawnego podawania kadzidła i łódki w czasie liturgii. Wiedzą jak używa się kadzidła od momentu jego zasypania w zakrystii, poprzez okadzenie ołtarza, krzyża, księgi Ewangelii, darów ofiarnych, kapłana, zgromadzenia wiernych, aż do podniesienia. Wiedzą jak stosuje się kadzidło w czasie nabożeństw, a szczególnie podczas wystawienia Najświętszego Sakramentu, Uroczystego sprawowania Jutrzni i Nieszporów, pogrzebu oraz innych szczególnych dni (Dzień Zaduszny, Boże Ciało, procesje błagalne itp.).

Spotkanie 20 –  Od symboliki kadzidła do postawy ofiary

Ministranci już wiedzą, co symbolizuje dym kadzidła. Dlatego proces formacyjny ukierunkowany powinien być na tak postrzegany wymiar ofiary i kształt modlitwy w życiu turyferariusza czy scholistki, aby objawiał zdolność do podejmowania i składania ofiar i doskonalenia życia modlitwy.

Nie wszyscy będą spełniać tę funkcję. Nie każdy ministrant musi zajmować się rozpalaniem węgielków i niesieniem kadzielnicy. Każdy natomiast powinien umieść nieść kadzidło w małym naczyniu i podawać kapłanowi, a także doświadczyć wrzucania ziarenek kadzidła na ogień, aby lepiej zrozumieć znak spalania się, z którego powstaje dym.

Ukończenie formacji ministranta kadzidła łączy się z pewną weryfikacją, która obejmuje trzy aspekty. Ministrant kadzidła:

1. Zna biblijną symbolikę kadzidła. Wie kiedy i dlaczego stosuje się je w liturgii. 2. Umie posługiwać przy kadzielnicy i łódce w czasie Mszy świętej i w innych celebracjach. 3. Rozwija w sobie umiejętność modlitwy i ofiarną postawę.

Powierzenie komuś funkcji liturgicznej łączy się zawsze z modlitwą w jego intencji. Kościół prosi Boga, aby człowiek właściwie rozumiał i przeżywał powierzone mu zadanie. Taka modlitwa może mieć miejsce w czasie spotkania podsumowującego ten etap wtajemniczenia w posługiwanie w liturgii. Ministranci wyrażają gotowość realizacji wymagań stawianych ministrantowi kadzidła i otrzymują odpowiedni znaczek. Mogą go wkleić w „Notatniku” lub „Karcie formacyjnej”.

Inne wydarzenia formacyjne

Spotkania z rodzicami

W ciągu roku formacji konieczne są spotkania z rodzicami. Ich tematyka związana jest przeżywanym przez dzieci programem formacyjnym.

Promocja

Po ukończeniu rocznej formacji, w czasie której członkowie służby liturgicznej zostali wprowadzeni w wiele funkcji, które mają spełniać z zgromadzeniu liturgicznym, następuje promocja, która jest dopuszczeniem do dalszej formacji oraz udzieleniem błogosławieństwa umacniającego członków służby liturgicznej w dalszej drodze.

Obrzęd ten należy dobrze przygotować. Jest on jednym z obrzędów przeżywanych w kościele z udziałem innych członków służby liturgicznej, a także rodziców.

Rok II. Procesje liturgiczne

Życie człowieka jest wędrowaniem. Mijają kolejne etapy drogi, a każdy z nich zbliża nas do ostatecznego celu ziemskiej wędrówki. Dzieje zbawienia objawiają nam wieloraki wymiar pielgrzymowanie.

Słowo, które Bóg skierował do Abrahama: „Wyjdź z twojej ziemi i idź do kraju, który ci ukażę”, w pewien sposób odnosi się do każdego wierzącego. Również wędrówka narodu wybranego z niewoli egipskiej do ziemi obiecanej jest wielkim objawieniem prawdy o życiu człowieka i jego powołaniu. Liczne są obietnice, dane nam przez Boga, a wszystkie kierują nas ku przyszłości.

W celebracjach liturgicznych, przeżywanych w Kościele, znakiem tego pielgrzymowania są procesje. Niektóre z nich są dłuższe, inne krótsze, ale każda z nich jest przejściem. Idący w procesji opuszczają jedno miejsce, by udać się do tego, które jest celem. Tam, gdzie zmierzają, Bóg przygotował dla nich wielkie dary. Chce nimi człowieka ubogacić, umocnić, uzdrowić i poprowadzić dalej.

W procesjach liturgicznych niesie się znaki, które przypominają o Chrystusie i na Niego wskazują. Są to przede wszystkim: krzyż i świece. W procesjach eucharystycznych ta obecność Chrystusa ma charakter sakramentalny. Jezus jest obecny w Najświętszym Sakramencie, który jest niesiony w procesji. Do podstawowych przeżyć procesji należy śpiew. Rzadko się zdarza, by procesja szła w milczeniu. Śpiew jest jej istotną częścią. Dlatego osoby powołane do posługiwania w liturgii muszą się zatroszczyć o niesienie znaków oraz o śpiew.

Można powiedzieć, że w tym wędrowaniu, którego znakiem jest procesja, istnieją dwa kierunki. Jeden prowadzi do Boga, a drugi do człowieka. Obydwa są ze sobą wewnętrznie powiązane. Gdy opuszczamy nasze mieszkanie, by iść do kościoła, głównym celem naszej drogi jest spotkanie z Bogiem. W czasie tego spotkania nie jesteśmy sami. Spotykamy również ludzi i do nich się zbliżamy. Gdy opuszczamy dom Boga po przeżytej celebracji liturgicznej, zostajemy posłani, aby iść do ludzi. Mamy im zanieść Boga i mamy odkrywać Jego obecność w nich samych.

Problematyka procesji, która jest tematem spotkań formacyjnych w tym roku, jest więc bardzo zróżnicowana i bogata. Służba liturgiczna współtworzy to ważne wydarzenie, dlatego powinna dobrze rozumieć znaczenie procesji, a także umieć wypełniać zadania, które jej zostają powierzone.

Rekolekcje: Świat znaków liturgicznych

W czasie wakacji zapraszamy członków służby liturgicznej na rekolekcje. Tematem, który w nich podejmujemy są znaki. Cała formacja dziecięca do nich nawiązuje. W każdym roku dzieci poznają nowe znaki. W czasie rekolekcji dokonujemy pewnej syntezy i pogłębienia rozumienia tych znaków.

Dzień 1 – Co to jest znak liturgiczny?

Uczestnicy rekolekcji zatrzymują się przy tym pytaniu, poznając też naukę KKK na ten temat: „Celebracja sakramentalna składa się ze znaków i symboli. Według 53 Boskiej pedagogii zbawienia ich znaczenie ma swoje korzenie w dziele stworzenia i w kulturze ludzkiej, ukonkretnia się w wydarzeniach Starego Przymierza, a w pełni objawia w osobie i dziele Chrystusa” (KKK 1145). Katechizm ukazuje, dlaczego i w jaki sposób w Bożym planie stworzenia i zbawienia pojawiają się znaki. Tę Bożą pedagogię chcemy lepiej poznać.

Dzień 2 – Różnorodność znaków liturgicznych

Świat znaków jest bardzo bogaty. Potrzebne jest spojrzenia na całość, aby lepiej zrozumieć rolę pojedynczych znaków. W taki sposób przeżywamy program formacyjny. Poznajemy znak, jakim jest procesja, ale poznajemy również, jaką rolę w procesji odgrywa niesienie krzyża i świec, feretronów i innych znaków. Poznajemy znak zgromadzenia, który jest jednym z najbardziej „pojemnych” znaków. Cała celebracja dzieje się w zgromadzeniu. W nim jest wiele różnych znaków. Istnieją także różne podziały znaków liturgicznych.

Dzień 3 – Znak przypomina, uobecnia, zapowiada, zobowiązuje

Każdy znak przypomina zbawcze wydarzenia, które dokonały się w przeszłości. Poprzez te wydarzenia Bóg do nas przemawia. Druga rola znaku, to uobecnienie tych zbawczych wydarzeń, które dokonuje się w znakach sakramentalnych lub też wskazywanie na Chrystusa, obecnego w zgromadzeniu, co jest rolą innych znaków używanych w liturgii. Kolejne zadanie każdego znaku to zapowiedź ostatecznego spełnienia tego, co Bóg zapoczątkował na ziemi, a co się dopełni w niebie. Zwracamy również uwagę na zobowiązującą rolę znaków. Mamy żyć według tego, na co znak wskazuje lub co uobecnia.

Dzień 4 – Sakramenty i sakramentalia

Wśród znaków szczególne miejsce zajmują sakramenty i sakramentalia. W nich znak łączy się z wypowiadanym przez szafarzy słowem i w całości stanowi zbawcze wydarzenie. W tym dniu rekolekcji zatrzymujemy się dłużej przy sakramentach i sakramentaliach.

Dzień 5 – Znaki w formacji dziecięcej służby liturgicznej

Dzień dzisiejszy jest przypomnieniem i streszczeniem trzech lat formacji dziecięcej. Powracamy do znaków, które były wyjaśniane w formacji, przypominamy ich znaczenie i zadania służby liturgicznej. Może to być również dzień pewnej weryfikacji i ćwiczeń związanych z tymi znakami.

Dzień 6 – Szczególne miejsce muzyki i śpiewu

W programie rekolekcji trzeba również poświęcić więcej czasu tematowi muzyki i śpiewu. Choć grupa rekolekcyjna codziennie śpiewa, to jednak nie zawsze jest dłuższa refleksja na znaczeniem śpiewu i treścią wykonywanych pieśni. Jest to również pewnego rodzaju streszczenie i ukazanie drogi muzycznej formacji w ciągu trzech lat formacji młodszych członków służby liturgicznej.

Dzień 7 – Niedziela: znak nowej rzeczywistości

Podobnie jak w poprzednich rekolekcjach podejmujemy również tutaj temat niedzieli. W kontekście tematu znaków ukazujemy ją szczególnie jako znak nowego stworzenia. To ósmy dzień, który wykracza poza porządek siedmiu dni tygodnia. To dzień, w którym przerywamy zwyczajne zajęcia, by podjąć inną aktywność. Nie polega ona na pomnażaniu dóbr, lecz na świętowaniu zmartwychwstania Chrystusa, wejścia do odpoczynku Ojca i przyjęcia Ducha Świętego, który z tym dniu zstępuje.

Być sługą krzyża

Po przeżyciu rekolekcji, wraz z rozpoczęciem roku szkolnego podejmujemy roczną formację, której głównym tematem są procesje liturgiczne. Oprócz dwudziestu spotkań, poświęconych temu zagadnieniu, dziecięce zespoły służby liturgicznej przeżywają również inne spotkania, przygotowane i prowadzone przez animatora.

Spotkanie 1 – Krzyż w Piśmie Świętym

Dzieci rozważają słowa Pana Jezusa o krzyżu, znaczenie krzyża w dziele odkupienia, naukę św. Pawła i innych Apostołów na temat krzyża. Zanim wezmą do ręki krzyż procesyjny, by go nieść w liturgicznej celebracji, muszą lepiej zrozumieć, jak mają naśladować Chrystusa i świętych w niesieniu krzyża, a także pomagać cierpiącym w potrzebie.

Spotkanie 2 – Znak krzyża w historii Kościoła

Znak krzyża jest obecny niemal we wszystkich przestrzeniach życia ludzi wierzących w Chrystusa. Jest nie tylko w kościołach, lecz także w domach i na karetkach, nosimy go na szyi i umieszczamy na biurku. Powstało wiele form tego krzyża. Szczególne znaczenie ma dla nas krzyż procesyjny, który niekiedy jest bardzo okazały.

Spotkanie 3 – Niesienie krzyża

Uczestnicy formacji, zapoznają się dokładniej z obecnością krzyża w liturgii. Poznają ogólne zasady, a także konkretną sytuację, z jaką spotykają się w ich kościele parafialnym, a więc: gdzie jest w kościele krzyż (krzyże), który krzyż niesie się w procesji, gdzie się go ustania i dlaczego. Uczą się poprawnie nieść krzyż. Rozważają prawdę, dlaczego w procesji niesie się krzyż i w jaki sposób ten znak pomaga nam lepiej zrozumieć znaczenie procesji. Chodzi nie tylko o procesję na początku Eucharystii, lecz także procesje eucharystyczne, procesję na cmentarz w czasie pogrzebu, jutrznię i nieszpory.

Spotkanie 4 – Uczczenie krzyża

Krzyż jest świętym znakiem, któremu należy się cześć. Uwrażliwiamy ministrantów i członków scholi na różne formy czci okazywane krzyżowi, a więc okadzenie, pocałunek, ukłon, pieśni o krzyżu, trosko o godny wygląd krzyża w domach i w kapliczkach przydrożnych, właściwe wykonywanie znaku krzyża. W sposób szczególnie uroczysty krzyż jest uczczony przez wierzących w Wielki Piątek w czasie adoracji. W wielu kościołach adoracja krzyża odbywa się również w czasie spotkań modlitewnych.

Spotkanie 5 – Droga krzyżowa

Ministranci krzyża starają się uczyć niesienia własnego krzyża na co dzień. Pomocą w tym może być pogłębiona znajomość nabożeństwa Drogi Krzyżowej, jej historii, teologii. Ministrant powinien znać poszczególne stacje Drogi Krzyżowej, w oparciu o ich rozważanie stara się nieść swój krzyż i pomagać innym w cierpieniach.

Po zakończeniu spotkań wprowadzających w misterium krzyża i jego obecności zarówno w liturgii jak i w codziennym życiu człowieka, następuje weryfikacja. Ministrant krzyża:

1. Zna biblijną symbolikę krzyża. Wie w jaki sposób krzyż był i jest obecny w liturgii. 2. Potrafi spełniać funkcje przeznaczone w liturgii dla ministranta krzyża. 3. Pięknie i w skupieniu się żegna, stara się nieść swój krzyż i pomagać innym w cierpieniach.

Członek scholi:

1. Zna biblijną symbolikę krzyża. Wie w jaki sposób krzyż był i jest obecny w liturgii. 2. Zna kilka pieśni mówiących o cierpieniu Chrystusa i o krzyżu. 3. Pięknie i w skupieniu się żegna, stara się nieść swój krzyż i pomagać innym w cierpieniach.

Jeśli weryfikacja przebiegnie pomyślnie, ministranci oraz członkowie scholi otrzymują odpowiedni znaczek oraz modlitwę.

Być sługą światła

Spotkanie 6 – Symbolika światła

Światło należy do najważniejszych i najbardziej bogatych w treść znaków biblijnych. Jego rolę odkrywamy w codziennym życiu. Światło i ciemność należą do zwykłych doświadczeń człowieka. Światłem chrześcijan jest Chrystusa. Kto z Nim jest nie chodzi w ciemności. Do swoich uczniów powiedział: „Wy jesteście światłem świata”.

Spotkanie 7 – Świeca i inne przedmioty dające światło

W liturgii i codziennym życiu posługujemy się różnymi przedmiotami, które są źródłem światła. Zwracamy uwagę przede wszystkim na świecę. Zaznajomienie z rodzajami świec używanymi w liturgii Kościoła (świeca paschalna, świeca chrzcielna, świece ołtarzowe, świeca komunijna, świeca ślubna, świeca roratnia, świece na wieńcu adwentowym, świeca gromniczna). Oprócz świec spotykamy również wieczną lampkę, lampiony, kandelabry, pochodnie, a także świecznik.

Spotkanie 8 – Posługa światła w Eucharystii

W spotkaniu wyjaśniamy najpierw, dlaczego w procesji niesie się światło, a także dlaczego nie wolno sprawować Eucharystii bez zapalonych świec lub lampionów. Dla ministrantów spotkanie ma także praktyczny charakter poznania służby światłu w czasie Mszy Świętej. Dla członków scholi jest to okazja do poznania kolejnych śpiewów mówiących o Chrystusie, naszym Panu i Zbawicielu, który jest światłością świata.

Spotkanie 9 – Posługa światła w innych celebracjach

Zwracamy uwagę przede wszystkim na znaczenie światła w czasie celebracji Triduum Paschalnego, a także w czasie nabożeństw, procesji eucharystycznych, przy pogrzebie, w przeżyciu uroczystości Wszystkich Świętych i Wspomnienia Wszystkich Wiernych Zmarłych.

Spotkanie 10 – Wy jesteście światłem świata

Słowa Chrystusa: „Wy jesteście światłem świata” są bardzo wymagające. Chrześcijanin ma być człowiekiem, którego życie jest pełne światła prawdy, miłości, wolności i szczęścia. Tym bardziej postawy te powinny być widoczne w tych, którzy zostali wybrani, aby być sługami światła. Uczestnicy formacji zapoznają się również ze znakiem sług światła i z modlitwą, którą będą odmawiać.

Na zakończenie cyklu spotkań wprowadzających w służbę światłu, następuje jak zwykle weryfikacja i przekazanie znaków. Słudzy światła:

1. Zna biblijną symbolikę światła. Wie w jaki sposób znak światła był i jest obecny w liturgii. 2. Umie spełniać funkcje przeznaczone w liturgii dla ministranta światła. 3. Stara się wprowadzać w życiu słowa Chrystusa: „Wy jesteście światłem świata” (Mt 5, 14).

Służyć w procesjach mszalnych

Spotkanie 11 – Biblijne wzorce wędrowania

Pierwsze spotkanie wprowadza w całoroczną pracę. Przypomina postać Abrahama, którego Bóg wezwał do wyjścia ze swego domu, następnie wędrowanie ludu wybranego do ziemi obiecanej, a także pielgrzymkę Jezusa do świątyni Jerozolimskiej. W świetle tych wydarzeń lepiej rozumiemy, że całe nasze życie jest zdążaniem do jakiegoś celu. Niektóre z nich zdobywamy w ciągu jednego roku, np. ukończenie roku szkolnego, do innych, szczególnie takich jak świętość, dążymy przez całe życie.

Spotkanie 12 – Znaczenie pielgrzymowania

Chcąc lepiej zrozumieć znaczenie procesji liturgicznych, które objawiają prawdę, że życie ludzkie jest wędrowaniem zmierzającym do Boga, przypominamy sobie również znaczenie pielgrzymek. Jest ich wiele i mają różną formę. Są pielgrzymki indywidualne i wspólne, są także pielgrzymki służby liturgicznej. Każda pielgrzymka ma jakiś cel i jest także pewnym znakiem. Trzeba ten cel wyraźniej określić i lepiej zrozumieć, w jaki sposób pielgrzymka pomaga nam głębiej przeżyć procesje liturgiczne.

Spotkanie 13 – Procesja wejścia i wyjścia

Tematem spotkania są dwie procesje. Jedna prowadzi z zakrystii do ołtarza, a druga od ołtarza do zakrystii. Te dwie procesje rozpoczynają i kończą celebrację Eucharystii, dlatego trzeba im poświęcić szczególną uwagę. W nich najpełniej objawia się idea procesji. Jest ona wędrowaniem spośród tego świata do świata Bożego, do udziału w Bożych tajemnicach, a także wędrowaniem od ołtarza, na którym uobecnione zostało zbawcze misterium, do ludzi, którym mamy zanieść dary złożone w naszych sercach przez Chrystusa. Ministranci i członkowie scholi mają swoje zadania w przeżyciu tych procesji.

Spotkanie 14 – Procesje z Ewangeliarzem, z darami i komunijna

W czasie samej celebracji Eucharystii również przeżywamy procesje. Pomagają nam one głębiej przeżyć poszczególne części Mszy Świętej. Pierwszą z nich przeżywamy w czasie liturgii słowa, drugą w czasie liturgii ofiary, a trzecią w czasie liturgii uczty. W tej pierwszej wyznajemy wiarę w to, że Chrystus przychodzi w słowie i witamy Go, w drugiej przynosimy Mu w darze siebie samych, by zjednoczyć się z Jego ofiarą, a w trzeciej zdążamy do coraz pełniejszego zjednoczenia z Nim w Komunii Świętej. Również przy tych procesjach ministranci i członkowie scholi poznają swoje zadania i uczą się je wypełniać.

Spotkanie 15 – Procesje w rytmie roku liturgicznego

Oprócz procesji związanych z celebracji Eucharystii, w ciągu roku liturgicznego przeżywamy wiele innych procesji, np. w dniu Ofiarowania Pańskiego, w Niedzielę Palmową, w uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa. Są także nabożeństwa, których ważną częścią jest procesja, np. dni krzyżowe, nabożeństwa fatimskie, procesja z relikwiami świętych, procesja światła przeżywana w sanktuariach. 

Po przeżytych spotkaniach następuje podsumowanie i weryfikacja, która obejmuje trzy aspekty. Posługujący podczas procesji:

1. Zna biblijne oraz liturgiczne znaczenie procesji i pielgrzymki. 2. Potrafi spełniać funkcje przeznaczone w liturgii dla ministrantów idących na czele procesji. 3. Pamięta zawsze o Bogu i stara się wiernie zachowywać Jego przykazania.

Członkowie służby liturgicznej, którzy spełniają te wymagania, otrzymują znaczek ministranta zgromadzenia, który mogą wkleić w „Notatniku” lub „Karcie formacyjnej”.

Służyć w procesjach eucharystycznych

W ostatniej części formacji poświęconej procesji i niesionym w niej znakom zatrzymujemy się przed Najświętszym Sakramentem. W pewnym sensie jest to cel wszystkich procesji. Mamy dojść do Jezusa Chrystusa, a w Nim i z Nim do Ojca. Temat ten nawiązuje już do zagadnień, które będą przedmiotem formacji w przyszłym roku.

Spotkanie 16 – Przechowywanie Najświętszego Sakramentu

Dlaczego przechowuje się Najświętszy Sakrament? W jaki sposób czyniono to w minionych wiekach życia Kościoła? Jakie są dziś obowiązujące zasady? Jaki kształt mają tabernakula w naszych kościołach i jakie znaki są na nich umieszczane? Jaki jest związek tabernakulum z ołtarzem i sprawowania Eucharystii z jej przechowywaniem? Każda procesja eucharystyczna wyrusza od ołtarza (i tabernakulum) i powraca do tego miejsca. Ta praktyka przypomina nam o tym, że Eucharystia jest źródłem i szczytem życia. Tu się wszystko zaczyna i do tego celu zmierza.

Spotkanie 17 – Wystawienie i błogosławieństwo

Rozpoczęcie i zakończenie adoracji lub procesji związane jest z wystawieniem Najświętszego Sakramentu, a przed jego schowaniem wierni otrzymują błogosławieństwo. Są to dwa obrzędy opisane w księgach liturgicznych. Trzeba je dokładniej poznać zarówno od strony ich znaczenia, jak też od strony zadań, jakie przypadają w tych obrzędach służbie liturgicznej. Ministranci posługują przy ołtarzu, a schola wykonuje z wiernymi odpowiednie śpiewy.

Spotkanie 18 – Rozumienie znaczenia adoracji

Jedną z najpiękniejszych form modlitwy chrześcijańskiej jest adoracja Najświętszego Sakramentu. Jej szczególną cecha jest doświadczenie obecności Pana. Choć Jezus jest z nami zawsze i wszędzie, to jednak w Najświętszym Sakramencie widzimy Go ukrytego w znaku chleba. Patrzymy nie na chleb, gdyż chleba już nie ma, ale patrzymy na samego Chrystusa, choć nie widzimy Go wprost, lecz ukrytego w znaku. Prawda ta budzi w ludziach wierzących pragnienie bycia przy Chrystusie. Jeśli On pozostał tutaj dla nas, to trzeba przyjąć dar Jego obecności. Jednym z apostolskich zadań członków służby liturgicznej jest pomóc innym ludziom przyjść do Jezusa. Nie spełnią jednak tego zadania, jeśli sami nie będą do Niego przychodzić także na indywidualną adoracje.

Spotkanie 19 – Nabożeństwa z wystawieniem Najśw. Sakramentu

W ciągu roku liturgicznego przeżywamy wiele różnych nabożeństw, w czasie których Najświętszy Sakrament jest wystawiony. Niektóre z nich mają charakter adoracji, jak Godzina Święta w pierwsze czwartki miesiąca, czterdziestogodzinne nabożeństwo przed Wielkim Postem czy adoracja w pierwsze niedziele miesiąca. Często przed Najświętszym Sakramentem przeżywane są również nabożeństwa majowe, czerwcowe, październikowe, nabożeństwa w pierwszy i trzeci piątek miesiąca.

Spotkanie 20 – Procesje eucharystyczne

Najbardziej uroczystą procesją eucharystyczną jest ta, którą przeżywamy w uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa. W wielu parafiach procesja przeżywana jest również w ciągu tygodnia, który następuje po tej uroczystości. Jest tzw. „Oktawa Bożego Ciała” lub „Tydzień eucharystyczny”. Służba liturgiczna powinna znać główne fakty z historii uroczystości Bożego Ciała i procesji, a także z zaangażowaniem przeżywać ten szczególny tydzień w ciągu roku. Procesja eucharystyczna jest w wielu parafiach przeżywana również w uroczystości odpustową parafii. W procesjach eucharystycznych niesie się także feretrony i inne znaki. Ponieważ procesja eucharystyczna jest celebracją liturgiczną, więc również spełniane w niej funkcje mają charakter świętych czynności, które trzeba z wiarą pielęgnować

1. Rozumie znaczenie obecności Chrystusa w znaku chleba i zna rolę procesji eucharystycznych. 2. Umie nieść w procesji feretron lub chorągiew przedstawiające patrona służby liturgicznej. 3. Uczestniczy w nabożeństwach eucharystycznych i chętnie przychodzi na adorację.

Inne wydarzenia formacyjne

Spotkania z rodzicami

Także w tym roku prowadzący formację troszczą się o spotkania z rodzicami. Proces wychowawczy jest współpracą rodziców, kapłanów, animatorów i całej wspólnoty.

Promocja

Po ukończeniu rocznej formacji, w czasie której członkowie służby liturgicznej zostali wprowadzeni w wiele funkcji, które mają spełniać z zgromadzeniu liturgicznym, następuje promocja, która jest dopuszczeniem do dalszej formacji oraz udzieleniem błogosławieństwa umacniającego członków służby liturgicznej w dalszej drodze.

Obrzęd ten należy dobrze przygotować. Jest on jednym z obrzędów przeżywanych w kościele z udziałem innych członków służby liturgicznej, a także rodziców.

Rok III. Ołtarz i ofiara

Trzeci rok formacji stanowi podsumowanie i uwieńczenie trzyletniej drogi młodszych ministrantów i członków scholi. Jego tematem jest bowiem ofiara, składana na ołtarzu, jako uobecnienie zbawczej Ofiary Krzyża. Uczestnictwo w tej ofierze i następującej po niej uczcie jest celem, dla którego wierni się zgromadzili (temat roku I) i do którego prowadzą ostatecznie wszystkie procesje (temat roku II). Duchowa wędrówka człowieka zmierza do coraz bardziej dojrzałego uczestnictwa w Ofierze Chrystusa i coraz głębszego zjednoczenia z Nim w sakramentalnej Uczcie.

Rok ten jest podsumowaniem i pogłębieniem dotychczasowej formacji również dlatego, że służba przy ołtarzu, przy chlebie i winie, należy do tych zadań męskiej służby liturgicznej, które spełniają oni od samego początku. Przyniesienie na ołtarz kielicha i pateny oraz podanie kapłanowi chleba i wina, a więc darów ofiarnych, to najczęściej spełniane przez ministrantów zadania. Nie zawsze jest procesja z krzyżem i świecami, nie zawsze podaje się kadzidło i wodę do pokropienia wiernych, ale zawsze muszą być przyniesione na ołtarz chleb i wino. Bez nich nie ma Najświętszej Ofiary.

Częste spełnianie tych prostych zadań może już w tym wieku grozić rutyną i powierzchownym ich przeżywaniem. Także z tego względu potrzebne jest ponowne, pogłębiające ukazanie ministrantom i członkom scholi wielkości i niezwykłego znaczenia przyniesienia darów ofiarnych na ołtarz.

Wydarzenie jest rzeczywiście niezwykłe. Chodzi bowiem o dary ludu Bożego, które mają być przedstawione Bogu, o chleb i wino, które są owocem ziemi i pracy rąk ludzkich. W tych prostych znakach kryje się cała praca człowieka, związany z nią trud i dzielenie się owocami. Chleb

W Ogólnym Wprowadzeniu do Mszału Rzymskiego czynność ta jest wyraźnie podkreślona: „Podczas przygotowania darów przynosi się do ołtarza chleb i wino z wodą, które Chrystus wziął w ręce” (nr 72, por. 139-140). Nawet jeśli obrzęd ten sprowadza się do tego, że ministrant przynosi dary ze stolika na ołtarz, jest to zawsze przyniesienie darów, które kryje w sobie niezwykłą głębię. Prawda ta ukazuje się wyraźniej oczom zgromadzonych, gdy dary ofiarne przynosi się w procesji. Do tego zachęcają dokumenty Kościoła i w tym kierunku powinna się rozwijać praktyka w naszych wspólnotach parafialnych.

Służba ta jest tak doniosła i znacząca, że wśród zespołów liturgicznych posługujących w czasie Eucharystii, trzeba wyróżnić osobną grupę osób, zajmujących się tą właśnie czynnością. Nazywana jest zazwyczaj służbą darów. Mogą ją stanowić zarówno chłopcy, jak i dziewczęta. Jest to bowiem służba spełniana poza prezbiterium. Tegoroczna formacja ma pomóc wszystkich członkom służby liturgicznej głębiej zrozumieć znaczenie tej świętej czynności, a także pomóc im dokonać wyboru. Jeśli tak rozeznają, to stopniowo będą wprowadzani w to zadanie i w przyszłości będą należeć do zespołu odpowiedzialnego za chleb, wino i wodę, a więc dary ofiarne, które na ołtarzu zostaną przemienione w Ciało i Krew Chrystusa.

Rekolekcje: Zasady życia służby liturgicznej

Trzeci stopień rekolekcji poświęcony jest „Zasadom życia służby liturgicznej”. Jest to całościowo ujęta problematyka formacji duchowej chrześcijanina. Wprowadzenie członków służby liturgicznej w taki styl życia, jaki jest ukazany w „Zasadach”, to jedno najważniejszych zadań formacyjnych. Bez wypełnienia tego zadania formacja byłaby tylko szkoleniem uczącym człowieka wypełnienia zewnętrznych działań.

Dzień 1 – Wspólnoty żyjące według przyjętych zasad

Rozpoczynamy rekolekcje od zwrócenia uwagi na to, że niemal każda wspólnota żyjąca w Kościele ma swoje zasady życia. Mają je wszystkie zakony i zgromadzenia, ruchy i stowarzyszenia, a także inne grupy religijne. Są one wielką pomocą dla poszczególnych osób, a także dla całej wspólnoty. Również Zasady życia służby liturgicznej pomagają realizować powołanie człowieka do miłowania Boga ponad wszystko oraz miłowania ludzi tak, jak Chrystus ich umiłował.

Dzień 2 – Odniesienie do Chrystusa i Kościoła

Najważniejsza w tego rodzaju zasadach jest relacja do Chrystusa i Jego Kościoła. Relacja ta musi być bardzo osobista. Należy wykluczyć postawę, przed którą przestrzegali prorocy i którą zdecydowanie potępił Chrystus: „Ten lud czci Mnie wargami, lecz sercem swym daleko jest ode Mnie” (Mt 15,8). Taka postawa grozi wszystkim. Nie da się jej uniknąć bez solidnej pracy nad sobą. Dlatego tej pracy poświęcamy tak wiele uwagi. Temu tematowi poświęcone są dwie pierwsze „Zasady”.

Dzień 3 – Odniesienie do sakramentów, słowa Bożego i modlitwy

Osobista relacja do Chrystusa, przeżywana w Jego Kościele, wyraża się przede wszystkim w świadomym przeżywaniu sakramentów świętych, szczególnie systematycznej spowiedzi i częstej Komunii Świętej, w uważnym słuchaniu i rozważaniu słowa Bożego, a także w częstej i płynącej z serca modlitwie. Taką postawę wskazują dwie kolejne „Zasady”. Członkowie służby liturgicznej powinni te wymagania lepiej rozumieć i gorliwiej realizować, gdyż otrzymali dar szczególną łaskę posługiwania w sprawowaniu zbawczych misterium w liturgii Kościoła.

Dzień 4 – Zwalczanie wad i rozwój cnót

Kolejne dwie „Zasady” dotyczą są sformułowane w następujący sposób: Członkowie służby liturgicznej „Zwalczają swoje wady i kształtują chrześcijańską postawę” oraz „rozwijają swoje talenty i służą nimi ludziom”. Tym zagadnieniom poświęcamy rozważania, modlitwy i spotkania w kolejnym dniu rekolekcji

Dzień 5 – Życie we wspólnocie

Ważnymi cechami chrześcijanina są: umiejętność współpracy z innymi ludźmi, podejmowanie wspólnych dzieł, gotowość pomocy potrzebującym, a także postawa przepraszania innych za popełnione błędy oraz przebaczania tym, którzy wobec nas zawinili. O tych umiejętnościach życia we wspólnocie, z uwzględnieniem specyfiki wspólnoty służby liturgicznej, będzie mowa w kolejnym dniu rekolekcji.

Dzień 6 – Pójście do świata

Ostatnie dwa wymagania, określone w „Zasadach życia” brzmią następująco: Członkowie służby liturgicznej „kochają Ojczyznę i szanują wszystkie dary Boże” oraz „odważnie dają świadectwo swojej wiary”. Są to zadania apostolskie, które staramy się podejmować, a wspólne rozważania i modlitwy mogą nam w tym pomóc.

Dzień 7 – Niedziela: Dzień  Święty

Niedziela jest dniem, w którym wszystko się odnawia i niejako na nowo rozpoczyna. To dzień zmartwychwstania, w którym Chrystus przynosi światu nowe życie. To dzień zesłania Ducha Świętego, który napełnia wszystkich swoją mocą. To dzień wejścia do odpoczynku Ojca, gdzie wprowadza nas Chrystus mocą swego Ducha. Jest to więc dzień szczególnie uświęcony interwencją Boga w historię, w rytm życia każdego tygodnia. Trzeba tę niezwykłą wielkość niedzieli nieustannie odkrywać. W tym roku, w czasie rekolekcji, poświęcamy większą uwagę jednej z nazw tego dnia, która brzmi: Dzień Święty. Jest to także okazja do przypomnienia powszechnego powołania do świętości. „Zasady życia służby liturgicznej” są dla wszystkich członków tego zespołu ważną pomocą w dążeniu do tego celu.

Szanować naczynia i szaty liturgiczne

Rekolekcje powinny umocnić członków służby liturgicznej w gorliwej pracy nad sobą i podejmowaniu kolejnych tematów. Skupiamy się na tajemnicy ołtarza, darów ofiarnych i innych przedmiotów liturgicznych.

Spotkanie 1 – Naczynia potrzebne do sprawowania Eucharystii

Pierwsze spotkanie poświęcamy naczyniom przeznaczonym do sprawowania Eucharystii. Są to przede wszystkim kielich i patena. O ich niezwykłym znaczeniu mówią obrzędy ich poświęcenia. Należy im okazać szczególny szacunek. Dobrze jest również znać historię kielichów, gdyż są one często także dziełami sztuki. Oprócz kielicha i pateny zwracamy uwagę na patenę komunijną, a także na ampułki. Oprócz naczyń do sprawowania Eucharystii potrzebna jest także tzw. bielizna kielichowa (korporał, puryfikaterz, palka) oraz rzeczy potrzebne do puryfikacji (lawaterz, ręczniczek).

Spotkanie 2 – Inne naczynia i przemioty liturgiczne

Spotkanie jest kontynuacją poprzedniego. Zwraca uwagę na naczynia, które służą do przechowywania Najświętszego Sakramentu w tabernakulum (kustodia, puszka), do dokonywania wystawienia Najświętszego Sakramentu (monstrancja). W zakrystii znajduje się również naczynie z olejem krzyżma oraz z olejem chorych, a także naczynia używane przy chrzcie dzieci. Trzeba przypomnieć również o krzyżu, kadzidle i świecach, a także o feretronach, o czym była już mowa w ubiegłym roku.

Spotkanie 3 – Biała szata wspólna wszystkim posługujących

O stroju ministrantów i członków scholi była już mowa w formacji kandydatów. Teraz powracamy do tego tematu, by go pogłębić i lepiej zrozumieć. Zatrzymujemy się najpierw przy wymaganiu, określonym w OWMR: „Szatą liturgiczną wspólną dla wszystkich szafarzy wyświęconych i ustanowionych jakiegokolwiek stopnia, jest alba” (336); „Akolici, lektorzy oraz inni świeccy usługujący mogą ubierać się w albę albo w inną szatę prawnie zatwierdzoną dla danego kraju przez Konferencję Episkopatu” (339). Wszyscy noszą białą szatę, gdyż ona przypomina chrzest, a ten sakrament jest wspólny dla wszystkich. Dopiero na białą szatę nakłada się inne znaki. Diakoni, prezbiterzy i biskupi noszą właściwy dla nich strój i znaki. Członkowie służby liturgicznej mogą również nosić znaczki dla nich przeznaczone, zatwierdzone przez kompetentną władzę kościelną.

Spotkanie 4 – Kolory szat liturgicznych

Szaty nakładane na albę mają różne kolory. Poznajemy znaczenie każdego z nich. Ukazują one w sposób zewnętrzny charakter sprawowanych misteriów i rozwój życia chrześcijańskiego w ciągu roku liturgicznego. Jest to również przypomnienie poszczególnych okresów roku liturgicznego, o którym będzie więcej mowy w formacji starszych ministrantów i członków scholi.

Spotkanie 5 – Szanować rzeczy codziennego użytku

Spotkania poświęcone naczyniom i szatom liturgicznym są okazją do uwrażliwienia członków służby liturgicznej na szacunek dla rzeczy codziennego użytku, a także o szacunek dla przyrody i wszystkiego, co nas otacza. Należy dbać o porządek, a także o czystość i piękno.

Wymagania, które streszczają podjęty trud formacyjny ostatnich tygodni są następujące: Członek służby liturgicznej:

1. Zna święte naczynia i szaty używane w liturgii. Rozumie ich symbolikę. 2. Odnosi się z szacunkiem do naczyń i szat liturgicznych. Wie kiedy są potrzebne i umie je podawać. 3. Szanuje przyrodę, a także miejsca, w których przebywa i rzeczy, z których korzysta.

Osoby, które pomyślnie ukończyły weryfikację otrzymują odpowiedni znaczek i modlitwę.

Służyć przy ołtarzu Pana

Spotkanie 6 – Ołtarz

Poznając bliżej wszystkie naczynia i szaty liturgiczne, zatrzymujemy się również przy szczególnym znaku, jakim jest ołtarz. Zjednuje się on w centrum kościoła. Wokół niego gromadzi się wspólnota na sprawowanie Eucharystii. Zanim jednak nadszedł czas Eucharystii, ołtarz spełniał ważną rolę w kulcie Starego Testamentu. Prawda ta zostaje przypomniana w czasie spotkania. Rozważania prowadzą w stronę krzyża, gdyż „Ołtarzem Nowego Przymierza jest Krzyż ChrystusaPor. Hbr 13,10., z którego wypływają sakramenty Misterium Paschalnego. Na ołtarzu, który stanowi centrum świątyni, 617,1383uobecnia się w znakach sakramentalnych ofiara Krzyża” (KKK 1182). Trzeba więc lepiej poznać związek między krzyżem a ołtarzem. Poświęcenie ołtarza należy do najbardziej uroczystych obrzędów liturgicznych Kościoła.

Spotkanie 7 – Stół słowa i stół chleba

„Ołtarz jest także stołem Pańskim, do którego jest zaproszony Lud BożyPor. Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego, 259.. W niektórych liturgiach wschodnich ołtarz jest także symbolem grobu (Chrystus naprawdę umarł i naprawdę zmartwychwstał)” (KKK 1182). Ołtarz, który znajduje się w kościele pełni więc podwójną rolę. Jest miejscem, na którym składa się ofiarę oraz stołem, przy którym zasiada się do uczty. Stołem jest nazywana także ambona, gdyż przy niej Bóg karmi nas swoim Słowem. Eucharystia sprawowana jest więc przy dwóch stołach: stole słowa i stole ofiary, który jest również stołem uczty. Na tym ołtarzu składamy ofiarę, którą wyrażają znaki chleba i wina. Z tego ołtarza bierzemy pokarm, którym jest Chleb z nieba i Napój nieśmiertelności.

Spotkanie 8 – Służba ołtarza

Posługujący przy ołtarzu są często nazywani liturgiczną służbą ołtarza. Trzeba podkreślić, że nazwa ta obejmuje nie tylko ministrantów i męską służbę spełnianą przy ołtarzu. Również schola oraz przynoszący dary ofiarne służą tej samej tajemnicy, uobecnianej pod osłoną znaków. Przypominamy więc wszystkim wymagania, jakie wynikają z takiej służby. Jest nim najpierw szacunek dla ołtarza i rozumienie jego znaczenia. Jest nim również troska o to, aby coraz doskonalej składać siebie w ofierze na ołtarzu Pana oraz karmić się słowem i chlebem przy stole Pana. Ważne jest również budowanie więzów między stołem, przy którym gromadzi się w domu rodzina, będąca domowym Kościołem, a ołtarzem, przy którym gromadzi się wielka rodzina Boża, stanowiąca Kościół Chrystusa.

Spotkanie 9 – Eucharystia źródło i szczyt życia

Związek między codziennym życiem człowieka, a jego udziałem w liturgii w sposób szczególny wyraża soborowe określenie: „Liturgia jest szczytem, do którego zmierza cała działalność Kościoła i równocześnie źródłem, z którego wypływa cała jego moc” (KL 10). Tej problematyce poświęcamy kolejne spotkanie.

Przeżywając weryfikację uczestnicy formacji rozważają poniżej przedstawione wymagania stawiane posługującym przy ołtarzu:

1. Zna biblijne znaczenie ołtarza i rozumie jego rolę w liturgii Kościoła. 2. Potrafi spełniać funkcje przeznaczone w liturgii dla ministrantów ołtarza. 3. Stara się przeżywać Mszę świętą jako szczyt i źródło swego chrześcijańskiego życia.

Przynosić dary chleba i wina

Spotkanie 10 – Chleb w codziennym życiu człowieka

Rozpoczynamy jeden z najważniejszych cyklów spotkań formacyjnych. Dotyczą one bowiem chleba i wina, a więc najbardziej wyróżnionych w czasie Mszy Świętej znaków. Wszystkie inne znaki wskazują na rzeczywistość, która uobecnia się pod osłoną chleba i wina. Tym znakom trzeba poświecić najwięcej uwagi. Rozpoczynamy od przypomnienia znaczenia chleba w codziennym życiu człowieka. Przypominamy formy szacunku wobec chleba, praktykowane przez pokolenia, a dziś przez wiele lekceważone. Wyjaśniamy określenia „pracować na chleb”, „chleb powszedni”, „emigrować za chlebem”. Określenia te pomagają zrozumieć, że znak chleba kryje w sobie wszystkie ludzkie sprawy, całą doczesną rzeczywistość. Od innej strony prawdę tę przypomina określenie „dzielenie się chlebem”.

Spotkanie 11 – Znak chleba w Biblii

Bóg już w historii Starego Testamentu związał ze znakiem chleba wielkie zbawcze wydarzenia. Chcąc zrozumieć znak chleba, który przynosimy na ołtarz, trzeba o tej Bożej pedagogii pamiętać. Przypominamy więc znaczenie chleba w niewoli narodu wybranego i w przeżyciu Paschy, znak manny na pustyni, a także chleb, który w ziemi obiecanej jest znakiem spełnienia obietnic Boga. Przypomina o tej prawdzie KKK (1333-1334). Chleb jest również wyróżnionym znakiem w nauczaniu i działalności Chrystusa. Trzeba przypomnieć cuda rozmnożenia chleba, znaczenie Jego nauczania o chlebie życia, a przede wszystkim wydarzenia Ostatniej Wieczerzy. Jest to rozwinięcie myśli zawartych w KKK (1335-1336).

Spotkanie 12 – Jeden chleb z wielu ziaren

Kto chce głębiej rozumieć znak chleba musi częściej powracać myślą i modlitwą do sposobu jego powstawania. Na początku są ziarna w kłosach, a na końcu smaczny chleb. Droga powstawania chleba prowadzi przez zmielenie ziarna, złączenia mąki z wodą, by powstało ciasto, a także poddanie ciasta działaniu żaru ognia, aby powstał chleb. Każdy etap tego procesu mówi wiele zarówno o indywidualnej drodze na Eucharystię, jak też o wspólnym wędrowaniu. Jest to zawsze droga jednoczenia. W wymiarze indywidualnym ziarna przypominają o poszczególnych chwilach, wydarzeniach i przeżyciach człowieka, a wymiarze wspólnotowym wielość ziaren wskazuje na wielość osób, które się zgromadziły. Każdy człowiek powinien zjednoczyć wszystkie swoje przeżycia, mocą miłości, aby stały się jego chlebem, a poszczególni członkowie wspólnoty powinni się tak do siebie zbliżyć, aby rzeczywiście mieli jedno serce i jednego ducha. Temat ten podejmują także liczne pieśni. Ich treść rozważają wszyscy, a umiejętność ich śpiewania rozwijają szczególnie członkowie scholi.

Spotkanie 13 – Przyniesienie chleba i wina na ołtarz

W kolejnym spotkaniu staramy się wszystkie rozważane poprzednio prawdy odnieść do chleba, który członkowie służby liturgicznej mają przynieść na ołtarz. Biorąc do ręki chleb, trzeba w nim zobaczyć tyle treści, ile zawarł w nim Bóg w dziele stworzenia i w historii zbawienia. Chleb nazywany jest w liturgii „owocem ziemi i pracy rąk ludzkich”, a Stary i Nowy Testament pokazuje nam, jak na ten owoc patrzy Bóg i czym on jest dla Niego. Chrystus wybrał chleb i wino, aby uczynić je swoim Ciałem i Krwią. To jest najwyższa motywacja dla wszystkich uczestników Eucharystii, aby znakom chleb i wina poświęcić jak największą uwagę. Członkowie służby liturgicznej uświadamiają sobie znaczenie procesji z chlebem i winem do ołtarza. Świadomość niesienia darów ludu Bożego na ołtarz powinna towarzyszyć ministrantom także wtedy, gdy „procesja” jest bardzo krótka i wyznaczona jest odległością między stolikiem a ołtarzem. Najczęściej obrzędowi temu towarzyszy śpiew. Członkowie scholi powinni dokładniej poznać specyfikę tego śpiewu i przeżywać głębiej treść pieśni wykonywanych w czasie procesji z darami.

Spotkanie 14 – Służba darów

Dotychczasowe rozważania powinny uświadomić głębiej zarówno ministrantom, jak i członkom scholi, że przynoszenie darów chleba i wina na ołtarz należy do najbardziej wyróżnionych funkcji liturgicznych. Oznacza podjęcie odpowiedzialności za te dary, które staną się Ciałem i Krwią Chrystusa. Dlatego w czasie spotkania trzeba postawić pytanie, kto czuje się wezwany, aby to zadanie w liturgii podjąć. Nie chodzi o to, aby uczestnicy spotkania od razu dawali na to pytanie odpowiedź. Może ona być udzielona później. Może być tak, że w danym dniu, gdy spełniają oni służbę w liturgii, raz dary chleba i wina przyniosą do ołtarza członkowie scholi, a innym razem ministranci. Z czasem jednak powinna powstać osobna grupa posługujących, których głównym zadaniem będzie troska o najbardziej wyróżnione w liturgii znaki, mianowicie znaki chleba i wina.

Spotkanie 15 – Być dobrym jak chleb

Służba wobec darów chleba i wina, będąc wyróżniona formą posługiwania, kryje również w sobie szczególne wymagania duchowe. Najlepiej wyrażają je słowa: „Być dobrym jak chleb”. Kto przynosi chleb na ołtarz powinien wyróżniać się we wspólnocie tą właśnie postawą. Trzeba rozwijać w sobie zdolność bycia dyspozycyjnym dla innych, aby każdy mógł przyjść i skorzystać z dobroci tego człowieka, podobnie jak przychodzi do stołu i spożywa smaczny chleb. Wielkość tego wymagania jest także jedną z dróg odkrywania wielkości funkcji liturgicznej polegającej na wzięciu do rąk chleba i wina przyniesieniu ich w procesji do ołtarza, aby stały się Ciałem i Krwią Chrystusa.

            Po zakończeniu tego cyklu spotkań następuje weryfikacja. Powinna być ona szczególnie dokładna i wymagająca. Dotyczy bowiem tematu, który jest w samym centrum Eucharystii. Wskazane jest więc, aby dać członkom służy liturgicznej więcej czasu na przemyślenie i przyjęcie w swoje życie tych prawd. Do wskazanego cyklu spotkań można dołączyć wspólną adorację Najświętszego Sakramentu, prosząc Chrystusa, ukrytego w znaku chleba, aby dał wszystkim łaskę szanowania chleba, rozumienia jego znaczenia, przynoszenia go z wiarą na ołtarza, świadomego uczestnictwa w ofierze, uobecnianej pod osłoną chleba i wina, radosnego przyjmowania Jezusa w sakramencie Komunii Świętej, a także chętnego adorowania Go poza Eucharystią.

Każdy ministrant, członek scholi, a szczególnie członek osobnego zespołu liturgicznego „służby darów”:

1. Zna biblijną symbolikę chleba i wina. Rozumie ich rolę w celebracji Eucharystii. 2. Potrafi przygotowywać procesję z darami oraz przynosić na ołtarz chleb, wino i wodę. 3. Stara się być dobrym jak chleb, służąc gorliwie Bogu i ludziom.

Po pozytywnym ukończeniu tego etapu formacji członkowie służby liturgicznej otrzymują odpowiedni znaczek i modlitwę.

Służyć w czasie Komunii Świętej

Spotkanie 16 – Obrzędy Komunii Świętej

Po głębszym wprowadzeniu w liturgię ofiary przechodzimy teraz do liturgii uczty. W czasie spotkania przypomniany jest układ obrzędów, począwszy od modlitwy Ojcze nasz. Wyjaśnione jest ich znaczenie.

Spotkanie 17 – Dialog kapłana z wiernymi

Przyjęcie Komunii Świętej jest poprzedzone jest dialogiem kapłana z wiernymi. Najpierw kapłan ukazując Ciało Chrystusa zwraca się do wszystkich zgromadzonych słowami: „Oto Baranek Boży…”. Na jego słowa wierni odpowiadają: „Panie nie jestem godzien…”. Następnie szafarz Komunii Świętej zwraca się indywidualnie do każdego, kto przyjmuje sakrament: „Ciało Chrystusa”. Odpowiedzią jest „Amen”. W czasie spotkania wyjaśnione są zarówno słowa kapłana jak i odpowiedzi wiernych.

Spotkanie 18 – Służba przez śpiew i trzymanie pateny

W kolejnym spotkaniu zwracamy uwagę na służbę, jaką pełnią ministranci i członkowie scholi w czasie Komunii Świętej. Jest to troska o właściwe śpiewy, a także trzymanie pateny, aby cząsteczki konsekrowanego Chleba nie spadały na ziemię. Przypomniane są również zadania posługujących w czasie Komunii Świętej udzielanej poza Mszą Świętą, w zanoszeniu Komunii Świętej chorym.

Spotkanie 19 – Dziękczynienie po Komunii Świętej

Człowiek nie zawsze umie dziękować. Tę słabość widać było w Ewangelii, szczególnie w uzdrowieniu dziesięciu trędowatych. Widać ją również dzisiaj. Trzeba więc stale pogłębiać swoją postawę dziękczynienia.

Spotkanie 20 – Żyć w stanie łaski uświęcającej

Jedna z „Zasad życia służby liturgicznej” sformułowana jest w następujący sposób: „Członkowie służby liturgicznej regularnie się spowiadają i często przystępują do Komunii św.”. W czasie spotkania podejmujemy ten temat. Życie w stanie łaski uświęcającej jest skarbem, o który należy dbać ze wszystkich sił. Systematyczna spowiedź i częste przystępowanie do Komunii Świętej jest jednym z najlepszych świadectw, jakie człowiek może da innym ludziom. Takie świadectwo mogą dawać dzieci, młodzież i dorośli. Bardzo potrzebujemy tego przykładu życia.

1. Rozumie znaczenie Komunii świętej w życiu wierzących w Chrystusa. 2. Potrafi posługiwać do pateny podczas udzielania Komunii świętej. 3. Stara się żyć w stanie łaski uświęcającej i często przyjmować Pana Jezusa w Komunii św.

Błogosławieństwo

Po trzech latach intensywnej pracy formacyjnej, która toczyła się nie tylko w ramach spotkań służby liturgicznej, lecz także w czasie katechezy, rekolekcji parafialnych i wieloma innymi drogami, następuje bardzo ważne wydarzenie w życiu młodych chłopców i dziewcząt.

Znaczenie błogosławieństwa

Jest nim błogosławieństwo udzielone przez kapłana. Jest to błogosławieństwo do służby. Jest to posłanie do wypełniania zadań. Jest to wskazanie dzieciom, które zaczynają wchodzić w wiek młodzieńczy, drogi rozwoju duchowego, dojrzewania w powołaniu otrzymanym od Boga, konkretnych obszarów służby. Jest to również wyprowadzenie u Boga łaski, aby wszyscy posługujący, zarówno ci, którzy stoją przy ołtarzu, jak i ci, którzy pełnią swoje zadania poza prezbiterium, nie odeszli z drogi służby, lecz w następnych latach coraz dojrzalej ją spełniali. Jest to bowiem święta służba, której nie da się porównać z żadną inną, tak jak nie da się porównać znaczenia celebracji Eucharystycznej z żadną inną formą aktywności człowieka. W tym misterium bowiem głównym działającym jest Chrystus, a człowiek oddaje siebie do Jego dyspozycji.

Zasada mistagogiczna, którą kierujemy się w formacji służby liturgicznej, pomaga nam zrozumieć, że błogosławieństwo Kościoła udzielone konkretnym, by spełniały swoje zadania we wspólnocie wierzących, szczególnie w celebracjach liturgicznych, jest zawsze uczestnictwem w łasce Pięćdziesiątnicy. Kościół wyprasza Ducha Świętego ludziom, którzy rozpoznali, że Bóg ich zaprasza do zjednoczenia z sobą i posyła do ludzi, aby im służyli.

Poprzez błogosławieństwo na zakończenie formacji młodszych członków służby liturgicznej zostają oni włączeni do grona starszych członków tego szczególnego zespołu w parafii, jakim jest służba liturgiczna. Ten nowy etap stawia nowe wymagania. Są one większe, gdyż wraz z wiekiem, możliwości człowieka także się rozwijają. Kapłan, rodzice i inni członkowie wspólnoty modlą się, aby ten nowy etap był kolejnym krokiem na drodze ku Bogu i ku ludziom, by młodzi ludzie odważniej i bardziej świadomie stawiali sobie pytania, do czego Bóg ich wzywa i aby na głos Boga odpowiadali całym zaangażowaniem swego serca.

Pomocą w podjęciu tego nowego etapu formacji i służby jest również nowy strój. Dla chłopców, posługujących w prezbiterium, strojem jest alba. Schola może pozostać w tym samym stroju lub przyjąć nowy. Zależy to od miejscowych zwyczajów. Oprócz stroju otrzymują oni również nowy znaczek, który będą nosić w czasie posługiwania. Ma on tę samą treść, którą miał dotychczas noszony znaczek, ale jest większy i ma oprawę w kolorze złota.

Przygotowanie i celebracja

Przygotowanie do tego ważnego wydarzenia dokonuje się najpierw w czasie spotkań w grupach. Trzeba na nie poświęcić przynajmniej dwa spotkania. Jedno ma charakter bardziej podsumowujący i będący pewnego rodzaju weryfikacją. Drugie jest dokładnym zapoznaniem się z treścią obrzędu błogosławieństwa. Ministranci i członkowie scholi zapoznają się z modlitwami, które będą nad nimi odmawiane, z odpowiedziami, których mają udzielić, z postawami, jakie mają przyjąć, a także ze znakami, które otrzymają.

Na uroczystość należy zaprosić rodziców i rodzinę, a także wszystkich członków służby liturgicznej.

Według Dyrektorium DSL obrzęd błogosławieństwa udzielany jest w Wigilię Zesłania Ducha Świętego lub w jednym z dni poprzedzających tę uroczystość. Trwa wtedy wielka modlitwa Kościoła o Ducha Świętego. Wszyscy przygotowują się do przyjęcia tego daru z nieba, który jest nam nieustannie udzielany, ale który w dzień Pięćdziesiątnicy jest wylewany na Kościół szczególnie obficie. W tym klimacie łatwiej zrozumieć, że błogosławieństwo udzielane członkom służby liturgicznej oznacza również posłanie ich w mocy Ducha Świętego do służby Kościołowi. Jest to służba najpierw w liturgii, w której Kościół objawia się najpełniej, a następnie jest to służba w codzienności życia, w której realizuje się misja Kościoła w świecie.

Dyrektorium DSL wymaga, aby udzielenie błogosławieństwa było poprzedzone przeżyciem dnia skupienia (por. 64b). Taką rolę może spełnić przychodzenie każdego dnia na wspólną Wielką Modlitwę Kościoła po Wniebowstąpieniu Chrystusa.

Przebieg uroczystości jest opisany w „Obrzędach błogosławieństwa służby liturgicznej”.

Dziękczynienie i służba

Jeśli błogosławieństwo zostało udzielone w dniach poprzedzających Zesłanie Ducha Świętego, pozostaje jeszcze kilka tygodni do końca roku szkolnego. Należy przewidzieć na ten czas odpowiedni program dla nowo pobłogosławionych i posłanych do służby osób.

Pierwsze przeżycie to dziękczynienie. Im większa łaska, tym większe powinno być dziękczynienie. Ma ono formę zarówno indywidualną, jak też wspólnotową. W „Notatnikach” znajdują się odpowiednie wskazania w tym względzie. Wspólne dziękczynienie może mieć charakter pielgrzymki lub osobnego nabożeństwa dziękczynnego, przeżytego w parafii.

W ciągu kolejnych tygodni do rozpoczęcia wakacji można zaproponować nowo błogosławionym cotygodniowe spotkania o charakterze przygotowania do Eucharystii oraz udział w Eucharystii z podejmowaniem wszystkich funkcji, które członkowie zespołów liturgicznych już znają, ale teraz mają je spełniać w sposób bardziej dojrzały, umocnieni błogosławieństwem.

Główny akcent w czasie tych spotkań pada na przygotowanie do Eucharystii i dziękczynienie za uczestnictwo w niej. Często tego przygotowania i dziękczynienia brak. Chodzi zarówno o przygotowanie duchowe, jak też o coraz bardziej świadome podejmowanie konkretnych funkcji. Odpowiedzialność za tę funkcję oznacza coraz lepsze poznawanie jej znaczenia, modlitwę związaną z jej wypełnianiem, a także gotowość podejmowania zadań, które z tej funkcji płyną. Określenia „nieść krzyż”, „nieść światło”, „nieść chleb”, a także „chwalić Pana śpiewem”, wyrażać w pieśniach misterium, które jest sprawowane w liturgii, niosą w sobie przesłanie, które nie ogranicza się do spełnionej czynności, lecz domaga się odpowiedniej postawy w życiu.

Modlitwa o powołania do posługiwania w liturgii

Przyjęcie błogosławieństwa, oznaczające pełniejsze zaangażowanie w posługiwanie w liturgii oraz większą świadomość, że jest wielka łaska, otrzymana od Boga, mobilizuje również o gorącą modlitwę w intencji innych osób, aby i oni usłyszeli wezwanie, jakie Bóg do nich kieruje.

Czas przed Zesłaniem Ducha Świętego, a także „Oktawa Bożego Ciała”, to dni szczególnej modlitwy o to, aby każdy chrześcijanin rozeznał swoje powołanie, gorliwie służył tym darem, jaki od Boga otrzymał i głębiej zrozumiał tajemnicę Eucharystii jako źródło i szczyt życia.

Formacja w okresie gimnazjum

Uwagi wprowadzające

„Drugi etap formacji ministrantów i członków scholi przypada na okres nauki w gimnazjum. Pomaga on młodym chłopcom i dziewczętom dalej rozwijać posiadane umiejętności oraz umacniać się w gotowości do służenia Bogu i ludziom. Rozwój postawy służby obejmuje zarówno liturgię, jak i codzienne życie gimnazjalistów. Są oni wprowadzani nie tylko w nowe funkcje liturgiczne, takie jak ministrant księgi czy lektor, lecz także w nowy zakres zadań apostolskich, szczególnie w gronie swoich rówieśników” (Dyrektorium DSL).

Stół słowa Bożego

Głównym tematem formacji młodszych członków służby liturgicznej były znaki. Dzieci, posługujące w czasie liturgii, poznawały znaki w całym ich bogactwie i różnorodności. Ze znakami związana jest również ich służba, zarówno posługiwanie ministrantów przy ołtarzu, służba członków scholi przez śpiew, jak też służba osób przynoszących dary ofiarne do ołtarza.

W centrum tego trzyletniego programu formacyjnego był stół chleba, który jest równocześnie ołtarzem ofiarnym i stołem uczty. Teraz, w drugim etapie wtajemniczenia członków służby liturgicznej w misterium zbawienia uobecnianego w liturgii Kościoła, kierujemy naszą uwagę na stół słowa i dokonujące się przy nim spotkanie Boga z człowiekiem oraz człowieka z Bogiem. Choć w celebracji Eucharystycznej najpierw przeżywamy spotkanie przy stole słowa, a potem spotkanie przy stole chleba, to jednak w formacji kolejność jest odwrotna. W procesie wychowawczym rozpoczęliśmy od znaków, gdyż przy nich mogą posługiwać już mali chłopcy, a chleb do ołtarza mogą przynieść także małe dzieci. Zgłębianie tajemnic słowa Bożego i posługiwanie temu słowu wymaga większej dojrzałości, dlatego dopiero w drugim etapie wtajemniczenia kierujemy naszą uwagę w stronę stołu słowa Bożego.

Nie będzie to jednak głównie studium biblijne, lecz głębsze spojrzenie na liturgię w świetle słowa Bożego. Równocześnie będzie to wprowadzenie w funkcje, które mogą być powierzone zarówno chłopcom jak i dziewczynom już w klasach gimnazjalnych. Pierwszą z tych funkcji jest odczytywanie wezwań modlitwy powszechnej, co wiąże się oczywiście z głębszą formacją modlitewną tych młodych ludzi. Druga funkcja to czytanie słowa Bożego w liturgii. Do jej podjęcia prowadzi długa droga. Można powiedzieć, że trzy latach formacji w okresie gimnazjum, to systematyczne przygotowywania młodych ludzi do przyjęcia słowa Bożego i podjęcia odpowiedzialności za jego przekazywanie innym ludziom. Nie wszyscy będą lektorami czytającymi słowo Bożego w celebracjach liturgicznych, ale wszyscy muszą żyć słowem Bożym i nieść jego przesłanie innym ludziom. Kolejna funkcja to psałterzysta, który wykonuje psalm responsoryjny. Jest to również funkcja tylko dla tych, którzy posiadają odpowiednie warunki głosowe, ale rozumienie znaczenia psalmu w liturgii i umiejętność modlitwy psalmami powinni rozwijać wszyscy.

Jest zrozumiałe, że we wprowadzeniu do tego rodzaju posługiwania w liturgii, konieczne są ćwiczenia dykcyjne, głosowe i muzyczne. Pojawiają się one już wspólnej dla wszystkich formacji, ale więcej uwagi poświęcają im ci, którzy pragną włączyć się w służbę przez czytanie lub śpiew.

Służyć tym darem, jaki każdy otrzymał

Istotną cechą tego etapu formacji członków służby liturgicznej jest konieczność dokonania wyboru funkcji, która danej osobie jest szczególnie bliska i w której najlepiej wyrażają się otrzymane przez nią od Boga talenty. Nikt nie jest wezwany do wypełniania wszystkich funkcji. Każdy powinien dojrzewać do tego, aby „służyć tym darem, jaki otrzymał”. Mam nim służyć zarówno w liturgii jak i w jego codziennym życiu. Zasada ta ma istotne znaczenie w całościowej formacji człowieka. Jeśli ktoś posiada jakiś talent, to powinien go coraz bardziej rozwijać w nim służyć. Wtedy wszyscy są najbardziej ubogaceni i każdy może wnieść we wspólne dzieło to, co ma najpiękniejszego. Tym wspólnym dziełem jest nie tylko aktywność w szkole czy w świecie, lecz także, a nawet w sposób wyróżniony, liturgia. Sama jej nazwa oznacza „dzieło wspólne”, „dzieło wykonane dla dobra wspólnego”. Jeśli chcemy w to wspólne dzieło, uobecniane przez Chrystusa Głowę, który włącza w nie każdego z członków Ciała, wnieść swój wkład, to powinniśmy lepiej poznać swoje miejsce we wspólnocie i odkryć zadania, które Chrystusa dla nas wyznaczył.

Ta logika myślenia przenika kolejne lata formacji starszych członków służby liturgicznej. Na tej drodze dojrzewa również postawa, która jest świadectwem wobec rówieśników. Jeśli młodzi chłopcy i dziewczęta dokonują wyborów kierując się wiarą, miłością Boga i ludzi, to przez takie działania promieniują Ewangelią w swoim środowisku.

Przygotowanie do bierzmowania

Szczególne znaczenie w całościowej formacji gimnazjalistów, także w formacji członków służby liturgicznej ma fakt, że przygotowują się oni do przyjęcia sakramentu bierzmowania. Nie ma większego religijnego wydarzenia w ich życiu niż to. Nie ma też ważniejszych spraw w działaniach formacyjnych, niż pomoc młodym ludziom, aby jak najlepiej przyjęli dar, który im zostanie ofiarowany. Formacja członków służby liturgicznej nie może przebiegać jakby obok przygotowania do bierzmowania i niezależnie od niego. Przeciwnie. Trzeba tak ukształtować formację tych osób, aby stała się ona w pewnym sensie wzorcowym, a więc najpełniejszym i najbardziej całościowym przygotowaniem do namaszczenia Duchem Świętym w sakramencie bierzmowania.

Formacja członków służby liturgicznej może mieć takie cechy, gdyż ze swej istoty łączy teorię z praktyką, wiedzę z działaniem, słowo z czynem. Przestrzenią ich czynnego zaangażowania jest najpierw liturgia, a więc najbardziej wyróżniona aktywność Kościoła. Nic nie jest tak skuteczne w przemianie ludzkich serc, jak świadome, czynne i owocne przeżywanie sakramentów i innych celebracji liturgicznych. Właśnie na tym obszarze członkowie służby liturgicznej mają do spełnienia chyba największe i najważniejsze zadanie apostolskie. Gdy sami z radością i zapałem pełnią służbę przy stole słowa i chleba, a także gdy pomagają innym pełnić funkcje liturgiczne w ramach spotkań kandydatów do bierzmowania, stają się autentycznymi świadkami Chrystusa, szczególnie w swoim środowisku. Tego świadectwa nie da się zastąpić żadnym innym działaniem. Przygotowanie do bierzmowania jest przygotowanie do bardziej dojrzałego świadczenia o obecności Boga pośród nas i o umiejętności życia z Bogiem we wszystkich sprawach codzienności.

Radosna i systematyczna służba w liturgii, będąca znakiem dojrzewania w powołaniu, jakie Bóg dał człowiekowi, promieniuje również na codzienne życie młodych ludzi. Mają oni w sercu więcej pokoju, lepiej potrafią współpracować z innymi i są bardziej wytrwali w swoich postanowieniach. Potrafią się przyznać do błędów i są gotowi na nawrócenia. Jeśli mają taką postawę, są przygotowani do przyjęcia „obietnicy Ojca” i w mogą w przyszłości, zjednoczeni jeszcze bardziej z Chrystusem mocą otrzymanego Ducha Świętego, owocniej przemieniać swoje środowisko duchem Ewangelii.

Chrystus Drogą, Prawdą i Życiem

Formacja oparta o słowo Boże, wprowadzająca w dojrzalsze służenie temu słowu, owocująca apostolską postawą, nie jest możliwa bez nieustannego pogłębiania osobistej relacji z Chrystusem. Troska o tę relację jest zadaniem najbardziej podstawowym. Modlitwa, rozważanie słowa Bożego, rozwijanie swoich zdolności, apostolstwo w gronie rówieśników i wszystkie inne wymiary formacji oznaczają współpracę z Chrystusem, coraz lepsze poznawanie Go i coraz doskonalsze poddawanie się Jego prowadzeniu.

W tym etapie formacji nawiązujemy w sposób szczególny do spotkania z Chrystusem jako Drogą, Prawdą i Życiem i wsłuchujemy się w Jego wezwanie: „Pójdź za Mną”. Tematy te pojawią się zarówno w czasie rekolekcji, jak też w ciągu formacji rocznej. Jest to również czas zwrócenia większej uwagi na wiarę, nadzieję i miłość, co jest zaleceniem Dyrektorium DSL (por. 72c).

Inne uwagi wstępne

„Formacja starszych ministrantów i członków scholi trwa przez okres gimnazjum. Każdy z nich powinien podejmować, oprócz systematycznej służby w celebracjach liturgicznych, zarówno w niedzielę, jak i w ciągu tygodnia, następujące zadania:

- udział w spotkaniach formacyjnych według programu podanego poniżej. Spotkania odbywają się w grupach prowadzonych przez animatorów liturgicznych. Na zakończenie roku udzielana jest promocja upoważniająca do dalszej służby przy ołtarzu. Powinna być ona poprzedzona dniem skupienia;

- uczestnictwo, przynajmniej raz, w specjalnych rekolekcjach dla starszych ministrantów i członków scholi. Mogą oni uczestniczyć także w innych rekolekcjach, np. w Oazie Nowej Drogi prowadzonej przez Ruch Światło-Życie.

Jeśli ktoś włącza się do zespołu posługujących w liturgii w okresie gimnazjum, powinien przejść krótki okres kandydatury (np. jeden miesiąc), a następnie wprowadzenie we wszystkie funkcje liturgiczne, które będzie spełniał wraz ze swoimi kolegami i koleżankami” (Dyrektorium DSL 73-74).

Rok I. Księgi liturgiczne

W epoce komputerów, tabletów, komórek i innych elektronicznych urządzeń mniej osób sięga po książki. Coraz więcej osób szuka tekstów liturgicznych w wersji elektronicznej, drukuje je na kartkach lub w zeszytach i w tej formie wykorzystuje je w czasie celebracji liturgicznej.

Tym bardziej wydaje się konieczne podjęcie tematu ksiąg liturgicznych. Przedmiotem zainteresowania członków służby liturgicznej jest przede wszystkim treść poszczególnych ksiąg i ich znaczenie. Jest to cudowny świat, w którym w czystej postaci, jak u źródła, wyrażona jest wiara i modlitwa Kościoła. Tę wiarę chcemy pogłębiać i tą modlitwą chcemy ubogacać naszą modlitwę.

Im lepiej członkowie służby liturgicznej poznają skarb, jakim są księgi liturgiczne Kościoła, tym łatwiej będzie ich przekonać, aby te księgi znali i posługiwali się nimi w czasie celebracji liturgicznych.

Rekolekcje: Pójdź za Mną

Formację roczną rozpoczynamy od rekolekcji. Wprowadzają one w nowy cykl formacyjny, trwający trzy lata. Pierwszy stopień rekolekcji poświęcony jest umocnieniu teologicznych fundamentów, na których oparta jest formacja. Drugi jest syntezą głównych tematów podejmowanych w ciągu trzech lat formacji. Trzeci stopień kładzie akcent na całościową postawę człowieka, jego zachowanie się i jego apostolstwo.

Rekolekcje pierwszego stopnia kierują uwagę uczestników ku Chrystusowi. Ich treść wyrażają słowa Chrystusa: „Pójdź za Mną”. Mamy coraz bardziej dojrzale iść za Mistrzem, który powiedział, że jest Drogą, Prawdą i Życiem.

Dzień 1 – Pójdź za Mną

            W pierwszym dniu rekolekcji przypominamy przeżycia minionych lat, patrząc na nie z perspektywy słów Jezusa: „Pójdź za Mną”. Lata dziecięcej formacji były dziecięcym sposobem odpowiedzi na to wezwanie. Podejmowana formacja i pełniona służbą była trudem i radością pójścia za Jezusem. Teraz, gdy mamy więcej doświadczeń, możemy poświęcić więcej uwagi temu wezwaniu Jezusa. Przede wszystkim każdy powinien usłyszeć te słowa, jako skierowane do niego osobiście. Pan Jezus do każdego zwraca się po imieniu.

Dzień 2 – Iść za Chrystusem, który jest Drogą

Często słyszymy słowa Chrystusa, odczytywane w czasie Mszy Świętej, w których mówi On, że jest „Drogą”. Dzisiejszy dzień rekolekcji ma pomóc uczestnikom lepiej zrozumieć to jedno z pięknych imion Jezusa. Jest ono szczególnie ważne, gdyż Pan Jezus sam tak o sobie powiedział i chciał, abyśmy również w ten sposób się do Niego zwracali. Droga zawsze dokądś prowadzi. Jezus prowadzi nas do Ojca. On mówił: „Nikt nie może przyjść do Ojca inaczej, jak tylko przeze Mnie”.

Dzień 3 – Iść za Chrystusem, który jest Prawdą

Jak iść za Chrystusem, który jest Prawdą? Czy idą za Nim wszyscy, którzy szukają prawdy i chcą poznać prawdę? Jak każdy z nas podchodzi do prawdy? – to część pytań, jakie stawiają sobie uczestnicy rekolekcji w dzisiejszych spotkaniach rekolekcyjnych.

Dzień 4 – Iść za Chrystusem, który jest Życiem

Czy Chrystus daje prawdziwe życie? Czy ludzie z Nim zjednoczeni żyją najpełniejszym życiem? Czy odrzucenie Chrystusa oznacza odrzucenie życia? W kolejnym dniu rekolekcji staramy się ponazywać i podjąć wiele pytań, które stawiają sobie młodzi ludzie, przybliżając równocześnie znaczenie słów Chrystusa: „Ja jestem Życiem”.

Dzień 5 – Święci: Ludzie, którzy poszli za Chrystusem

Począwszy od Maryi, poprzez Apostołów i świętych wszystkich wieków aż do dnia dzisiejszego całe rzesze ludzi poszły za Chrystusem. W przypadku świętych był to zawsze bardzo osobisty wybór życia w najgłębszym zjednoczeniu z Chrystusem, a radykalizm ich postawy rzadko znajdywał zrozumienie u współczesnych im ludzi. Często pójście za Chrystusem oznacza pójście pod prąd. Jest to jednak najlepsza droga.

Dzień 6 – Posługiwanie w liturgii współpracą z Chrystusem

Członkowie służby liturgicznej znajdują się w pewnym sensie w uprzywilejowanej sytuacji. Często są przy ołtarzu, przystępują do sakramentu pokuty i przyjmują Komunię świętą, poznają świętych, których Kościół czci w ciągu roku. To wszystko pomaga im bardziej radykalnie pójść za Chrystusem, niekiedy narażając się na docinki kolegów i koleżanek. Nikt jednak nie powinien się zrażać trudnościami, lecz odważnie je pokonywać.

Dzień 7 – Niedziela: Dzień Pana

W niedzielę, która przypada w czasie rekolekcji, staramy się głębiej zrozumieć określenie „Dzień Pana”. Ci, którzy idą za Jezusem, gdy naucza i trwają przy Nim, gdy umiera na krzyżu, są również z Nim gdy jako zmartwychwstały przynosi dar zwycięstwa i obdarowuje wszystkich nowym życiem.

Księgi służące do celebracji Eucharystii

W pierwszym cyklu tegorocznych spotkań poznajmy znaczenie ksiąg liturgicznych w życiu Kościoła i uczymy się ubogacać swoje życie treściami w nich zawartymi. Po tym ogólnym wprowadzeniu zatrzymujemy się dłużej przy księgach służących do celebracji Eucharystii.

Spotkanie 1 – Drugi etap wtajemniczenia w posługiwanie

W pierwszym spotkaniu nowego cyklu wtajemniczenia w posługiwanie w liturgii ukazujemy młodym ludziom perspektywę drogi, którą mają wspólnie przejść. Są to myśli zawarte w powyższym wprowadzeniu i rozwinięte w ukazanych poniżej tematach.

Spotkanie 2 – Księgi liturgiczne: Słowo i Modlitwa

Główną treść każdej księgi liturgicznej stanowią słowo Boże i modlitwa, przy czym wszystkie modlitwy powstały z medytacji nad słowem Bożym. W pewnym sensie są one słowem objawienia wyrażonym w modlitwie. W czasie spotkania uczestnicy formacji dowiadują się, jakie są księgi liturgiczne, które będą stopniowo poznawać, ale najpierw zwracają uwagę głównie na to, że księgi te są skarbem Kościoła, gdyż w nich jest obecna mądrość Boża i świadectwo wiary wszystkich pokoleń chrześcijan. Naszym zadaniem jest rozwijać umiejętność słuchania słowa Bożego, a także umiejętność modlenia się tekstami liturgicznymi, poczynając od świadomego włączania się w modlitwę dnia odmawianą w każdej Eucharystii. Słowo Boże oraz teksty mszału inspirują również dobór pieśni, które wykonuje schola lub całe zgromadzenie. We wszystkich poniższych spotkaniach nawiązujemy do tego aspektu formacji, szczególnie w zespołach śpiewaczych.

Spotkanie 3 – Lekcjonarz mszalny

Najbardziej okazałą księgą liturgiczną Kościoła jest mszał, ale po soborowej odnowie liturgii powstało wiele tomów lekcjonarza mszalnego oraz Ewangeliarz i całości właśnie ta księga zdaje się być objętościowo największa. Składa się ona z wielu tomów, które razem zawierają niezwykłe bogactwo tekstów biblijnych przeznaczonych do czytania i rozważania na każdy dzień roku, na wszystkie uroczystości i wszystkie ważne wydarzenia życia człowieka, poczynając od narodzin a kończąc na przeżyciu pogrzebu. Wprawdzie w swoim wyglądzie lekcjonarz nie jest tak okazały jak mszał, ale gdy się spojrzy na wszystkie tomy lekcjonarza, a także na bogactwo czytań biblijnych, zamieszczonych w obrzędach chrztu, małżeństwa i innych sakramentów oraz sakramentaliów, to można stwierdzić, że światło słowa Bożego rozświetla mocnym blaskiem wszystkie celebracje liturgiczne. Jest to jeden z najbardziej charakterystycznych znaków odnowy liturgicznej, jaka dokonała się pod Soborze Watykańskim II. Prawda ta skłania do większego zainteresowania słowem Bożym, zarówno w znaczeniu rozważania jego treści, jak też w znaczeniu służenia temu słowu przez odczytywanie go w celebracjach liturgicznych. Poprzez kolejne spotkania uczestnicy formacji będą wprowadzani w to misterium.

Spotkanie 4 – Ewangeliarz

Wśród ksiąg liturgicznych szczególne miejsce zajmuje Ewangeliarz. Zazwyczaj jest to księga, którą się ozdabia różnymi znakami, ze względu na ważność tekstów ewangelicznych, które są w niej zamieszczone. Uczestnicy spotkania poznają historię Ewangeliarza i jego układ. Zapoznają się również z zasadami dotyczącymi używania Ewangeliarza w liturgii, choć oni sami jeszcze nie wnoszą Ewangeliarza w procesji, gdyż nie są lektorami. Wśród szczegółów dotyczących posługiwania słowu więcej uwagi należy poświęcić faktowi, że diakon, choć ma święcenia, to jednak przed odczytaniem Ewangelii prosi o błogosławieństwo, a jeśli Ewangelię odczytuje kapłan, to odmawia specjalną modlitwę proszą o łaskę godnego spełnienia tej posługi. Praktyka ta jest zaproszeniem do refleksji nad znaczeniem modlitw, które członkowie służby liturgicznej odmawiają przed spełnieniem funkcji. Oni czynią to przed rozpoczęciem celebracji, odmawiając modlitwę zgodną z rodzajem spełnianego zadania.

Spotkanie 5 – Mszał rzymski

Mszał rzymski jest najbardziej wyróżnioną księgą modlitw Kościoła. W niej zamieszczone są najważniejsze modlitwy, jakie są odmawiane w celebracji Eucharystii. Są to modlitwy odmawiane przez kapłana. Oprócz nich są także wskazania dotyczące przebiegu celebracji, zwane rubrykami. W czasie spotkania uczestnicy zapoznają się z ogólnym układem mszału, a także podejmują analizę wybranych modlitw. To ćwiczenie, dotyczące głębszego wniknięcia w treść modlitw, które są odmawiane w czasie Mszy Świętej, będzie powtarzane również w innych spotkaniach. Jest to bowiem jedna z najlepszych dróg osobistego włączania się w modlitwy, które odmawia kapłan w imieniu wszystkich zgromadzonych i w imieniu całego Kościoła.

Spotkanie 6 – Księgi liturgiczne: dar i zadanie

Podsumowaniem pierwszego cyklu spotkań starszych członków służby liturgicznej jest ukazanie ksiąg liturgicznych jako daru, który ubogaca naszą modlitwę i całe nasze życie, a także jako zadania, które trzeba podjąć. Chodzi tu najpierw o szacunek wobec tych ksiąg. Drugim zadaniem jest troska o poznawanie modlitw zamieszczonych w księgach liturgicznych przeznaczonych do celebracji Eucharystii. Trzeba się niekiedy zatrzymać na treścią prefacji, nad modlitwą eucharystyczną, modlitwami odmawianymi w czasie przygotowania darów i innymi modlitwami z mszału. Dziś powtarzamy więc ćwiczenie mające charakter analizy wybranych modlitw. Osobnym zadaniem, które może być zlecone chłopcom potrafiącym je dobrze spełnić, jest służba ministranta księgi. Podaje on głównemu celebransowi księgę, która zawiera odpowiednie modlitwy.

Po ukończeniu tego etapu spotkań następuje weryfikacja oraz wręczenie odpowiedniego znaczka i modlitwy.

1. Zna księgi liturgiczne przeznaczone do celebracji Eucharystii. Wie, jaką zawierają treść i jaki mają układ. 2. Potrafi odnaleźć w księgach teksty przeznaczone na dany dzień i daną celebrację liturgiczną lub wskazać pieśni odpowiadające tematowi czytań i modlitw. 3. Szanuje święte księgi i stara się uważnie wsłuchiwać w odczytywane z nich słowo Boże oraz odmawiane z nich modlitwy.

Księgi modlitwy Kościoła

Drugi i równocześnie najdłuższy cykl spotkań w tym roku formacji dotyczy tematyki modlitwy. Wprawdzie główną księgą modlitwy Kościoła jest mszał rzymski, ale zawarte w nim modlitwy odmawia kapłan. Zadaniem służy liturgicznej i innych uczestników celebracji jest jak doskonalsze łączenie się duchowo z modlitwą kapłana. Księgi, które teraz będą poznawać uczestnicy formacji, zawierają modlitwy przeznaczone dla wszystkich, także dla wiernych świeckich. Formacja jest wprowadzeniem w ten świat modlitwy, a także ukazaniem możliwości posługiwania modlitwie przez odczytywanie wezwań modlitwy powszechnej. Jest to pierwsza z funkcji, spełnianych przy stole słowa, do której zostają młodzi ludzie zaproszeni. Nie wszyscy będą ją pełnić, ale wszyscy powinni świadomie przeżywać modlitwę powszechną.

Spotkanie 7 – Modlitwa Kościoła a modlitwa prywatna

Temat ten pojawił się już przy analizie tekstów modlitw mszalnych. Była to pomoc w coraz bardziej świadomym przeżywaniu modlitwy Kościoła, wyrażonej w liturgii mszalnej, jako swojej własnej modlitwy. Temat ten staramy się teraz pogłębić. „Ponieważ życie Chrystusa w Jego Ciele Mistycznym udoskonala i uszlachetnia życie osobiste każdego chrześcijanina, dlatego należy wykluczyć jakikolwiek rozdźwięk między modlitwą Kościoła a modlitwą osobistą” – pisze Ojciec Święty Paweł VI w konstytucji wprowadzającej do Liturgii Godzin „Canticum laudis”. Wysiłek formacyjny zmierza właśnie w stronę wykluczania tego rozdźwięku przez uczynienie modlitwy liturgicznej swoją własną modlitwą.

Spotkanie 8 – Liturgia Godzin: Codzienna modlitwa ludu Bożego

Tak jest nazwana księga modlitwy przeznaczona dla wszystkich członków Kościoła. Jest to liturgia, a więc szczególna forma modlitwy. Jest ona uświęceniem czasu i wszystkich dokonujących się w ciągu dnia wydarzeń. Przeplata się ona z godzinami pracy i odpoczynku. Jest to modlitwa ludu Bożego. Członkowie służby liturgicznej jako pierwsi powinni się nią zainteresować. Muszą ją poznać, odkryć jej niezwykłe znaczenie i stopniowo starać się czynić swoją modlitwą poszczególne jej części, np. hymny lub psalmy, prośby lub pieśni z Nowego Testamentu. Zalecaną formą celebracji Liturgii Godzin jest jej śpiewanie, co stanowi kolejne zadanie dla scholi.

Spotkanie 9 – Modlitwa uwielbienia, przebłagania i prośby

Modlitwa Kościoła, jaką jest Liturgia Godzin, uczy nas wszystkich rodzajów modlitwy. Jest ona przeniknięta uwielbieniem Boga i dziękczynieniem za otrzymane od Niego dary, pełno w niej tekstów będących przebłaganiem za grzechy, a ważną jej częścią są prośby we wszystkich potrzebach ludzi żyjących na tej ziemi i cierpiących w czyśćcu. W czasie spotkania poznajemy lepiej wybrane z Liturgii Godzin teksty uwielbienia, dziękczynienia, przeproszenia i prośby. Jest to kolejny krok pomagający przeżywać modlitwę Kościoła jako swoją własną modlitwę.

Spotkanie 10 – Z historii modlitwy powszechnej

Do Liturgii Godzin wracamy w ciągu następnych spotkań także przez wprowadzenie wybranych z niej fragmentów w program spotkania w grupie. Głównym tematem spotkań staje się jednak modlitwa powszechna. Ma ona szczególne znaczenie w rozwoju życia modlitewnego człowieka, a także w rozwoju umiejętności służenia innym przez modlitwę. Taką służbę podejmują osoby odczytujące wezwania modlitwy powszechnej w czasie Mszy Świętej. Również tutaj uczymy się rozpoznawać w wezwaniach modlitwy powszechnej intencje modlitewne, które nosimy w sercu i które chcemy przedstawić Bogu. Staramy się więc z wielkim skupieniem przeżywać każde wezwanie tej modlitwy, odczytywane w czasie Eucharystii. Uczestnicy spotkania poznają też w skrócie historię modlitwy powszechnej.

Spotkanie 11 – Teologia modlitwy powszechnej

Po spotkaniu wprowadzającym odkrywamy jeszcze wyraźniej, dlaczego modlitwa powszechna ma tak wielkie znaczenie. „W modlitwie powszechnej, czyli modlitwie wiernych, lud w pewien sposób odpowiada na Boże słowo przyjęte z wiarą i wykonując swą wynikającą z chrztu funkcję kapłańską, zanosi do Boga błagania za zbawienie wszystkich” (OWMR 69). Są tu wskazane dwa filary teologiczne tej modlitwy. Pierwszy to odpowiedź na słowo Boże, a drugi to spełnianie wynikającej ze chrztu funkcji kapłańskiej. Funkcja ta oznacza szczególne zjednoczenie z Chrystusem Kapłanem. Dzięki temu zjednoczeniu wypowiadane przez nas modlitwy są udziałem w modlitwie Chrystusa Kapłana. Te dwa teologiczne fundamenty modlitwy powszechnej ukazują jej wielkość i moc. Są też zaproszeniem, aby jak najpełniej w nią się zaangażować.

Spotkanie 12 – Struktura modlitwy powszechnej

„Wypada, aby ta modlitwa była zanoszona z zasady we Mszach świętych sprawowanych z udziałem ludu, by zanoszono błagania za święty Kościół, za tych, którzy sprawują nad nami rządy, za ludzi znajdujących się w różnych potrzebach, a także za wszystkich ludzi i o zbawienie całego świata. Modlitwa powszechna obejmuje zazwyczaj następujące intencje: a) w potrzebach Kościoła; b) za rządzących państwami i o zbawienie całego świata; c) za ludzi doświadczonych różnymi trudnościami; d) za miejscową wspólnotę” (OWMR 69-70). Przyglądamy się uważniej każdej z tych czterech serii wezwań modlitwy powszechnej.

Spotkanie 13 – Odczytywanie wezwań modlitwy powszechnej

Kilkunastoletni młodzi ludzie są wezwani przede wszystkim do odczytywania wezwań modlitwy powszechnej. Wprawdzie mogą je układać jako ćwiczenie, ale na niedzielne zgromadzenie wiernych wezwania powinni przygotowywać starsi lektorzy lub starsi członkowie zespołu modlitewnego, posługującego we wspólnocie parafialnej. Głównym celem spotkania jest analiza poszczególnych wezwań, przygotowanych w księgach lub przez starszych członków zespołu. Z analizą łączy się umiejętność uczynienie treści tych wezwań przedmiotem swojej osobistej modlitwą. Dojrzała służba nie ogranicza się do samego odczytania ani też do przygotowania tekstu. Zanim konkretna intencja zostanie przedstawiona Bogu w czasie Eucharystii, powinna być „omodlona” przed członków zespołu modlitewnego. Na tym etapie formacji zespół modlitewny tworzą również członkowie służby liturgicznej. Poszczególne osoby lub małe grupy osób otrzymują intencje, które mają w czasie spotkania, a potem także w domu, przedstawiać Bogu w modlitwie. Intencje te będą następnie w wyznaczonym czasie odczytane w czasie Mszy Świętej. Taka praktyka pomaga bardziej osobiście zaangażować się modlitwę liturgiczną i głębiej ją przeżywać. Konieczne są tu również ćwiczenia dykcyjne.

Spotkanie 14 – Znaczenie milczenia w czasie modlitwy

W rozważaniach o modlitwie nie może zabraknąć „szkoły milczenia”. Tematu tematowi poświęcamy kolejne spotkanie.

Spotkanie 15 – Powołani do posługiwania przez modlitwę

Podsumowaniem tej najbardziej wyróżnionej części tegorocznych spotkań jest zawrócenie się do członków grupy z pytaniem o pełniejsze zaangażowanie w służbę przez modlitwę i włączenie się w zespół modlitewny we wspólnocie parafialnej. Chodzi o taki zespół, w którym „wykluczony jest rozdźwięk między modlitwą Kościoła, a modlitwą osobistą”. Członkowie tego zespołu służą wspólnocie poświęcając więcej czasu na modlitwę, wśród której szczególne miejsce zajmuje adoracja Najświętszego Sakramentu, a w czasie Mszy Świętej i innych celebracji liturgicznych podejmują odpowiedzialność za wezwania modlitwy powszechnej. Wezwania te czynią intencją osobistej modlitwy, a w wyznaczonym czasie odczytuje je również w czasie Mszy Świętej. Odczytywanie wezwań modlitwy powszechnej jest od strony wykonania łatwiejsze od czytania słowa Bożego, dlatego od niego rozpoczynamy służbę zgromadzeniu przez słowo. Jest to najpierw słowo modlitwy. Nie jest to służba dla wszystkich, lecz dla tych, którzy mając odpowiednie warunki głosowe rozeznają, że właśnie do takiej służby wzywa ich Pan Jezus. Mogą się w nią włączyć zarówno chłopcy jak i dziewczęta. Decyzja nie musi nastąpić teraz. Powinna ona jednak dojrzewać w sercu.

Również po tym etapie spotkań następuje weryfikacja oraz wręczenie uczestnikom formacji odpowiednich znaczków oraz modlitwy.

1. Rozumie znaczenie modlitwy w życiu wierzących. Wie, czym jest Liturgia Godzin i czym jest modlitwa powszechna. 2. Ćwiczy swój głos, aby jak najpiękniej wypowiadać przed Bogiem słowa modlitwy, a także, jeśli jest do tego wezwany, odczytywać wezwania modlitwy powszechnej. 3. Troszczy się o uczynienie modlitwy Kościoła swoją modlitwą i dba o rozwój osobistego życia modlitewnego.

Inne księgi liturgiczne i zadania członków służby liturgicznej

Spotkanie 16 – Pontyfikał rzymski

Uczestnicy formacji zapoznają się również z innymi księgami liturgicznymi. Najpierw z tymi, które tworzą pontyfikał rzymski, przeznaczony do celebracji sprawowanych przez biskupa.

Spotkanie 17 – Rytuał rzymski

Inną liczną grupę ksiąg liturgicznych stanowią te, które należą do rytuału rzymskiego, a więc księgi przeznaczone do celebracji sprawowanych przez kapłanów i diakonów. Wśród nich szczególną uwagę trzeba zwrócić na Księgę błogosławieństw oraz obrzędy pogrzebu.

Spotkanie 18 – Księgi wyrażające wiarę Kościoła

Kolejne spotkanie jest pewnym podsumowaniem całorocznej inicjacji w świat ksiąg liturgicznych. Wyrażają one wiarę Kościoła i tę wiarę przekazują uczestnikom zgromadzeń liturgicznych.

Spotkanie 19 – Zagrożenia dla wiary i modlitwy

W ramach spotkań formacyjnych trzeba również uważniej przyjrzeć się zagrożeniom dla wiary i modlitwy, płynącym ze świata, w którym żyjemy. Trzeba im się przeciwstawić i iść pod prąd. Trzeba również innym w tym pomagać.

Spotkanie 20 – Służba w liturgii a przygotowanie do bierzmowania

Do tematu bierzmowania powracamy przy wielu okazjach. Trwa bowiem przygotowanie do przyjęcia tego sakramentu. Powracamy więc jeszcze raz do myśli, które zostały wyrażone we wprowadzeniu do tegorocznej formacji.

Inne wydarzenia formacyjne

Spotkania z rodzicami

Współpraca z rodzicami w formacji gimnazjalistów jest nie tylko kontynuacją poprzednich spotkań, lecz także ich poszerzeniem o tematykę, którą przeżywają młodzi ludzie.

Promocja

Po zakończeniu formacji następuje promocja. Obrzędy promocji znajduje się w „Księdze błogosławieństw służby liturgicznej”.

Rok II. Rok liturgiczny

Co roku przeżywamy Adwent, Boże Narodzenie i inne okresy liturgiczne. Jest to więc temat znany wszystkim, a równocześnie misterium, które nieustannie odkrywamy. Z jednej strony rok liturgiczny należy do najważniejszych przestrzeni naszego duchowego wzrastania, a z drugiej strony wyznacza on jedno za głównych zadań apostolskich. „Z biegiem roku Kościół odsłania całe misterium Chrystusa, począwszy od wcielenia i narodzenia aż do wniebowstąpienia, do dnia Pięćdziesiątnicy oraz do oczekiwania błogosławionej nadziei i przyjścia Pana. W ten sposób obchodząc misteria odkupienia, Kościół otwiera bogactwo zbawczych czynów i zasług swojego Pana, tak że one uobecniają się niejako w każdym czasie, aby wierni zetknęli się z nimi i dostąpili łaski zbawienia” (KL 102).

 Członkowie służby liturgicznej bardzo intensywnie przeżywają wszystkie okresy roku liturgicznego. Są oni bowiem sługami i służebnicami Chrystusa, na którego czekają w Adwencie, którego narodzenie i objawienie się przeżywają z całym zaangażowaniem serca, któremu towarzyszą w męce i radują się Jego zmartwychwstaniem, przy którym są obecni w rytmie kolejnych tygodni okresu zwykłego, jako Jego uczniowie, słudzy, a także jako ci, których On posyła do innych ludzi.

Należy dołożyć wszelkich starań, aby wszyscy przeżywający ten rok formacji służby liturgicznej, głębiej zrozumieli znaczenie roku liturgicznego, w którym „Kościół otwiera bogactwo zbawczych czynów i zasług swojego Pana, tak że one uobecniają się niejako w każdym czasie, aby wierni zetknęli się z nimi i dostąpili łaski zbawienia”. Wszyscy żyjemy „w przestrzeni roku liturgicznego”, w promieniowaniu zbawczych wydarzeń, które zostają w nim uobecnione. Nie ma innej, lepszej przestrzeni duchowego wzrastania, jak otwarcie się na to, co Duch Święty dla nas przygotował w Kościele i co nam ofiarowuje w rytmie roku liturgicznego.

Prawdy te w pewien sposób określają cele tegorocznej formacji. Możemy tu wymienić te najważniejsze: 1 – Pogłębione rozumienie określenia „służba liturgiczna”. Jest to grono osób, które otrzymało błogosławieństwo Kościoła, aby posługiwać w liturgii, a liturgia oznacza również rok liturgiczny. Służyć w liturgii to także służyć temu wszystkiemu, co Bóg uobecnia dla nas w rytmie roku liturgicznego; 2 – Odkrycie wielkości i znaczenia roku liturgicznego prowadzi do podporządkowania programu formacyjnego służby liturgicznej jego prawidłom. Na drugi plan schodzi wtedy rytm roku szkolnego. Kolejne etapy formacji nie rozpoczynają się od września, tylko od pierwszej niedzieli Adwentu. W okresie gimnazjum pozostajemy jeszcze w rytmie roku szkolnego, ale po jej ukończeniu, po przyjęciu sakramentu bierzmowania i jeszcze pełniejszym wejściu w rytm życia Kościoła, dostosowujemy się w większym stopniu rytmowi roku liturgicznego.

Rekolekcje: Dar słowa Bożego

Drugi stopień rekolekcji, proponowany przed rozpoczęciem drugiego roku formacji, jest syntezą tematów, podejmowanych przez starszych członków służby liturgicznej. Poprzez rekolekcyjną refleksję i modlitwę staramy się jeszcze lepiej zrozumieć wielkość i piękno zadań, które w tym okresie poznajemy i które są współpracą z Chrystusem i Jego Kościołem.

Dzień 1 – Bóg mówi do człowieka

Niektórzy twierdzą, że współczesnemu człowiekowi coraz trudniej słuchać, a szczególnie słuchać ze zrozumieniem. Ilość dźwięków, jakie do nas docierają jest ogromna. Czy można pośród nich usłyszeć głos Boga? Czy można zrozumieć, co Bóg do nas mówi? Te pytania towarzyszą nam w ciągu wszystkich trzech lat obecnego cyklu formacji. Skupiamy się w niej na słowie Boga. Przede wszystkim chodzi o słowo odczytywane i wyjaśniane w czasie Eucharystii, ale chodzi także o inne przeżycia, w których staramy się usłyszeć głos Boga.

Dzień 2 – Człowiek odpowiada Bogu

W drugim dniu rekolekcji zatrzymujemy się nad postawą człowieka, który usłyszał słowo Boga. Czy to słowo przyjął? Czy się nim przejął? Czy dostrzegł, że w słowie jest ukryty Pan Jezus? W różny sposób odpowiadamy na słowo Boga. Pierwsza odpowiedź powinna brzmieć: „Wierzę”. Z wiary zaś rodzą się czyny, słowa i cała postawa człowieka.

Dzień 3 – Poznawać słowo Boże i służyć słowu Bożemu

W czasie formacji uczymy się systematycznie czytać słowo Boże. Podczas rekolekcji pogłębiamy tę umiejętność i staramy się wzbudzić w uczestnikach pragnienie poznawania tego słowa. Wchodzimy też coraz bardziej w posługiwanie temu słowu. Do tej służby się przygotowujemy. Pogłębiamy wiarę, rozumienie słowa, a także doskonalimy umiejętności czytania.

Dzień 4 – Modlić się i służyć przez modlitwę

Rozważanie słowa Bożego już jest modlitwą. W kolejnym dniu rekolekcji wracamy do tego tematu, starając się pogłębić życie modlitewne młodych ludzi, a także pomóc im coraz odważniej służyć wspólnocie przez modlitwę. Jedną z pięknych form tej służby jest odczytywanie wezwań modlitwy powszechnej. Powinna to być pierwszy rodzaj służby słowu, w jaki są wprowadzani młodzi ludzie. Dopiero potem przyjdzie służba lektora przez czytanie słowa Bożego.

Dzień 5 – Śpiewać i służyć śpiewem

Rzadziej w czasie rekolekcji zajmujemy się refleksją nad śpiewem i poznawaniem zasad dotyczących śpiewu. Dziś staramy się pogłębić umiejętność modlitwy przez śpiew, a także gotowość służby w liturgii poprzez śpiew.

Dzień 6 – Rok liturgiczny

W kolejnym dniu rekolekcji poznajemy dokładniej program rocznej formacji. Wprowadza ona w głębsze przeżywanie roku liturgicznego. Trzeba więc lepiej poznać ogólną strukturę tego roku, sens poszczególnych okresów, a znaczenie ich rozpoczynania i kończenia.

Dzień 7 – Niedziela określająca rytm roku liturgicznego

Do roku liturgicznego nawiązujemy również w niedzielę przypadającą w czasie rekolekcji. Staramy się lepiej poznać, że stanowi ona podstawę całego roku liturgicznego.

Misterium niedzieli i okresu zwykłego

Pierwszą i najbardziej podstawową cechą przeżywania roku liturgicznego jest właściwe rozumienie niedzieli w relacji do pozostałych dni tygodnia. W pierwszych tygodniach po wakacjach staramy się głębiej wniknąć  w ten właśnie rytm życia dzieci Bożych i uczniów Chrystusa. Temat ten spełnia tak ważną rolę w formacji chrześcijańskiej, a szczególnie w formacji służby liturgicznej, że wracamy do niego we wszystkich rekolekcjach i przy wielu innych okazjach. Poniższe spotkania są pewną syntezą i pogłębieniem rozważań podejmowanych wcześniej. W tym cyklu spotkań podejmujemy również refleksję nad znaczeniem okresu zwykłego.

Spotkanie 1 – Sześć dni pracował, w siódmym dniu odpoczął

Przypominamy opis dzieła stworzenia świata. Wyjaśniamy znaczenie określenia „Bóg odpoczął”. Podejmujemy refleksję nad znaczeniem odpoczynku w Starym i Nowym Testamencie, a także nad dzisiejszym rozumieniem odpoczynku. Chodzi nie tylko o odpoczynek ciała, lecz całościowe rozumienie tej formy aktywności człowieka.

Spotkanie 2 – Pobłogosławił ten dzień i uczynił go świętym

W drugim spotkaniu wracamy do opisu dzieła stworzenia, a szczególnie do dnia siódmego. Staramy się głębiej odkryć, co to znaczy, że Bóg pobłogosławił ten dzień i uczynił go świętym. Prowadzimy głębszą refleksję nad określeniem „dzień święty”. Jest to dzień „oddzielony” od pozostałych dni tygodnia i przeznaczony wyłącznie dla Boga. Przerywamy zwyczajną aktywność, podejmowaną w dni robocze i podejmujemy inną aktywność, właściwą dla dnia świętego. Nie polega ona na pomnażaniu dóbr ziemskich, tylko na otwarciu się na dobra niebieskie. Bóg wkracza w życie ludzi przez stworzenie, przez zmartwychwstanie i przez zstąpienie Ducha Świętego. On uświęca swoją obecnością ten dzień.

Spotkanie 3 – Niedziela: główny dzień świętej służby

Wśród świętych czynności, spełnianych w świętych dniu, szczególne miejsce przypada tym, które są powierzone służbie liturgicznej. Niedziela jest najważniejszym dniem ich służby. Równocześnie jest głównym miejscem, w którym dokonuje się pełniejsze odkrywanie znaczenia tej szczególnej aktywności. Jest to przede wszystkim służba dziełu zbawienia, które Chrystus uobecnia w swoim Kościele. Jest to taki rodzaj służby, w którym głównym działającym jest Chrystus, ale działa On przez tych, których powołał i dał im udział w swojej kapłańskiej misji. W czasie spotkania powracamy więc do wszystkich funkcji spełnianych przez członków służby liturgicznej, by jeszcze bardziej odkryć ich wielkość i znaczenie. Uświadamiamy sobie też wyraźniej, że niedziela jest głównym dniem służby wszystkich pobłogosławionych do tego różnych funkcji. Wszyscy są w określonym zespole posługujących. Nawet jeśli w daną niedzielę konkretne funkcje wykonuje tylko część członków zespołu, to nie znaczy, że zaangażowanie pozostałej części nie ma charakteru posługiwania. Do wszystkich odnoszą się słowa z modlitwy eucharystycznej: „Powołałeś nas…, abyśmy stali przed Tobą i Tobie służyli”.

Spotkanie 4 – Służba modlitwy i świętowania

Powracamy do tematu służby zatrzymując się dłużej przy tych funkcjach, które poznaliśmy lepiej w ubiegłym roku i które mamy rozwijać w tegorocznych spotkaniach. Jest to przede wszystkim służba przez modlitwę, a w kontekście niedzieli możemy też mówić o szerszej rozumianej służbie świętowania, a więc przyczynianiu się do tego, aby cała niedziela była we wspólnocie dniem świętym. Powracamy więc do tematu Liturgii Godzin, którą być może niektórzy podjęli, a która w sposób szczególny może się przyczynić do głębszego przeżywania niedzieli. Więcej uwagi poświęcamy modlitwie powszechnej. Przypominamy jej znaczenie, kontynuujemy ćwiczenia głosowe, by jak najlepiej ją spełniać, powracamy do pytania, kto czuje się wezwany, aby funkcje modlitewne spełniać jako swoje główne zadanie w liturgii. Do tego tematu wrócimy w przyszłym roku.

Spotkanie 5 – Dni powszednie i przygotowanie niedzieli

W rozważaniach o niedzieli musimy stale powracać do pozostałych dni tygodnia. Każdy z nich ma swoją specyfikę, a szczególnie te, które są związane z przeżywaniem Paschy Pana, a więc czwartek wieczorem, piątek i sobota. Z tej perspektywy patrzymy na niedzielę. Dopiero połączenie dni roboczych i dnia świętego daje pełny obraz naszego ziemskiego pielgrzymowania. Prowadzi ono przez codzienną pracę, spełnianą w zjednoczeniu z Bogiem i przyczyniającą się do uobecniania królestwa Bożego na ziemi, ale celem życia nie jest praca. Przerywamy ją, by zobaczyć właściwy cel, do którego zmierzamy. Jest nim wejście w święty dzień, znak wieczności Boga, w święte czynności, znak niebieskiej aktywności zbawionych, w święty odpoczynek, znak uczestnictwa w radości Trójcy, w ósmy dzień, którego nie ma w ziemskim kalendarzu, ale który ma ważne miejsce w kalendarzu liturgicznym. Jest bowiem znakiem, że już tu na ziemi, jest obecna rzeczywistość, którą ofiarował nam Bóg przez zmartwychwstanie Chrystusa i Zesłanie Ducha Świętego. Do tej niedzieli trzeba się przygotować. Chodzi zarówno o przygotowanie duchowe, jak i o przygotowanie wszystkiego, co pomaga świętować Dzień Pana w kościele, w domu i w innych miejscach.

Spotkanie 6 – Apostolstwo dnia świętego

Temat apostolstwa pojawiał się już w poprzednich spotkaniach. Teraz wypada do niego powrócić i uczynić go głównym przedmiotem refleksji i rozmowy. Jeszcze raz wracamy do myśli, że cała niedziela świętowaniem wielkich dzieł Boga. Klimat świętowania jest wyrażony w strojach, w programie dnia, w spotkaniach, w modlitwie i innych przeżyciach. Najważniejszym wydarzeniem jest Eucharystia, a więc najwięcej uwagi, pomysłowości, czasu i innych form zaangażowania, należy poświęcić przygotowaniu tego niezwykłego wydarzenia i dziękczynieniu za udziału w nim. „Pośród różnych form działalności parafii żadna nie ma tak żywotnego znaczenia i tak silnego wpływu formacyjnego na wspólnotę, jak niedzielna celebracja dnia Pańskiego połączona z Eucharystią” – uczy Jan Paweł II w liście apostolskim Dies Domini, (43). Uczestnicy spotkań formacyjnych powinni się również zastanowić, jak mogą pomóc swoim kolegom i koleżankom, przygotowującym się do sakramentu bierzmowania, aby pełniej odkryli znaczenie niedzieli.

Spotkanie 7 – Znaczenie okresu zwykłego

Przeżywając jeszcze okres zwykły ukazujemy jego znaczenie w rytmie całego roku liturgicznego. Jest to czas pielęgnowania i rozwoju darów, które zostały nam ofiarowane w tajemnicy Wcielenia, Odkupienia i Zesłania Ducha Świętego. To także czas posłania do świata, aby te dary zanieść innym ludziom. W mocy Ducha Świętego idziemy do innych ludzi. Ważnym znakiem tego czasu jest wspominanie świętych. Pokazują nam oni że zwyczajność dla chrześcijanina oznacza świętość. Okres zwykły roku liturgicznego to czas zwykłej, codziennej, systematycznej pracy w rozwoju daru świętości, który został nam ofiarowany w sakramentach świętych.

Spotkanie 8 – Zakończenie roku liturgicznego

Chrześcijanin przeżywa dwa razy zakończenie roku. Datę pierwszego zakończenia wyznacza nam kalendarz liturgiczny. Datę drugiego określa kalendarz świecki. Obydwa zakończenia są ważne, lecz w każdym z nich gdzie indziej położone są akcenty. W tym pierwszym nie ma fajerwerków i tego, co proponuje świat. Jest natomiast to wszystko, do co wynika z przeżywania całego roku z Chrystusem. Chrystus prowadzi swój Kościół do swego królestwa, do Ojca, do pełnego wylania Ducha na całe stworzenie. Wszystkie przeżycia roku liturgicznego zostają uwieńczone uroczystością Jezusa Chrystusa, Króla Wszechświata. Do tej prawdy nawiązujemy w czasie spotkań ze służbą liturgiczną. Chodzi nie tylko o zdobycie wiedzy na ten temat, lecz przede wszystkim o doskonalenie swojej służby Bogu i ludziom. Wszyscy mamy sobie nawzajem pomagać, aby dobrze zakończyć rok liturgiczny, a kiedyś dobrze zakończyć całe życie. Pomiędzy jednym i drugim wydarzeniem istnieje duchowy związek. Służba liturgiczna, to również służba Chrystusowi Królowi, który ukazuje wszystkim cel ziemskiej wędrówki i wszystkich do niej prowadzi. Członkowie służby liturgicznej powinni więc w sposób bardziej świadomy i bardziej uroczysty świętować zakończenie roku liturgicznego.

1. Zna naukę Kościoła na temat niedzieli i rozumie znaczenie okresu liturgicznego zwanego „zwykłym”. 2. Potrafi poświęcić więcej czasu na przygotowanie się do uroczystego spełniania swojej służby w niedzielnej celebracji Eucharystii. 3. Stara się przeżywać całą niedzielę jako dzień święty.

Misterium Wcielenia i Odkupienia

W kolejnych spotkaniach skupiamy się na przeżywanych kolejno okresach liturgicznych. Spotkania dotyczą nie tylko wiedzy na ten temat, gdyż tę wiedzę uczestnicy formacji zdobyli już na katechezie. Chodzi bardziej o pogłębienie duchowe, o rozwój posługiwania, o coraz bardziej świadome jednoczenie się z Chrystusem we wszystkim, co On uobecnia w rytmie roku liturgicznego. Dlatego w czasie spotkań poświęcamy więcej uwagi tekstom czytań i modlitw mszalnych, tekstom śpiewanych pieśni, a także tekstom Liturgii Godzin, w których specyfika okresów liturgicznych jest ukazana w sposób szczególnie głęboki.

Spotkanie 9 – Misterium Chrystusa obecne w roku liturgicznym

Zadaniem pierwszego spotkania w tym cyklu jest ukazanie znaczenia roku liturgicznego. Jest to nawiązanie do myśli przedstawionych we wprowadzeniu do tegorocznej formacji.

Spotkanie 10 – Czas Adwentu

Znaczenie Adwentu, zwyczaje tego okresu, zadania służby liturgicznej. Słowo Boże, modlitwy mszalne, Liturgia Godzin, pieśni.

Spotkanie 11 – Uroczystość Narodzenia Pańskiego i oktawa

Znaczenie uroczystości Narodzenia Pańskiego i całej oktawy, zwyczaje tego okresu, zadania służby liturgicznej. Słowo Boże, modlitwy mszalne, Liturgia Godzin, pieśni.

Spotkanie 12 – Objawienie Pańskie i chrzest w Jordanie

Znaczenie uroczystości Objawienia Pańskiego i chrztu w Jordanie, zwyczaje tego okresu, zadania służby liturgicznej. Słowo Boże, modlitwy mszalne, Liturgia Godzin, pieśni.

Spotkanie 13 – Okres Wielkiego Postu

Znaczenie Wielkiego Postu, zwyczaje tego okresu, zadania służby liturgicznej. Słowo Boże, modlitwy mszalne, Liturgia Godzin, pieśni. W Wielkim Poście spotkań jest mniej, gdyż członkowie służby liturgicznej uczestniczą również w wielkopostnych nabożeństwach. Wskazane jest, aby w niektórych z nich posługiwali nie tylko poprzez niesienie znaków i śpiewanie pieśni, lecz także przed odczytywanie tekstów, np. podczas drogi krzyżowej.

Spotkanie 14 – Triduum Paschalne

Szczególne znaczenie Triduum Paschalnego i zadania służby liturgicznej w tych dniach.

Spotkanie 15 – Okres Wielkanocy

Znaczenie Oktawy Zmartwychwstania i całego okresu Wielkanocy, zwyczaje tego okresu, zadania służby liturgicznej. Słowo Boże, modlitwy mszalne, Liturgia Godzin, pieśni.

Spotkanie 16 – Czas po Wniebowstąpieniu i Pięćdziesiątnica

Znaczenie Wniebowstąpienia Pańskiego, modlitwy Kościoła pod Wniebowstąpieniu oraz uroczystości Zesłania Ducha Świętego. Zwyczaje tego okresu, zadania służby liturgicznej. Słowo Boże, modlitwy mszalne, Liturgia Godzin, pieśni.

Spotkanie 17 – Podsumowanie: „Mocne” okresy roku liturgicznego

Kończąc ten cykl spotkań dokonujemy podsumowania. Ukazujemy znaczenie celebracji tajemnicy Wcielenia i Odkupienia, jako tzw. „mocnych” okresów liturgicznych.

1. Zna czas rozpoczęcia i zakończenia oraz tematykę okresów liturgicznych, w których Kościół świętuje tajemnicę Wcielenia Chrystusa i dokonanego przed Niego Odkupienia. 2. Potrafi podejmować specjalne zadania, przeznaczone dla służby liturgicznej w liturgii i w nabożeństwach, przeżywanych w kościele w tych okresach liturgicznych. 3. Stara się zachowywać zwyczaje chrześcijańskie, które są związane z Adwentem i Narodzeniem Pańskim, a także z Wielkim Postem, Triduum Paschalnym i Okresem Wielkanocnym.

Inne wydarzenia roku liturgicznego

Spotkanie 18 – Boże Ciało i Tydzień Eucharystyczny

Po przeżyciu uroczystości Zesłania Ducha Świętego poświęcamy więcej uwagi dobremu przygotowaniu i przeżyciu Bożego Ciała wraz z procesją, a także następującemu po tej uroczystości tygodniowi eucharystycznemu, często nazywanemu oktawą Bożego Ciała. Chodzi nie tylko o piękne i poprawne przygotowanie uroczystości, lecz także o rozbudzenie w członkach służby liturgicznej pragnienia adoracji Najświętszego Sakramentu.

Spotkanie 19 – Odpust parafialny

Osobne spotkanie należy poświęcić rozumieniu i przeżywaniu odpustu parafialnego.

Spotkanie 20 – Inne uroczystości okresu zwykłego

W podsumowaniu nawiązujemy także do innych uroczystości przypadających w okresie zwykłym roku liturgicznego. W czerwcu przeżywamy uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła, a w sierpniu uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Jest to również okazja do podjęcia tematu dobrego przeżywania wakacji.

Inne wydarzenia formacyjne

Spotkania z rodzicami

Również w tym roku tematykę spotkań z rodzicami wyznacza głównie program formacyjny gimnazjalistów. Jest on wprowadzeniem w świat słowa Bożego, modlitwy, coraz bardziej dojrzałego służenia Bogu i ludziom tymi darami, które każdy otrzymał. O tych sprawach trzeba rozmawiać również z rodzicami.

Promocja

Po zakończeniu rocznej formacji następuje promocja do otwierająca drogę do dalszych etapów formacji i służby. Należy ten obrzęd dobrze przygotować.

Rok III. Funkcje liturgiczne

Trzecia klasa gimnazjum to czas dokonywania ważnych wyborów w życiu młodego człowieka. Przede wszystkim będzie wybierał szkołę, a ta decyzja określi w pewien sposób jego życie na najbliższe kilka lat. Trzeba im pomóc w podjęciu właściwych decyzji.

Konieczność podejmowania decyzji

Wiele osób spośród członków służby liturgicznej stanie również przed decyzją, czy pozostać w służbie Chrystusa w liturgii, czy też odejść od tego rodzaju posługiwania. Dla wielu jest to trudny wybór. Chcieliby zostać w tej pięknej służbie, ale zdają sobie sprawę, że wielu ich kolegów i koleżanek nie zrozumie tej decyzji. Poza tym spełnianie zadań ministranta, lektora lub członka scholi będzie trudniejsze, gdyż wielu młodych musi dojeżdżać do szkoły i mają mniej czasu na przychodzenie do kościoła, szczególnie w ciągu tygodnia.

Trudności te można jednak pokonać, jeśli człowiek jest przekonany, że nic w życiu nie jest tak piękne i ubogacające, jak prawdziwa służba Chrystusowi, zarówno w liturgii, jak i w codziennym życiu. Jeśli ktoś naprawdę odkrył wielkość i niezwykłe znaczenie spełniania świętych czynności w Eucharystii i innych celebracjach liturgicznych, ten nigdy nie pozwoli sobie tego skarbu odebrać. Zawsze będzie z dumą powtarzał, że dla niego wielkim zaszczytem i radością jest służyć Chrystusowi otrzymanymi od Niego talentami,  nawet jeśli teraz będzie to czynił nieco rzadziej. W stronę takiego myślenia chcemy prowadzić członków zespołów liturgicznych.

Większość z nich w tym roku otrzyma szczególną pomoc, aby podjąć właściwe decyzje. Jest nią przyjęcie sakramentu bierzmowania. Nie po to go przyjmą, aby oddalić się od Chrystusa, lecz aby jeszcze bardziej zbliżyć się do Niego. Formacja w gronie posługujących w liturgii powinna im pomóc myśleć nie o odejściu od ołtarza, lecz o wyborze funkcji, która jest każdemu z nich najbliższa i w której najlepiej się czuje. Powinna to być funkcja, w które najlepiej może wykorzystać otrzymane od Boga talenty. Niektórzy mają dar pięknego głosu i ich powołaniem jest śpiew. Mogą więc wybrać jedną z funkcji przypadających kantorowi (psałterzysta, członek scholi). Są też tacy, którzy zostali przez Boga obdarowani łaską dobrego głosu do czytania słowa Bożego, a także pragnieniem, aby to słowo docierało do wszystkich ludzi. Mogą się oni włączyć w grupę przygotowującą się do pełnienia funkcji lektora. Są wreszcie tacy, którym najbliższe są proste, ale niezwykłe odpowiedzialne i ważne funkcje, polegające na przynoszeniu chleba i wina na ołtarz, niesieniu świec i krzyża oraz pełnieniu innych podobnych zadań.

Ku tym wyborom prowadzi formacja w trzeciej klasie gimnazjum. Nie są to jeszcze ostateczne wybory życiowe, lecz rozeznanie właściwe dla ich wieku. Po odpowiednim przygotowaniu zostaną oni pobłogosławieni do funkcji, którą pragną spełniać jako swoją. Przyjęcie błogosławieństwa do jednej funkcji nie oznacza, że nie można spełniać innych. W szkole podstawowej i gimnazjum członkowie służby liturgicznej poznali wszystkie funkcje i każdą je spełniać w razie potrzeby, ale swoją funkcją powinni nazywać tę, która zgadza się z wezwaniem św. Piotra Apostoła: „Jako dobrzy szafarze różnorakiej łaski Bożej służcie sobie nawzajem tym darem, jaki każdy otrzymał. Jeżeli kto ma dar przemawiania, niech to będą jakby słowa Boże! Jeżeli kto pełni posługę, niech to czyni mocą, której Bóg udziela, aby we wszystkim był uwielbiony Bóg przez Jezusa Chrystusa. Jemu chwała i moc na wieki wieków! Amen” (1 P 4, 10-11). Na tej drodze odkrywają oni powołanie, którym obdarzył ich Bóg. W trzeciej klasie gimnazjum słowo „powołanie”, powinno się coraz częściej pojawiać w programie formacyjnym.

Sługa Boży Jan Paweł II wyjaśniał, że pamięć o powołaniu przez Boga jest pewną zasadą życia chrześcijańskiego: „Należy tę zasadę, która jest kluczową regułą całej chrześci­jańskiej «praxis», «praktyki» apostolskiej i duszpasterskiej, praktyki życia wewnętrznego i życia społecznego – odnieść do wszystkich i do każdego wedle stosownej proporcji. I Papież musi ją stosować do siebie i każdy Biskup. Muszą tej zasadzie pozostać wierni kapłani, zakonnicy i zakonnice. Muszą wedle niej kształtować życie małżonkowie i rodzice, kobiety i mężczyźni, ludzie różnych stanów i zawodów” (Enc. Redemptor hominis 4).

Trzy rodzaje posługiwania

„Wypada, by celebrującemu kapłanowi z zasady asystowali: akolita, lektor i kantor” (OWMR 116). Te trzy rodzaje posługiwania są wyróżnione w liturgii. W szerokim znaczeniu lektorem jest każdy, kto czyta, akolitą każdy kto posługuje przy ołtarzu, a kantorem każdy kto śpiewa. W ramach tych trzech rodzajów posługiwania istnieje wiele szczegółowych funkcji, które można podjąć. Szerzej omawia ten temat Dyrektorium DSL (patrz część pierwsza).

Młodzi ludzie będą więc zaproszeni, aby uważnie przyjrzeć się każdej z funkcji i wybraniu tej, do której według ich rozeznania wzywa ich Bóg dając odpowiednie talenty i pragnienia.

Rekolekcje: Bogactwo darów i charyzmatów

W trzeci rok formacji wprowadzają nas rekolekcje poświęcone tematyce darów i charyzmatów, jakimi Bóg hojnie obdarzył ludzi. Te dary trzeba rozwijać i służyć nimi Bogu i ludziom.

Dzień 1 – Zasady życia służby liturgicznej

Rozpoczynamy od przypomnienia „Zasad życia służby liturgicznej”. Jeśli mają one odgrywać jakąś rolę w życiu młodych ludzi, a potem również w dalszym ich dojrzewaniu, to trzeba stale pogłębiać ich rozumienie. Całościowe spojrzenie na te „Zasady” jest również pewnego rodzaju podsumowaniem przebytej już drogi wzrostu i równocześnie spojrzeniem w przyszłość.

Dzień 2 – Wielość darów i charyzmatów

Państwowe wykazy podają ponad 1600 zawodów, które można wykonywać w Polsce. Każdy z nich wymaga pewnych umiejętności, a niektóre również szczególnego talentu. Przypominając tę prawdę wsłuchujemy się w teksty biblijne, które mówią o różnorodnych darach i charyzmatach, jakimi Bóg obdarował człowieka. Jest ich wiele, ale są one ze sobą powiązane. Wielość jest podobna do wielości członków w żywym organizmie. Mają one służyć całości ciała.

Dzień 3 – Służyć tym darem, jaki każdy otrzymał

W życiu zawodowym nie wszyscy mogą wykonywać takie czynności, w których najlepiej wyraża się posiadany przez nich talent. Często dzieje się tak również w liturgii. Jedni wykonują wiele funkcji, niekonieczne te, do których zostali powołani, a inni nie spełniają żadnej. Wszyscy jednak powinni służyć tym darem, jaki każdy otrzymał.

Dzień 4 – Wiele zespołów służby liturgicznej

W wielu parafiach jest jeden zespół, który jest nazywany „służbą liturgiczną”. Jednak w miarę coraz bardziej właściwego rozumienia tego określenia, a także w miarę angażowania się wielu osób w posługiwanie w świętej liturgii, tych zespołów powstaje wiele. Każdy zajmuje się tymi zadaniami, które zostały mu powierzone. W każdym powinny być te osoby, które posiadają talenty i charyzmaty, pozwalając im jak najlepiej te zadania spełniać.

Dzień 5 – Sztuka dokonywania wyborów

Kolejny dzień rekolekcji ma pomóc uczestnikom podejmować właściwe wybory, zarówno te codzienne, jak i te, które określają kierunek życia na wiele lat. Do tych tematów wrócimy w szerszym wymiarze po wakacjach.

Dzień 6 – Niezwykły dar bierzmowania

W refleksji nad służeniem innym ludziom tym darem, jaki każdy otrzymał, nie można pominąć odniesienia do bierzmowania. Ono bowiem jest „sakramentem posłania”. W nim jesteśmy uzbrojeni mocą z wysoka, aby iść do ludzi i pośród nich świadczyć o Chrystusie. To świadectwo zaczyna się w liturgii, przedłuża się w codzienne życie i osiąga swój szczyt w celebracji liturgicznej.

Dzień 7 – Niedziela: dzień świętej służby

Tematykę niedzieli, do której systematycznie wracamy w czasie rekolekcji, podejmujemy w aspekcie służby. W tym dniu najwięcej osób podejmuje służbę w liturgii. Jest to dzień świętej służby.

Sztuka dokonywania życiowych wyborów

Pierwszą część powakacyjnych spotkań poświęcamy umiejętności dokonywania wyborów. Pozornie może się wydawać, że jest to temat nieco odległy od formacji służby liturgicznej. W rzeczywistości jest to zasadnicza sprawa dla człowieka w każdym wieku. Wybory dokonane w młodości mają szczególne znaczenie, gdyż niekiedy wpływają na całe życie człowieka. Dlatego wspieramy młodych ludzi w rozwijaniu umiejętności dokonywania właściwych wyborów.

Spotkanie 1 – Wielki dar wolnej woli

Rozpoczynamy od rozważenia tematu wolnej woli człowieka i jego zdolności do podejmowania wyborów.

Spotkanie 2 – Decyzje dotyczące codziennych spraw życia

Przyglądamy się uważniej codziennym wyborom, które podejmujemy. Dotyczą one sposobu rozpoczynania i kończenia dnia, codziennych zajęć w szkole i w domu, spotkań rodzinnych i koleżeńskich, sposobu przeżywania niedzieli, zakupów i innych spraw. Ważną decyzją będzie wybór szkoły po zakończeniu gimnazjum. Trzeba też powrócić do talentów, które Bóg dał człowiekowi i pragnień, jakie w nim wzbudził. One również wpływają na decyzje.

Spotkanie 4 – Decyzje dotyczące służby Bogu

Historia Starego i Nowego Testamentu ukazuje liczne wydarzenia, w których widać, jak zasadnicze znaczenie ma decyzja dotycząca osobistej relacji z Bogiem i wierności własnego sumieniu. Członkowie służby liturgicznej mogą pomóc innym w trwaniu przy Bogu i nieustannej trosce o pogłębianie więzów łączących ich z Chrystusem. Chodzi tu również o ewentualne pytanie, czy nie odejść z grona członków służby liturgicznej.

Spotkanie 5 – Znaczenie bierzmowania w podejmowaniu decyzji

Temat ten trzeba rozważyć również w nawiązaniu do sakramentu bierzmowania. W nim bowiem Bóg objawił decyzje dotyczące człowieka. Ci, którzy prosili o łaskę wylania Ducha, zostali przez Niego namaszczeni i posłani do świata. To posłanie dotyczy również młodych. Tematem Światowego Dnia Młodzieży w Rio de Janeiro w roku 2013 były słowa Chrystusa: „Idźcie i nauczajcie wszystkie narody”. Papież przypomniał, że słowa te odnoszą się również do młodych. Wszyscy, którzy przyjęli sakrament bierzmowania, zostali umocnieni do tego, aby o swojej przyszłości i zaangażowaniu w świecie myśleć nie tylko w kategoriach kariery i zdobycia majątku, lecz także w kategoriach misji i służby.

Spotkanie 6 – Wybór drogi formacji i służby

Jedno lub dwa spotkania poświęcamy na przedstawienie młodym ludziom dalszej perspektywy formacji. Będzie się ona dokonywać w zespołach, które nazywamy diakonijnymi, gdyż ich cechą jest posługiwanie. Dla większości zapewne będą to te same zespoły, w których byli dotychczas. Jednak dla niektórych będą to inne zespoły, związane z nowymi funkcjami, które oni rozeznali jako te, do których Bóg ich zaprasza.

1. Zna naukę Kościoła na temat wolnej woli człowieka. Wie czym jest złe a czym dobre wykorzystanie wolności. 2. Potrafi dokonywać wyborów kierując się pragnieniem wypełnienia woli Bożej. Wybory te dotyczą również jego służby w liturgii. 3. Stara się współpracować z Bogiem w rozwoju swojej wolności i wyzwalaniu się od wszelkich uzależnień.

Formacja w zespołach diakonijnych

W ramach formacji w zespołach diakonijnych należy przewidzieć ponad dziesięć spotkań. Większość z nich odbywa się w parafii. Na niektóre, bardziej specjalistyczne, wybrane osoby udają się do diecezjalnych lub rejonowych centrów formacyjnych. Wszystkie grupy diakonijne są męsko-żeńskie. Nie znaczy to, że w grupie czynu dziewczęta służą z ministrantami przy ołtarzu. Posługują one w zespole odpowiedzialnym za przynoszenie darów ofiarnych do ołtarza i za służbę ładu.

W mniejszych parafiach, w których niewielu chłopców i mało dziewcząt angażuje się w posługiwanie w liturgii, może nie być podziału na grupy. Jednak także w tych wspólnotach należy dążyć do realizacji wymagań Ogólnego Wprowadzenia do Mszału Rzymskiego: „Wypada, by celebrującemu kapłanowi z zasady asystowali: akolita, lektor i kantor” (OWMR 116). Gdy są trzy osoby do posługiwania, trzeba myśleć o podziale zadań między nimi oraz o ich formacji.

Program spotkań dla pragnących służyć słowem

Osoby, które otrzymały dar słowa i zostały wezwane, by służyć nim wspólnocie, powinny włączyć się w grupę słowa. Już w ramach wspólnej formacji starszych członków służby liturgicznej poświęciliśmy temu posługiwaniu wiele uwagi i zapewne przynajmniej niektórzy posługujący odczytywali wezwania modlitwy powszechnej. Teraz uwaga uczestników spotkań skupi się głównie na tej służbie.

W liturgii osoby te spełniają zadania lektora, odczytują wezwania modlitwy powszechnej, a gdy jest przewidziany komentarz, to należy on również do nich.

Spotkania we wspólnocie parafialnej

Wspólnym tematem dla wszystkich członków grupy jest prawda o Bogu, który przemawia oraz o człowieku, który słucha słowa Bożego, na nie odpowiada swoją modlitwą, a także niesie to słowo innym ludziom. Formacja jest więc poszerzoną inicjacją biblijna, modlitewną i ewangelizacyjną. Szczególne pomoce, z których korzystają prowadzący formację to Ogólne Wprowadzenie do Lekcjonarza Mszalnego oraz Ogólne Wprowadzenie do Liturgii Godzin.

Bardzo ważnym elementem spotkań są ćwiczenia dykcyjne i głosowe. Głos jest dla tych osób ważnym narzędziem posługiwania. Każde spotkanie, oprócz treści teologicznych i duchowych, zawiera również ćwiczenia dykcyjne. Oprócz ćwiczeń głosowych charakter warsztatowy ma również praca nad umiejętnością układania wezwań modlitwy powszechnej, a w niektórych przypadkach również ćwiczenia pomagające włączyć się w redakcję gazetek parafialnych lub innych działań, związanych z przekazem słowa.

Specjalistyczna formacja na szczeblu dekanatu lub diecezji

W diecezjach organizowane są kursy lektorskie. Przygotowują one młodych chłopców do czytania słowa Bożego w czasie Mszy Świętej. Byłoby niedobrze, gdyby te wyjazdowe spotkania były jedyną formą pracy z kandydatami na lektorów. Jeśli w parafii prowadzona jest odpowiednia formacja, a grupy kandydatów na lektorów prowadzą przygotowani animatorzy, spotkanie wyjazdowe mogą być ograniczone do pogłębienia duchowego i doskonalenia warsztatowego.

Należy też wziąć pod uwagę, że czytanie słowa Bożego nie jest jedyną funkcją, jaką w służbie słowa mogą spełniać młodzi chłopcy i dziewczęta. Innym obszarem posługiwania jest świat modlitwy, który znajduje w liturgii uwieńczenie przez odczytywanie wezwań modlitwy powszechnej. Także w tej dziedzinie mogą być potrzebne specjalistyczne spotkania na szczeblu ponadparafialnym.

W podobny sposób trzeba spojrzeć za zadania komentatora i komentatorki.

Błogosławieństwo

Wszyscy, którzy ukończą formacje do posługi słowu otrzymują błogosławieństwo oraz odpowiedni znaczek.

Program spotkań dla pragnących służyć pracą rąk

Najliczniejszą grupą posługujących w parafii są zazwyczaj ministranci. Część z nich zapewne włączyła się w grupę posługującą słowem lub śpiewem. Ci, którzy pozostają przy dotychczasowej służbie, podejmują dalszą pogłębiającą formację i z nową gorliwością starają się spełniać święte czynności w celebracjach liturgicznych. Dla wielu chłopców jest to przede wszystkim służba akolity, spełniana w prezbiterium. Służba poza prezbiterium, spełniana zarówno przez chłopców jak i przez dziewczęta obejmuje przede wszystkim służbę darów i służbę ładu.

 Spotkania we wspólnocie parafialnej

Większość tematów, dotyczących formacji tej grupy osób, była już podjęta w formacji młodszych ministrantów. Do tych tematów powracamy w sposób pogłębiony i bardziej dojrzały. Jest to kolejny etap wtajemniczenia w świat ofiary Chrystusa, która jest składana na ołtarzu oraz ofiary Kościoła, której wyrazem są znaki chleba i wina, w rzeczywistość krzyża, który jest niesiony w procesji, w znaczenie światła w liturgii i codziennym życiu, a także w głębsze rozumienie znaków chleba i wina.

Ważną pomocą w tej formacji jest Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego.

Specjalistyczna formacja na szczeblu dekanatu lub diecezji

Formacja kandydatów na akolitów może być również ubogacona spotkaniami na szczeblu dekanatu lub diecezji. Takich spotkań potrzebują nie tylko kandydaci na lektorów i psałterzystów. Również posługujący przy ołtarzu i darach ofiarnych potrzebują rozwoju duchowego i coraz głębszego przeżywania swojej służby. Ponieważ powierzone im czynności są łatwe do wykonania, więc uznajemy, że nie ma potrzeby „specjalistycznej formacji” w tym względzie. Wystarczy, że każdy ogólnie rozumie, czym jest ołtarz, chleb i wino, światło i krzyż oraz inne znaki.

Nowością, którą proponuje wprowadzić w grono posługujących w liturgii jest powierzenie odpowiednio przygotowanym osobom na zakończenie gimnazjum funkcji akolity dla chłopców, a także odpowiedniej funkcji przynoszenia darów i służby ładu dla zarówno dla chłopców jak i dla dziewcząt. Dopuszczenie do tej funkcji wymaga czegoś więcej niż umiejętności spełniania czynności ministranta i zadań przynoszących dary do ołtarza.

Pojawia się tu wiele nowych aspektów mających charakter pogłębiający. Najpierw trzeba zwrócić uwagę na kategorię piękna. Troska o piękno należy do istotnych elementów posługiwania.

Pogłębienia wymaga również rozumienie związku spełnianych w liturgii czynności z zadaniami, które podejmujemy poza liturgią. Tutaj nie wystarczy już dziecięce rozumienie określeń: „nieść krzyż w liturgii i w życiu”, „nieść światło i być światłem”, przynosić chleb i być jak chleb”, „służyć do kadzidła i spalać się jak kadzidło w ogniu”, „podawać mszał i być sługą świętych ksiąg” oraz wiele innych. W każdym z tych określeń widać związek między służbą w liturgii i służbą w całym życiu człowieka. Objawiają się tu również dwa ważne miejsca realizacji powołania człowieka. Mamy służyć darem, który otrzymaliśmy, zarówno liturgii jak i w codziennym życiu.

Jeśli więc organizowane są kursy lektorskie, to powinny być organizowane również kursy akolitów i przynoszących dary. Jedne i drugie są tak dla chłopców jak i dla dziewcząt. Jedne i drugie są znakiem głębszego wejścia w posługiwanie Bogu i ludziom tym darem, jaki każdy otrzymał. Trzeba jednak podkreślić, że zarówno w przypadku lektora jak i akolity oraz przynoszących dary główna formacja odbywa się w parafii pod kierunkiem animatora. Wyjazdowe spotkania dotyczą pogłębienia duchowego i ćwiczeń o charakterze specjalistycznym.

Błogosławieństwo do funkcji akolity i przynoszących dary

Po ukończeniu formacji w grupie kandydatów na akolitów lub przynoszących dary, następuje błogosławieństwo i wręczenie odpowiednich znaków. Jest to znak krzyża, w którym tajemnica Chrystusa ukazana jest w znakach chleba i wina. Pod osłoną tych znaków uobecnia się zbawcza ofiara krzyża. Odpowiedzialność za te najbardziej wyróżnione znaki w celebracji Eucharystii zostaje powierzona, w zakresie dla nich właściwym, chłopcom i dziewczętom, które kończą formację starszych członków służby liturgicznej.

Program spotkań dla pragnących służyć śpiewem

Również osoby posługujące we wspólnocie darem muzyki i śpiewu potrzebują dalszego etapu formacji. Mogą do tego zespołu dołączyć osoby, które poprzednio posługiwały w innym zespole. Jeśli to nastąpi, będą musiały zapewne podjąć dodatkowe ćwiczenia głosowe. Spośród grona śpiewających powinna się wyłonić grupa, która będzie wykonywać w liturgii śpiew psalmu responsoryjnego. Mogą oni nadal należeć do scholi lub też stworzyć osobną grupę posługującą śpiewem. Kto pragnie tę funkcję spełniać z właściwym duchowym przeżyciem, potrzebuje nie tylko specjalistycznej formacji muzycznej, lecz także głębszego wniknięcia w znaczenie psalmów w życiu ludzi wierzących, a także w znaczenie psalmu responsoryjnego w celebracji Eucharystii.

Spotkania we wspólnocie parafialnej

Dotychczasowe spotkania formacyjne, przeżywane w gronie starszych członków scholi, koncentrowały się wokół tematów ksiąg liturgicznych i roku liturgicznego. Obydwa tematy były również pogłębieniem rozumienia liturgii i znaczenia śpiewu w czasie celebracji liturgicznej.

Teraz spotkania mają bardziej specjalistyczny charakter dotyczący rozwoju zespołów śpiewaczych w historii Kościoła, poznania dokumentów liturgicznych, w których określone są zasady dotyczące śpiewu w liturgii, używania instrumentów muzycznych w celebracjach liturgicznych i innych wskazań podanych przez Kościół. Szczególnie trzeba tu wyróżnić instrukcję Świętej Kongregacji Obrzędów musicam sacram oraz instrukcje przygotowane przez Komisję Episkopatu Polski ds. muzyki sakralnej.

Wraz z poszerzeniem wiedzy na temat roli śpiewu w celebracji liturgicznych, następują również dalsze ćwiczenia muzyczne i głosowe, uzdalniające członków zespołów śpiewaczych do coraz piękniejszego wypełniania swoich zadań.

Specjalistyczna formacja na szczeblu dekanatu lub diecezji

Specjalistyczna formacja dotycząca kandydatów na psałterzystów powinna się dokonywać na szczeblu dekanatu lub diecezji. Podobnie jak w przypadku lektorów i akolitów, jest ona uzupełnieniem formacji prowadzonej w parafii. Spotkań wyjazdowych nie powinno być więc zbyt dużo i powinny dotyczyć tylko tych zagadnień, które trudno prowadzić w parafii.

Oprócz kandydatów na psałterzystów w takich specjalistycznym kursie mogą uczestniczyć inni członkowie zespołu śpiewaczego, pragnący nadal śpiewać w scholi, ale potrzebujący więcej ćwiczeń głosowych.

Błogosławieństwo

Ci, którzy ukończyli formację i spełniają wymagania stawiane im przez odpowiedzialnych za formację, otrzymują błogosławieństwo oraz odpowiedni znak. Jest to znak krzyża, który ma taki sam kształt jak krzyż kantora, jest tylko mniejszy i ma srebrny kolor, podczas gdy krzyż kantora ma kolor złoty.

Warto tu zwrócić uwagę na pewien szczegół terminologiczny. W Ogólnym Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego: „Wypada, by celebrującemu kapłanowi z zasady asystowali: akolita, lektor i kantor” (OWMR 116). Prawodawca używa terminów, które można rozumieć w sensie ścisłym i w sensie szerszym. Lektorem w najpełniejszym tego słowa znaczeniu jest lektor ustanowiony na stałe do tej funkcji. To samo odnosi się do akolity. Podobny sposób myślenia można odnieść również do określenia kantor. Jednak w szerszym znaczeniu lektorem jest każdy, kto spełnia zadania lektora, akolitą każdy, kto spełnia zadania akolity, a kantorem każdy, kto spełnia zadania kantora.

Jeśli więc wręcza się młodym ludziom krzyż lektora, jako znak spełnianej przez nich funkcji, a także krzyż akolity, wyrażający ich funkcję, to można zapewne używać również określenia „krzyż kantora”, wyrażający w szerokim sensie pełniejszy stopień zaangażowania w odpowiedzialność za śpiew w liturgii.

Program spotkań dla pomocników ceremoniarza i animatorów

Dyrektorium DSL przewiduje możliwość wprowadzenia we wspólnocie funkcji pomocników animatorów i ceremoniarzy. Wydaje się to konieczne wtedy, gdy są grupy dziecięce, młodzieżowe i dorosłych, a każda z nich potrzebuje animatora.

Jak zorganizować w diecezji formację dla tych osób, a równocześnie prowadzić kursy dla lektorów, kursy dla akolitów, kursy dla psałterzystów? Aby nie mnożyć grup formacyjnych na szczeblu diecezji, szczególnie dla gimnazjalistów, wydaje się słuszne połączenie wielu aspektów tych formacji. Dotyczy to szczególnie pomocników animatorów w poszczególnych rodzajach służby. Pomocnicy animatorów prowadzących grupy lektorskie mogą przeżywać swoją formację w ramach kursów lektorskich. Pomocnicy animatorów prowadzących grupy ministrantów, akolitów i przynoszących dary mogą przeżywać swoją formację w ramach kursu akolitów. Pomocnicy animatorów prowadzących grupy scholi mogą przeżywać swoją formację w ramach kursu psałterzystów i kantorów.

Jeśli chodzi o pomocników ceremoniarza, to mogą się oni wywodzić z każdej grupy posługujących. Ceremoniarz należy do zespołu posługującego przy ołtarzu, wraz z ministrantami i akolitami. Natomiast pomocnicy ceremoniarza, odpowiedzialni za poszczególne zespoły, np. odczytujących wezwania modlitwy powszechnej, przynoszących dary lub czuwających nad programem śpiewów mogą się wywodzić z każdej grupy, a funkcję tę mogą pełnić zarówno członkowie męskiej jak i żeńskiej służby liturgicznej.

W wielu wspólnotach pomocników ceremoniarza nazywa się precentorami. Można tę nazwę zachować.

Osoby, które ukończyły formację animatorów liturgicznych lub ceremoniarzy otrzymują błogosławieństwo i odpowiedni znaczek.

Spotkania wspólne wszystkich zespołów diakonijnych

Bardzo ważnym elementem formacji członków służby liturgicznej są wspólne celebracje liturgiczne z udziałem wszystkich zespołów. W takim zgromadzeniu w sposób szczególnie czytelny objawia się tajemnica Kościoła, jako Ciała Chrystusa, w którym każdy jest w zespole odpowiedzialnym za poszczególne funkcje liturgiczne. Widać wtedy grupę lektorów, zespół czytających wezwania modlitwy powszechnej, ministrantów i akolitów posługujących przy ołtarzu, grupę odpowiedzialną za przynoszenie darów ofiarnych, a także zespół psałterzystów i schole śpiewacze.

W takim zgromadzeniu realizuje się w sposób pełniejszy wezwanie św. Piotra Apostoła: „Jako dobrze szafarze różnorakiej łaski Bożej, służcie sobie nawzajem tym darem, jaki każdy z was otrzymał” (1 P 4,10). Dojrzewanie postawy służby, gotowość spełniania powierzonych każdemu zadań, umiejętność pracy w zespole i współpracy z innymi zespołami, zjednoczenie we wspólnym uwielbieniu Boga i sprawowaniu tajemnic zbawienia, to są wartości, które przemieniają ludzkie życie i uzdalniają człowieka do bardziej odważnego zaangażowania w świecie. Wtedy Eucharystia jest źródłem i szczytem życia nie tylko w sensie duchowym, lecz jest także źródłem i szczytem wszelkiego posługiwania, jakie podejmuje człowiek w zjednoczeniu z Bogiem.

Należy więc dążyć do tego, aby raz w miesiącu wszystkie zespoły parafialnej służby liturgicznej gromadziły się na takiej wspólnej Eucharystii.

Błogosławieństwo

Po kolejnych trzech latach intensywnej pracy formacyjnej, po podjęciu ważnych wyborów i pełniejszym zaangażowaniu w posługiwanie Chrystusowi i Kościołowi w celebracjach liturgicznych, członkowie służby liturgicznej otrzymują błogosławieństwo.

Znaczenie błogosławieństwa

Dla młodych ludzi, kończących gimnazjum, by następnie podjąć dalszą naukę w innej szkole, przyjęcie błogosławieństwa do jeszcze gorliwszego i bardziej świadomego spełniania swej służby w liturgii, a także do dalszego dojrzewania w powołaniu otrzymanym od Boga, ma ważne znaczenie. Kościół wyprasza im u Boga potrzebne łaski, a równocześnie powierza im nowe zadania. Niektórzy z nich zostaną lektorami, inni akolitami lub przynoszącymi dary, a jeszcze inni psałerzystami lub kantorami. Wielu podejmie zadania pomocników animatorów i będą prowadzić grupy formacyjne dzieci. Dla tego grona przeznaczona jest także funkcja pomocników ceremoniarza.

Ten bardziej dojrzały stopień zaangażowania w posługiwanie w liturgii łączy się z większą świadomością bycia świadkiem Chrystusa poza liturgią i wnoszenia, szczególnie w świat ludzi młodych tego bogactwa duchowego, które otrzymali oni od Chrystusa.

Poprzez to błogosławieństwo podejmują oni również w sposób bardziej dojrzały zadania wynikające z sakramentu bierzmowania. W ramach całościowej postawy, w której starają się żyć według Bożych przykazań i naśladować Chrystusa wszędzie, gdzie się znajdują, podejmują też, na miarę własnych możliwości, określone zadania we wspólnocie. Ich wierność postawie służby i przeżywanie powierzonych im zadań jako misję otrzymaną od Chrystusa w Jego Kościele, to jedno z najbardziej czytelnych świadectw, jakie mogą oni dać swoim rówieśnikom i całej wspólnocie. Należy więc dołożyć wszelkich starań, aby w takim duchu przyjmowali oni błogosławieństwo i spełniali swoje zadania.

Przez to błogosławieństwo zostają oni włączeni do konkretnych zespołów, zwanych diakoniami, które posługują w parafii. W tych zespołach, pod kierunkiem animatora, będą przeżywać dalszą formację i coraz bardziej dojrzale spełniać swoje funkcje.

Znakiem ich posługiwania staje się teraz krzyż służby liturgicznej.

Przygotowanie i celebracja

Przygotowanie do tego ważnego wydarzenia dokonuje się najpierw w czasie spotkań w grupach. Trzeba na nie poświęcić przynajmniej dwa spotkania. Jedno ma charakter bardziej podsumowujący i będący pewnego rodzaju weryfikacją. Drugie jest dokładnym zapoznaniem się z treścią obrzędu błogosławieństwa.

Na uroczystość należy zaprosić rodziców i rodzinę, a także wszystkich członków służby liturgicznej.

Błogosławieństwa można udzielić w czasie tej samej celebracji, w której błogosławi są ich młodsi koledzy i koleżanki, po ukończeniu dziecięcej formacji. Można również uczynić to w innym dniu poprzedzającym uroczystość zesłania Ducha Świętego. Poprzez te celebracje nabiera większego znaczenia także wielka modlitwa Kościoła, który po Wniebowstąpieniu Pana oczekuje na modlitwie dnia, w którym napełniony Duchem Świętym, z nową mocą zostanie posłany do świata. Ci, którzy przyjmują błogosławieństwo, stają się znakiem, że posłanie do świata wiąże się z podjęciem określonej służby Bogu i ludziom.

Przebieg uroczystości jest opisany w „Obrzędach błogosławieństwa służby liturgicznej”.

Dziękczynienie i służba

Jeśli błogosławieństwo zostało udzielone w dniach poprzedzających Zesłanie Ducha Świętego, pozostaje jeszcze kilka tygodni do końca roku szkolnego. Należy przewidzieć na ten czas odpowiedni program dla nowo pobłogosławionych i posłanych do służby osób.

Pierwsze przeżycie to dziękczynienie. Im większa łaska, tym większe powinno być dziękczynienie. Ma ono formę zarówno indywidualną, jak też wspólnotową. W „Notatnikach” znajdują się odpowiednie wskazania w tym względzie. Wspólne dziękczynienie może mieć charakter pielgrzymki lub osobnego nabożeństwa dziękczynnego, przeżytego w parafii. Może się ono dokonać w ramach tzw. oktawy Bożego Ciała.

W ciągu kolejnych tygodni do rozpoczęcia wakacji proponujemy nowo błogosławionym spotkania, które są w pewnym sensie powtórzeniem, a przede wszystkim pogłębieniem tematu podejmowanego przy przyjmowaniu poprzedniego błogosławieństwa. Chodzi o dojrzałe przeżywanie przygotowania do Eucharystii i dziękczynienia po jej przeżyciu.

Formacja grup młodzieżowych i dorosłych

Uwagi wprowadzające

Kolejny etap wtajemniczenia w posługiwanie w czasie świętych misteriów zbawienia, jakie Chrystus uobecnia dla nas w liturgii, przeznaczony jest dla młodzieży oraz dorosłych, którzy dopiero teraz zainteresowali się tym rodzajem służby. Osoby, które już od dłuższego czasu są członkami zespołów liturgicznych i przeżywają kolejne etapy formacji, wchodzą po prostu w przedstawiony poniżej program rekolekcji wakacyjnych i pracy rocznej.

Osoby rozpoczynające formację SL

Dyrektorium DSL określa następujące zasady: „Jeżeli mężczyźni lub kobiety wyrażają gotowość służenia swoim charyzmatem również w czasie celebracji liturgii należy im najpierw zaproponować krótki okres wprowadzający w ten rodzaj służby.

Po okresie wprowadzającym zaleca się udzielenie im błogosławieństwa, które umocni ich na drodze formacji oraz podejmowanych zadań w wybranym przez nich zespole posługiwania. Mogą włączyć się we wspólnotę lektorów, psałterzystów, akolitów, przynoszących dary i zbierających składkę lub śpiewających w chórze.

Osobom tym proponowane są te same tematy, które podejmują młodzieżowe zespoły liturgiczne. Jest to trzyletni program pomagający lepiej zrozumieć potrójne posłannictwo Chrystusa i Kościoła, aby przez to pogłębiła się ich komunia z Chrystusem. Częstotliwość spotkań dla dorosłych należy dostosować do ich możliwości czasowych.

Po ukończeniu formacji i wybraniu funkcji, którą ktoś odkrył jako Boży dar i zadanie, otrzymuje on błogosławieństwo do jej spełniania w dalszych latach swego życia” (nr 104-107).

Trzeba dokładniej wyjaśnić czym jest „krótki okres wprowadzający”. Niezależnie od długości jego trwania powinien zawierać on istotne elementy obydwu poprzednich etapów wtajemniczenia w posługiwanie w liturgii.  Pierwszy związany jest ze światem znaków, a drugi związany jest ze słowem. Jedno i drugie jest czymś więcej niż tylko zewnętrzną umiejętnością spełniania czynności liturgicznych. Trzeba to wyraźnie uświadomić tym, którzy teraz się włączają w posługiwanie w liturgii. Bardzo pożądanym rozwiązaniem byłoby zaproponowanie im rocznej formacji wprowadzającej, dostosowanej do ich poziomu wiekowego. Jeśli zaś odpowiedzialni za formację zdecydują o krótszym okresie wprowadzenia, ograniczonym np. do udziału w specjalnie dla nich przeznaczonych rekolekcjach, to należy dbać o pogłębianie tej problematyki w dalszych etapach formacji.

Po zakończeniu okresu wprowadzającego zostają oni przyjęci do grona służby liturgicznej, włączają się w jeden z zespołów, posługujących we wspólnocie i podejmują trzyletnią formację, opisaną poniżej.

Formacja w grupach

Formacja odbywa się w małych grupach. Każda z nich jest równocześnie grupą formacyjną i zespołem odpowiedzialnym za określone funkcje w liturgii. Jedną grupę stanowią posługujący przy ambonie, drugą posługujący przy ołtarzu, a trzecią posługujący przez śpiew. Jeżeli członków służby liturgicznej jest więcej zaleca się, aby powstawały bardziej specjalistyczne grupy. Z grona lektorów może się wyłonić osobna grupa modlitewna odpowiedzialna za modlitwę powszechną, a także grupa komentatorów. Z grona akolitów może się wyłonić grupa posługująca przy ołtarzu i miejscu przewodniczenia, a także grupy przynoszących dary i zbierających składkę lub troszczących się o piękno i porządek w kościele. Ze scholi może się wyłonić grupa psałterzystów, zespół grający na instrumentach dopuszczonych do wykorzystania w celebracjach liturgicznych, kilka mniejszych schól posługujących na różnych Mszach świętych (por. Dyrektorium DSL 88).

Główny temat formacyjny

Głównym tematem teologicznym, określającym tematykę poszczególnych spotkań formacyjnych, jest prawda o potrójnym posłannictwie Chrystusa i Kościoła. Uczestniczy w nim każdy ochrzczony. W czasie przyjmowania tego sakramentu, gdy czoło człowieka było namaszczane krzyżmem świętym, została nam nim odmówiona modlitwa: „Bóg wszechmogący, Ojciec naszego Pan, Jezusa Chrystusa, który cię uwolnił od grzechu i odrodził z wody i Ducha Świętego, On sam namaszcza cię krzyżem zbawienia, abyś włączony do ludu Bożego, wytrwał w jedności z Chrystusem Kapłanem, Prorokiem i Królem, na życie wieczne”.

Chrześcijanin otrzymuje dar jedności z Chrystusem w Jego Kościele. Jest to szczególna komunia. Łączy człowieka z Kimś, który jest nazwany Kapłanem, Prorokiem i Królem. Więź ta, istniejąca od chwili chrztu, umacnia się, gdy człowiek coraz lepiej poznaje Chrystusa Kapłana i coraz dojrzalej uczestniczyć w Jego kapłańskiej misji, gdy odkrywa prawdę o Chrystusie Proroku i jednoczy się z Nim w spełnianiu misji prorockiej, gdy wnika w misterium Chrystusa Króla i jednoczy się z Nim w spełnianiu misji królewskiej. Ta jedność z Chrystusem we wszystkim, czym On żyje, osiąga swoją pełnię w czasie Mszy Świętej, gdy zasiadamy do stołu, by spożyć Chleb życia. Obecny etap formacji jest więc w szerokim znaczeniu wprowadzeniem w świat komunii z Chrystusem i Jego Ciałem, którym jest Kościół.

W swym duchowym rozwoju człowiek poznaje życie Jezusa, Jego nauczanie, śmierć na krzyżu, zmartwychwstanie i wniebowstąpienie. Uczy się naśladować Mistrza we wszystkim. W dzieciństwie zazwyczaj nie używa jednak terminologii, mówiącej o potrójnym posłannictwie Zbawiciela, określanym w języku łacińskim jako tria munera. Wchodząc w wiek młodzieńczy jest zaproszony, aby rozważył to misterium. Poprzez tria munera teologia opisuje całość misji, jaką Chrystus wypełniał na ziemi i jaką przekazał Kościołowi. Jest to służba prawdzie (misja prorocka), służba życiu (misja kapłańska) i służba zjednoczeniu (misja królewska).

Prawdę tę przypomina Sobór Watykański II. Ksiądz kardynał Karol Wojtyła, komentując dokumenty soborowe tak mówił do członków Komisji Głównej Synodu Archidiecezji Krakowskiej (DSAK 12/XXVII, zał., s. 7 i 10): „Jeśli chodzi o wybór klucza, to sądzę, że jest bardzo szczęśliwy i bardzo soborowy […]. Równocześnie trzeba powiedzieć, że jest to klucz trudny, ponieważ tria munera są na pewno dla naszej przeciętnej świadomości i wiedzy katechizmowej, i wiedzy teologicznej ogółu wiernych i ogółu księży, wielką nowością i są pewnym zaskoczeniem […]. Myślę, że cała tradycja katechizmowa i teologiczna szła obok, inną nieco drogą, to przede wszystkim była kwestia łaski i grzechu – jeśli tak można powiedzieć. Cały nasz katechizm jest zbudowany wokół tych przesłanek, tych idei wiodących: łaski i grzechu, tzn. w pewnym sensie w centrum znajduje się człowiek, jako dziecko Boże. Stan dziecięctwa Bożego, adopcji lub też jej straty, to była główna problematyka życia religijnego. I po Soborze, trzeba podkreślić, że to w dalszym ciągu pozostaje problematyką życia religijnego. Tylko Sobór, przez wysunięcie tria munera, tę problematykę wzbogacił. On ją może także i trochę przeprofilował, ukierunkował inaczej, równocześnie ją bardzo wzbogacił […] Przede wszystkim tria munera, jako klucz, od razu nas wprowadzają w rzeczywistość Ludu Bożego, a to jest zupełnie podstawowa kategoria Vaticanum II. I ta kategoria ma swoje zastosowanie uniwersalne i ma swoje zastosowanie w Kościele lokalnym.

Następnie tria munera mówią nam rzecz niesłychanie ważną, zwłaszcza gdy chodzi o apostolstwo świeckich, że w naszym życiu chrześcijańskim jest nie tylko problem łaski i grzechu w znaczeniu wewnętrznym, osobistym, w stosunku do Boga, wynikający z faktu adopcji, ale że jest w naszym życiu religijnym, chrześcijańskim, pewne posłannictwo, powołanie i pewna odpowiedzialność o charakterze społecznym. To wszystko ma jakieś implikacje tego podziału. I ja też uważam, zresztą w pewnym sensie się to wyraziło w tym studium posoborowym, że tria munera są jakimś zasadniczym kluczem do zrozumienia nauki Vaticanum II […]. Tylko trzeba sobie powiedzieć, że znalazłszy ten klucz Vaticanum II, który doskonale pozwala nam otwierać całą problematykę egzystencjalną i pastoralną Kościoła Krakowskiego, jako Kościoła katolickiego, równocześnie nie możemy na nim bez reszty poprzestać”.

To spojrzenie towarzyszyło Kardynałowi Karolowi Wojtyle, gdy jako papież Jan Paweł II ogłaszał różne dokumenty. Zrozumienie prawdy o potrójnym posłannictwie Chrystusa i Kościoła odgrywa ważną rolę w rozumieniu powołania człowieka i odnalezieniu jego miejsca w Kościele.

Misterium liturgii

Prawda o potrójnym posłannictwie znajduje swój szczególny wyraz w celebracji Eucharystii. Przeżywamy w niej liturgię słowa, w której sam Chrystus, Prorok i Nauczyciel, głosi prawdę swojemu Kościołowi, włączając w tę misję poszczególnych członków swojego mistycznego Ciała. Od słowa przechodzimy do ofiary, którą uobecnia dla nas Chrystus Najwyższy Kapłan, składając siebie samego w ofierze Ojcu i przyłączając do siebie swoją Oblubienicę. Uwieńczeniem celebracji jest udział w królewskiej uczcie, w której Król wszechświata, gromadzi przy swoim stole, rozproszone dzieci Boże, wyzwolone z niewoli grzechu.

Celebracja Eucharystii dokonuje się przy dwóch stołach, stole słowa i stole chleba. Przy ołtarzu przeżywamy dwie ściśle ze sobą związane tajemnice: ofiarę i ucztę. Tutaj więc dojrzewa w człowieku łaska otrzymana na chrzcie świętym. Zjednoczenie z Chrystusem Prorokiem osiąga szczyt w celebracji liturgii słowa i przedłuża się w codzienne życie jako wierność prawdzie i dawanie o niej świadectwa. Zjednoczenie z Chrystusem Kapłanem osiąga szczyt w celebracji liturgii ofiary i przedłuża się w codzienną ofiarę życia wyrażającą się w pracy, cierpieniu i niesieniu krzyża. Zjednoczenie z Chrystusem Królem osiąga szczyt w przeżyciu eucharystycznej uczty i przedłuża się w trwającej z Panem komunii, która uzdalnia człowieka do służby i uobecniania w świecie królestwa Bożego.

Podobnie jest z posługiwaniem w czasie liturgii. Choć wiele jest funkcji liturgicznych, to jednak wyróżnione są trzy. OWMR mówi, że z zasady celebransowi powinien towarzyszyć lektor, akolita i kantor. Można w tych określeniach widzieć nie tylko trzy osoby, lecz także trzy wyróżnione sposoby posługiwania i trzy najważniejsze zespoły liturgiczne. Pierwszy z nich służy przy stole słowa, drugi przy stole ofiary, a trzeci przez śpiew, który jednoczy wszystkich zgromadzonych.

Prawdy te będą rozważane w czasie spotkań formacyjnych przez trzy lata. Rok pierwszy wprowadza głębiej w misję prorocką, rok drugi w misję kapłańską, a rok trzeci w misję królewską.

Formacja wspólna i specjalistyczna

Wszystkie grupy formacyjne są równocześnie grupami diakonijnymi. Łączą więc ściśle ze sobą formację i posługiwanie. Z tej racji tygodniowe spotkania łączą ze sobą przeżycie wskazanego tematu i równocześnie przygotowanie niedzielnej liturgii. Pierwsza część spotkania poświęcona jest rozważeniu szczegółowego tematu, przeznaczonego na kolejny rok i kolejny okres liturgiczny. Druga część spotkania ma charakter przygotowania funkcji, które dana grupa ma podjąć w niedzielnej celebracji Eucharystii. W tygodniach, w których nie są przewidziane spotkania tematyczne, całe spotkanie w grupach może być przeżywane jako krąg liturgiczny. Wtedy można więcej czasu poświęcić na rozważenie tekstów czytań danej niedzieli, na dłuższą modlitwę w intencjach, które wiążą się ze spełnianą służbą, a także ćwiczenia poszczególnych funkcji, aby były jak najlepiej wykonane.

Należy zwrócić uwagę, że wiele ruchów i wspólnot odwołuje się do tej ważnej nauki soborowej, wyróżniającej w działalności Kościoła trzy elementy: słowo, sakrament i wspólnotę. W sposób szczególnie wyraźny jest to widoczne w formacji Ruchu Światło-Życie. Osoby przeżywające tę formację mogą być również dopuszczane do błogosławieństwa. Muszą jednak wyraźniej określić, jaki mają charyzmat i do jakiej funkcji czują się powołani.

Rok I. Słowo

„Pierwszy rok formacji w szkole średniej ma charakter głębszego wprowadzenia w słowo Boże. Jest szkołą czytania i rozważania słowa Bożego, którym żyje Kościół. W świetle słowa Bożego trzeba zobaczyć każdą posługę w liturgii i w życiu. W tym roku uczestnicy formacji przeżywają także szkołę modlitwy i są wprowadzani w dzieła ewangelizacyjne, przeżywane we wspólnocie parafialnej” (Dyrektorium 91).

„Tymi duchowymi i apostolskimi treściami każda grupa ubogaca swoje posługiwanie. Jej członkowie, troszcząc się o pogłębione życie duchowe, starają się coraz lepiej spełniać swoje zadania lektorów, akolitów i członków scholi” (Dyrektorium 92).

Rytm spotkań formacyjnych jest wyraźniej wpisany w rok liturgiczny, o czym była już mowa wcześniej. Uczestnicy formacji wchodzą w tajemnicę słowa w trzech etapach. W okresie od wakacji do końca roku liturgicznego jest to refleksja nad słowem Boga, które powołuje. Od Adwentu do Pięćdziesiątnicy przeżywamy spotkania, których wspólną cechą jest umiejętność poddawania się słowu Bożemu. To słowo prowadzi człowieka przez wszystkie wydarzenia życia. Ostatni etap formacji, obejmujący czas po Zesłaniu Ducha Świętego i sięgający również wakacji, to zwrócenie uwagi na słowo, które posyła.

Rekolekcje: Potrójne posłannictwo

W kolejny cykl formacyjny wprowadzają rekolekcje przybliżające prawdę o potrójnym posłannictwie Chrystusa i Kościoła. Prawda ta, przeżyta w czasie rekolekcji, będzie następnie przedmiotem refleksji i modlitwy w następnych trzech latach formacji.

Dzień 1 – Ojciec Mnie posłał

Rozpoczynając rekolekcje przypominamy przebytą drogę. Każdy jej etap miał nas zbliżyć do Chrystusa i bardziej z Nim zjednoczyć. Takie było zadanie cyklu pierwszego, skupionego wokół ołtarza i dokonywanej na nim ofiary. Takie też było zadanie cyklu drugiego, skupionego wokół ambony, z której głoszone jest słowo Boga rodzące w nas odpowiedź modlitwy i posłuszeństwa Bogu. Teraz zaczynamy trzeci cykl formacyjny, który ma uczestnikom pomóc wzrastać w otrzymanych już darach, a równocześnie prowadzi nas jeszcze głębiej w świat Chrystusa i pomaga w jeszcze pełniejszym zjednoczeniu z Nim. Ten cud komunii wzrasta wtedy, gdy spożywamy eucharystyczne Ciało Chrystusa i gdy coraz mocniej jednoczymy się z Mistycznym Ciałem Chrystusa, którym jest Kościół. Na początku drogi przypominamy prawdę, że Chrystus przyszedł od Ojca i przyniósł nam na ziemię dar życia Bożego. Przeżywamy również dziękczynienie za przebytą drogę rekolekcji i przeproszenie za wszelkie zaniedbania.

 Dzień 2 – Ja was posyłam

W drugim dniu podkreślamy prawdę, że życie chrześcijanina jest naznaczone posłaniem. Wszyscy jesteśmy posłani. Mamy wypełnić określoną misję. Jej największe piękno ukazują słowa Chrystusa: „Jak Ojciec Mnie posłał, tak i Ja was posyłam”. Misja nie jest ślepym losem, lecz świadomą współpracą z Jezusem, jest przyjmowaniem daru powołania i spełnianiem zadań, które z niego wypływają.

Dzień 3 – Duch Święty daje udział w misji Chrystusa

Udział w tajemnicy Chrystusa otrzymujemy już na chrzcie. Sprawa go Duch Święty, który nas z Jezusem jednoczy, dając nam udział w Jego synostwie wobec Ojca. Dzięki zjednoczeniu z Jezusem jesteśmy dziećmi Ojca niebieskiego. Dar zjednoczenia pogłębia się, gdy Duch Święty namaszcza nas w sakramencie bierzmowania. Poprzez to namaszczenie zostajemy jeszcze bardziej zjednoczeni z Jezusem w Jego posłaniu do świata. Większość uczestników formacji zapewne przyjęła ten sakrament niedawno. Powinni dać świadectwo są świadomi daru, który otrzymali i czy doświadczają głębszego zjednoczenia z Jezusem w Jego posłaniu do świata. Taką jedność sprawił w nich Duch Święty.

Dzień 4 – Jedna misja o trojakim charakterze

Kościół, medytując nieustannie nad misją, jaką Chrystus spełniał w świecie oraz nad posłannictwem, jakie uczniowie Pana otrzymali od swego Mistrza, uznał, że misja jest jedna, ale ma trojaki charakter. Objawia się i urzeczywistnia jako misja prorocka, która wprowadza w świat prawdy, jako misja kapłańska, która niesie życie, a także jako misja królewska, która dopełnia to dzieło przez dar zjednoczenia. Bóg staje się jedynym Panem i Królem, staje się wszystkim we wszystkich, dzięki czemu ludzie uczestniczą w pełni komunii, która łączy Ojca, Syna i Ducha Świętego.

Dzień 5 – Tria munera w życiu kapłanów i wiernych świeckich

Chcąc lepiej zrozumieć, na czym polega potrójne posłannictwo, zwane po łacinie „tria munera”, trzeba uważniej przyjrzeć się, w jaki sposób spełniają je ci, którzy otrzymali sakrament święceń. W tym sakramencie Duch Święty zjednoczył wybranych w sposób szczególny z Chrystusem, Prorokiem, Kapłanem i Królem i uzdolnił ich do tego, aby innych wprowadzali na drogę tego zjednoczenia przez głoszone słowo, sprawowane sakramenty i dzieła miłości, które prowadzą do pełnego zjednoczenia. Biskupi i prezbiterzy uobecniają we wspólnocie Chrystusa Głowę, Pasterza i Oblubieńca.

Również wierni świeccy już od chwili chrztu uczestniczą w tym trojakim posłannictwie. W kolejnych latach życia starają się coraz pełniej żyć słowem i brać za to słowo odpowiedzialność, dążą do tego, aby żyć prawdziwym życiem, ofiarowanym im przez Chrystusem i innych ubogacać tym samym darem, angażują się też coraz bardziej w uobecnianie w swoim środowisku królestwa sprawiedliwości, miłości i pokoju. Członkowie służby liturgicznej poświęcają tej tematyce więcej uwagi, aby bardziej świadomie przeżywać otrzymany dar i nieść go innym.

Dzień 6 – Posłannictwo prorockie tematem pierwszego roku

W kolejnym dniu rekolekcji kreślimy przed uczestnikami perspektywę pierwszego roku formacji w tym nowym cyklu. Jest on skupiony wokół posłannictwa prorockiego. Staramy się zainteresować młodych ludzi tym tematem.

Dzień 7 – Niedziela: dzień prorocki, kapłański i królewski

W tym duchu staramy się również przeżyć niedzielę, która przypada w czasie rekolekcji. Jest ona dniem głoszenia słowa, składania ofiary i spotkania przy stole. Jest naznaczona misją prorocką, kapłańską i królewską.

Słowo, które powołuje

Słowo, które Bóg wypowiada do człowieka, nie jest tylko objawieniem prawdy o Bogu i o świecie oraz pouczeniem o właściwych drogach życia. Jest ono również wezwaniem, zaproszeniem i powołaniem. Bóg mówi do człowieka szukając z nim kontaktu, zaprasza go do swojego boskiego świata, ofiarowuje mu boskie perspektywy życia w zjednoczeniu z Nim. Myśl tę odnajdujemy również w terminologii, dotyczącej powołania. Słowo to kryje w sobie inne określenie, mianowicie „wołanie”. Bóg mówi do człowieka, a inaczej mówiąc woła go, zaprasza, zwołuje zgromadzenie. Do każdego zwraca się po imieniu.

Ten osobisty charakter spotkania z Bogiem w Jego słowie ma zawsze wymiar ewangelizacyjny. Jest doskonaleniem umiejętności słuchania głosu Pana w swoim sercu i odkrywaniem prawdy, że całe życie jest naznaczone tajemnicą powołania. Dlatego pierwsze spotkania po wakacjach, przypadające w okresie zwykłym roku liturgicznego, przeżywamy w duchu ewangelizacyjnym. Staramy się usłyszeć słowa Jezusa: „Pójdź za Mną” i inne słowa mające charakter wezwania.

Tą drogą wchodzimy w głębszą refleksję nad udziałem w prorockiej misji Chrystusa i Kościoła. Jest ona związana z usłyszeniem słowa Bożego i przekazaniem go innym ludziom. Prorok to człowiek, który najpierw słucha, co Bóg mówi. Gdyby sam nie słuchał, nie mógłby występować w imieniu Boga, nie byłby głosicielem Bożego orędzia. Ponieważ wszyscy zostaliśmy podczas chrztu namaszczeni krzyżmem, więc wszyscy nosimy w sobie to niezatarte znamię zjednoczenia z Chrystusem Prorokiem.

Spotkanie 1 – Powołanie do istnienia

W opisie stworzenia świata Bóg wiele razy wypowiada słowa: „Niech się stanie”. Wszystkie byty zostały powołane słowem Boga. Bóg wypowiedział słowo i ono określiło każdy byt w jego cechach charakterystycznych. W kolejnych dniach stworzenia powstawały byty zgodnie z wolą Bożą, według ich gatunków i rodzajów, a każdy miał swoje miejsce w świecie. Biblia wielokrotnie mówi o powołaniu świata do istnienia. Choć w istocie słowa te znaczą to samo, co stworzenie, jednak ukazują to misterium od innej strony. Podkreślają znaczenie słowa w dziele stworzenia. Bóg zaprasza człowieka, aby nadał imię istotom żywym, które do niego przyprowadził. Człowiek nadał im imię: „Istota żywa”.

Spotkanie 2 – Powołanie Abrahama

W życiu młodych ludzi, którzy rozpoczynają szkołę średnią, w pewnym sensie uobecnia się doświadczenie, które stało się udziałem Abrahama. Młodzi ludzie opuścili swoje dotychczasowe środowisko szkolne, a często także miejsce zamieszkania i udali się nowy świat, nieznany im jeszcze osobiście. Wewnętrznie słyszeli głos: „idź”. Czy był to głos Bożego wezwania? W najgłębszym sensie tak. Choć to człowiek podejmuje decyzję i pyta innych ludzi o rade, to równocześnie modli się do Boga i ufa, że Bóg go będzie prowadził. W przyszłości jeszcze wiele razy będą musieli „opuścić” swoje miejsce, swoją szkołę, by iść dalej. Powołanie będzie dojrzewać.

Spotkanie 3 – Powołanie Samuela

Osobne spotkanie poświęcamy powołaniu Samuela. Zwracamy szczególną uwagę na gotowość słuchania Boga, którą wykazał się młody Samuel, na trudności z rozpoznaniem, czy to Bóg woła, czy też człowiek, a także na potrzebę pomocy ze strony innych ludzi. Słowo „powołanie” odnosimy tu do wielorakich zadań, które mają charakter służenia Bogu, przede wszystkim staramy się odkryć posługiwanie w liturgii jako powołanie. Młody Samuel był zawsze blisko tego, co działo się w świątyni Boga.

Spotkanie 4 – Powołanie Proroków

Prorok Jeremiasz ma wątpliwości, czy może iść do innych, gdyż czuje się młody. Bóg rozwiewa jego wątpliwości. Prorok Izajasz doświadcza chwały Bożej i czuje się niegodny, jednak na pytanie Boga: „Kogo mam posłać”, odpowiada: „Oto ja, poślij mnie”. Te dwa opisy powołania są wielką pomocą w rozumieniu i rozpoznawaniu głosu Boga, który wzywa do wypełnienia określonych zadań.

Spotkanie 5 – Powołanie Apostołów

W refleksji nad powołaniem zatrzymujemy się również przy opisach powołań Apostołów. Rozważamy słowa Chrystusa: „Pójdź za Mną”, postawę Andrzeja, który przyprowadza Piotra do Jezusa, a także szczególny sposób powołania Apostoła Pawła.

Spotkanie 6 – Maryja: wzór powołanych

Wzorem wszystkich powołanych jest Maryja. Rozważamy sposób, w jaki ona rozeznawała wolę Bożą i jak odpowiadała na wezwanie, jakie Bóg do niej kierował. Przyjmuje Ona wysłańca Bożego, który jej objawia Boży plan wobec Niej. Odpowiada swoim „fiat” i trwa w tej postawie przez całe życie.

Spotkanie 7 – Kościół wspólnotą powołanych

Nie ma we wspólnocie Kościoła nikogo, kto nie byłby powołany przez Boga. Każdy został wezwany po imieniu, obdarowany człowieczeństwem, w którym ukryty jest obraz i podobieństwo do Boga. To pierwotne powołanie do bycia mężczyzną lub kobietą zostaje ubogacone darem nieskończenie większym. Poznajemy go rozważając tajemnicę sakramentów. Poczynając od chrztu, poprzez bierzmowanie i inne sakramenty oraz sakramentalia, człowiek otrzymuje ciągle nowe dary i zostaje ciągle wzywany do pełniejszego uczestnictwa w misji Chrystusa i Kościoła. Wśród rozmaitych dróg powołania, które są potwierdzone łaską sakramentów lub sakramentaliów, wyróżniamy trzy. Pierwszą i najbardziej powszechną stanowi powołanie do małżeństwa, druga, przeznaczoną dla niektórych jest powołanie do kapłaństwa, a trzecią, również dotyczącą wąskiego grona jest droga konsekracji. Są też osoby, które w swoim życiu nie przyjmują żadnego z tych darów, ale w sposób indywidualny poświęcają swoje życie Bogu. W ten sposób duchową są bliscy drodze życia konsekrowanego. Służba liturgiczna poznaje te prawdy również poprzez prezentację odpowiednich ksiąg liturgicznych. Są to obrzędy święceń biskupa, prezbiterów i diakonów, obrzędy sakramentu małżeństwa, obrzędy konsekracji dziewic, obrzędy profesji zakonnej, obrzędy błogosławieństw.

Spotkanie 8 – Moje powołanie

Rozważane w poprzednim spotkaniu prawdy każdy odnosi również do siebie. Wprawdzie nie jest jeszcze na etapie decyzji, ale młody człowiek powinien znać drogi powołania, które otwiera przed nim Bóg. Dzisiejsze spotkanie poświęcone jest w większym stopniu innemu aspektowi tej tajemnicy. Czasem nazywamy ją „powołaniem w powołaniu”. Wymienione wyżej trzy drogi życia nie są związane z żadnym szczegółowym talentem czy charyzmatem. Przeciwnie, na każdą z tych dróg Bóg powołuje ludzi z różnymi talentami. Są małżonkowie, kapłani i osoby konsekrowane, mające uzdolnienia muzyczne, organizacyjne, manualne, wychowawcze i inne. Każdy, realizując swoje główne powołanie, służy również innym ludziom tym darem, jaki sam otrzymał. Prawdę tę odnosimy również do wspólnoty Kościoła, który żyje w parafii. W tym szerszym gronie osób wiele posiada podobne zdolności i pragnienia. Mogą się oni połączyć w grupy i w ten sposób służyć przede wszystkim największemu wydarzeniu, jakie jest przeżywane w parafii, czyli niedzielnej celebracji Eucharystii, a także spełnianiu wszystkich innych zadań w codziennym życiu wspólnoty i jej ewangelizacyjnej misji w świecie. Z tej perspektywy jeszcze lepiej widzimy, że grupy diakonijne, posługujące w parafii, to nie tylko sprawa organizacyjna, lecz uobecnienie tajemnicy Kościoła. Każda osoba i każda grupa powinny się umocnić w swej drodze posługiwania Bogu i ludziom.

Skrutynium

Rozeznawanie na modlitwie, adoracji Najświętszego Sakramentu, rozmowie z animatorem. Modlitwa o łaskę realizacji wymagań, jakie stawia nami prawda o powołaniu.

1. Zna biblijne opisy powołania proroków, apostołów i Maryi. Umie odnieść przesłanie tych tekstów do samego siebie. 2. Potrafi spełniać swoją funkcję liturgiczną ze świadomością, że został do niej powołany przez Boga. 3. Stara się w swoim życiu naśladować świętych w ich wierności powołaniu otrzymanemu od Boga.

Przeżycie skrutynium może się zakończyć wręczeniem znaczka, który będzie przypominał o otrzymanych od Boga darach i podjętych przez człowieka postanowieniach.

Słowo, które prowadzi

Drugi etap tegorocznych spotkań, trwający od Adwentu do Pięćdziesiątnicy, jest przeżywaniem tajemnicy słowa Bożego, które człowieka prowadzi. Ono ukazuje mu właściwe perspektywy życia i odpowiada na pojawiające się pytania. Poznajemy te prawdy przez rozważanie tajemnicy Chrystusa, który jest Słowem. Określenie „Słowo stało się Ciałem” należy do najbardziej charakterystycznych opisów tajemnicy Chrystusa. Kościół wyróżnia ją także w ten sposób, że w czasie odmawiania Credo, nakazuje wykonanie głębokiego skłonu, gdy wypowiadamy słowa: „za sprawą Ducha Świętego przyjął ciało z Maryi Dziewicy i stał się Człowiekiem”. W poszczególnych spotkaniach rozważamy dokładniej szczególne teksty biblijne, odczytywane w liturgii w roku liturgicznym, wyrażające prawdę danego okresu.

W każdym okresie liturgicznym członkowie służby liturgicznej starają się nie tylko służyć w czasie Eucharystii, lecz przyczyniać się do pielęgnowania zwyczajów religijnych Adwentu, Bożego Narodzenia i innych okresów, a także włączają się w prowadzenie nabożeństw, modlitw i adoracji, jakie są przeżywane w tym czasie.

Spotkanie 9 – Słowo obietnicy

Pismo Święte jest pełne obietnic, jakie Bóg składa człowiekowi. Znajdują się one zarówno w Starym jak i w Nowym Testamencie. Wiele z nich odczytujemy w liturgii Adwentu. Trzeba właściwie rozumieć te obietnice i ich spełnianie przez Boga.

Spotkanie 10 – Słowo, które stało się Ciałem

W kontekście Bożego Narodzenia rozważamy tę szczególną tajemnicę Chrystusa i staramy się ja odnieść również do naszego życia.

Spotkanie 11 – Słowo Ojca znad Jordanu

Do najbardziej charakterystycznych słów Biblii należą te, wypowiedziane przez Ojca niebieskiego nad Jordanem i powtórzone na Górze Tabor. Zwierają one najważniejszą wskazówkę, jaką Ojciec niebieski chciał przekazać swoim dzieciom żyjącym w różnych epokach i różnych miejscach, mającym różne powołania i zakres odpowiedzialności, będących w różnym wieku i stanie zdrowia.

Spotkanie 12 – Słowo Chrystusa głoszącego królestwo

Określeniem, które w pewnym sensie streszcza publiczne nauczanie Chrystusa są słowa: „Głoszenie królestwa”. Taką właśnie nazwę nadał bł. Jan Paweł II jednej z tajemnic światła w różańcu. Staramy się tę prawdę głębiej zrozumieć, przywołując szczególnie przypowieści Jezusa o królestwie.

Spotkanie 13 – Słowo Chrystusa wzywające do nawrócenia

Drugi aspekt nauczania Chrystusa, podkreślony przez Ojca Świętego Jana Pawła II w nazwie trzeciej tajemnicy światła w różańcu, dotyczy nawrócenia. Głoszenie królestwa i wzywanie do nawrócenia, to szczególna cecha charakterystyczna prorockiej misji Chrystusa. Podejmujemy ją w sposób szczególny w Wielkim Poście, starając się wyraźniej odkryć w tekście liturgicznych czytań tego okresu, wezwanie do nawrócenia.

Spotkanie 14 – Słowo Chrystusa ukrzyżowanego

Przygotowując się do celebracji Triduum Paschalnego skupiamy się w tym roku w sposób szczególny na słowach Chrystusa, wypowiedzianych w Ogrójcu, w czasie drogi krzyżowej oraz w czasie konania na krzyżu. Każde z nich, ze względu na niezwykłe okoliczności, w których zostały wypowiedziane, ma szczególne znaczenie dla uczniów Pana.

Spotkanie 15 – Słowo Zmartwychwstałego

Kolejne słowa, które są ściśle związane ze spełnianymi przez Chrystusa czynami, to te, które wypowiedział do uczniów po zmartwychwstaniu. Staramy się odkryć ich główne przesłanie.

Spotkanie 16 – Słowo Chrystusa wstępującego do nieba

Rozmowa Chrystusa z Apostołami przez wstąpieniem do nieba to temat kolejnego spotkania. Słowa, które Pan wtedy wypowiedział należą również do tych, które są związane z dziejącymi się zbawczymi wydarzeniami. Dotyczą zesłania Ducha Świętego i misji, którą Apostołowie mają wypełnić.

Skrutynium

1. Zna istotną treść słowa Bożego głoszonego w kolejnych okresach liturgicznych. 2. Potrafi spełniać powierzone mu funkcje liturgiczne w świetle słowa Bożego. 3. Rozważa często słowo Boże, szczególnie to, które jest przeznaczone na niedzielną Eucharystię.

Słowo, które posyła

„Jak Ojciec Mnie posłał, tak i Ja was posyłam”. Chrystus bardzo często tę prawdę przypominał. Powtarzał wiele razy, że jest posłany. Taką samą świadomość powinien mieć uczeń Chrystusa. On również jest posłany, a dokładniej otrzymał udział w misji Chrystusa. W tym roku szczególnie podkreślamy prorocki aspekt tej misji. Jest on związany z usłyszeniem i przyjęciem słowa oraz zaniesieniem go innym ludziom. Prawda ta była obecna w całym roku formacji, ale teraz staje się głównym tematem refleksji i modlitwy.

Spotkanie 17 – Pięćdziesiątnica: „Idźcie na cały świat”

Pierwsze spotkanie po Zesłaniu Ducha Świętego powinno mieć najpierw charakter wielkiego dziękczynienia z otrzymany dar z nieba. Wraz z dziękczynieniem uczestnicy spotkań przeżywają znaczenie słów Chrystusa: „Pójdź za Mną” oraz „Idźcie na cały świat”. Nasze życie jest przychodzeniem do Chrystusa i pójściem do świata. Pan swoim słowem zaprasza nas do siebie i również swoim słowem posyła nas do ludzi. Przychodzimy więc na Eucharystię, szczególnie niedzielną i na modlitwę oraz wracamy do swojego świata. Ten „nasz świat” zaczyna się za progiem naszego domu. To świat naszego codziennego życia, naszych spotkań i rozmów, pracy i odpoczynku, cierpienia i radości. Mamy go przemieniać duchem Ewangelii.

Spotkanie 18 – Boże Ciało: „Ja jestem z wami”

Spotkanie związane z uroczystością Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa oraz następującą po niej tzw. oktawą Bożego Ciała, jest kolejnym spotkaniem pogłębiającym przeżywanie prawdy, że Pan jest z nami przez wszystkie dni aż do skończenia świata. Szczególnym znakiem tej obecności jest Najświętszy Sakrament.

Spotkanie 19 – Nowa ewangelizacja: „Nie lękajcie się”

Przeżywając tajemnicę słowa i nasz udział w prorockiej misji Chrystusa, poznajemy dokładniej określenie „nowa ewangelizacja” oraz sposób jej prowadzenia w diecezjach i parafiach.

Spotkanie 20 – Wakacje: „Będziecie moimi świadkami”

Zbliżające się wakacje nie są czasem oddalania się od Boga, lecz dalszego zbliżania się do Niego. Otwierają one przed każdym chrześcijaninem nowe przestrzenie ewangelizacji. Są one związane z wyjazdami, z wykorzystaniem wolnego czasu, ze świętowaniem niedzieli, z dobrymi inicjatywami podejmowanymi w tym czasie przez ludzi. Spotkanie jest również przygotowaniem do wakacyjnych rekolekcji. Wszyscy są zaproszeni do uczestnictwa w nich.

Skrutynium

To skrutynium powinno być przeżywane zasadniczo pod koniec wakacji. Dotyczy bowiem nie tylko tygodni następujących bezpośrednio po zesłaniu Ducha Świętego, lecz także miesięcy wakacyjnych. Wtedy zaś zdajemy egzaminy z naszej postawy modlitwy i służby w zupełnie nowych okolicznościach, niekiedy w innym niż zwykle środowisku. Tematem wewnętrznego „badania siebie”, a także rozmowy z prowadzącym formację, są więc również wakacje.

1. Zna słowa Chrystusa o posłaniu uczniów do innych ludzi oraz obietnicy Jego obecności z nami po wszystkie dni aż do skończenia świata. 2. Potrafi spełniać służbę w liturgii nie tylko w swojej parafii, lecz także w innych wspólnotach, w których się znajduje, np. w czasie wakacji. 3. W obliczu trudności i problemów umie odwołać się do słów Jezusa: „Nie lękajcie się”. Pokonuje lęk i niepokój zaufaniem wobec Pana.

Skrutynium kończy się modlitwą o dary Ducha Świętego. Można również przyjąć znaczek, który będzie przypominał o otrzymanych darach oraz o podjętych postanowieniach.

Rok II. Ofiara

„Drugi rok formacji koncentruje się na tajemnicy liturgii i jej miejscu w życiu chrześcijańskim. Jest to głębsze odkrycie znaczenia nauki Soboru, że «liturgia jest szczytem, do którego zmierza cała działalność Kościoła i równocześnie źródłem, w którego wypływa cała jego moc» (KL 10). Jest to również pogłębiona refleksja nad tajemnicą Eucharystii i innymi celebracjami liturgicznymi oraz dalszy etap wprowadzania młodych ludzi w apostolskie dzieła podejmowane w parafii, szczególnie w ubogacenie świętowania niedzieli i dzieła charytatywne” (Dyrektorium DSL 93).

„Formacja drugiego roku powinna uwrażliwić wszystkich członków służby liturgicznej na potrzebę indywidualnego i wspólnotowego przygotowania do Mszy świętej i innych celebracji liturgicznych. Spotkanie w grupie staje się także kręgiem liturgicznym przygotowującym do niedzielnej Eucharystii” (Dyrektorium DSL 94).

Rekolekcje: Świętość i posługa uświęcania

Wszyscy chrześcijanie zostali powołani do świętości, a także zaproszeni do udziału w kapłańskiej misji Chrystusa, która często jest nazywana posługą uświęcania. Wprawdzie uświęcać może wyłącznie Bóg, ale On chce to czynić przy współpracy tych, którym dał udział w swoim życiu. Mając w sobie Boże życie i trwając we wspólnocie Ojca, Syna i Ducha Świętego, jesteśmy jak promienie łaski, które Bóg posyła do innych ludzi. Niektóre działania Kościoła mają szczególny charakter uświęcający. Trzeba tu wyróżnić sprawowanie Eucharystii i innych sakramentów, a także Liturgię Godzin, która często jest nazywana „Modlitwą uświęcania czasu”. Ci, którzy ją odmawiają mają więc udział w uświęcaniu codziennej rzeczywistości, w której żyją, dzień po dniu i tydzień po tygodniu.

W czasie rekolekcji podejmujemy temat świętości w obydwu aspektach. Pochylamy się nad tajemnicą powołania do świętości, a także nad naszym udziałem w uświęcającej misji Kościoła. Refleksja ta jest dalszym pogłębieniem rozumienia posługiwania w liturgii. Jest ono drogą wzrastania w świętości i służbą sprawie uświęcenia świata.

Dzień 1 – Świętość: Tajemnica Boga

Przybliżamy uczestnikom rekolekcji słowo „świętość” i jego właściwe znaczenie. Często jest ono bowiem błędnie rozumiane. Ukazujemy, że świętość jest tajemnicą Boga i w czym się ona wyraża.

Dzień 2 – Świętość: Łaska ofiarowana człowiekowi

Dar ofiarowany przez Boga trzeba przyjąć otwartym sercem i nieustannie troszczyć się o jego rozwój. Oznacza to przede wszystkim dążenie do coraz pełniejszego zjednoczenia z Jezusem w Jego Kościele. Z tego zjednoczenia wynikają odpowiednie słowa, czyny i cała postawa.

Dzień 3 – Święci: Przewodnicy na drodze do świętości

Bóg objawia tajemnicę świętości w życiu Maryi i Świętych. To są Jego przyjaciele, z którymi On jest najściślej zjednoczony. On pragnie, abyśmy o nich pamiętali, od nich się uczyli i z nimi się spotykali. Święci powinni odgrywać coraz większą rolę w naszym życiu. Nieustannie powinna też rosnąć nasza miłość do Matki Najświętszej.

Dzień 4 – Posłannictwo kapłańskie – misja uświęcania

Szczególną cechą posłannictwa kapłańskiego, któremu poświęcimy w tym roku więcej uwagi, jest sprawowanie sakramentów, w których sam Chrystus uświęca człowieka, usuwając grzech i jednocząc przemienionego człowieka z sobą. Dlatego misja kapłańska jest często nazywana misją uświęcania. Wszyscy mają w niej swój udział pomagając innym ludziom w otwarciu się na Chrystusa, który pragnie w nich zamieszkać, a przez to uświęcić ich życie.

Dzień 5 – Ofiara w centrum misji kapłańskiej

Główną czynnością kapłańską jest składanie ofiary Chrystusa. Czynność tę sprawuje cały Kościół, który jest ludem kapłańskim. Każdy w tej czynności swój udział. Niezastąpiony udział ma wyświęcony kapłan, którego posługa sprawia sakramentalne uobecnienie krzyżowej ofiary Chrystusa. Wierni świeccy nie są jednak biernymi widzami tego misterium. Oni również uczestniczą w tym najwyższym akcie miłości, jaki Chrystus spełnia wobec Ojca niebieskiego i wobec ludzi. Jednoczą się z Chrystusem składając w ofierze samych siebie.

Dzień 6 – Modlitwa istotnym zadaniem misji kapłańskiej

Drugim szczególnym aktem kapłańskim jest modlitwa. Kapłan zanosi do Boga modlitwy w imieniu ludu stając się pośrednikiem w ich sprawach. Codzienną modlitwą kapłana, oprócz samej Eucharystii, jest Liturgia godzin, zwana liturgią uświęcenia czasu. Przypomnienie tej prawdy, rozważanej w okresie gimnazjum jest okazją do zapytania, czy członkowie służby liturgicznej w jakiejś mierze przeżywają tę modlitwę. Jest to również zachęta, aby to czynili.

Dzień 7 – Niedziela: Dzień święty, dzień uświęcenia

Refleksja nad posłannictwem kapłańskim, w którym wszyscy uczestniczymy, rzuca również światło na rozumienie i przeżywanie niedzieli jako dnia kapłańskiego, jako dnia świętego, jako dnia uświęcenia.

Namaszczeni na kapłanów

Jednym za skarbów chrześcijaństwa, ciągle zbyt mało odkrytym i przeżywanym, jest łaska uczestnictwa wszystkich ochrzczonych w kapłaństwie Chrystusa. Nie można sprawować w sposób dojrzały liturgii, jeśli prawda o kapłaństwie zostaje odniesiona wyłącznie do wyświęconych szafarzy. Wszyscy zgromadzeni stanowią lud kapłański. Jan Paweł II wyjaśnia, że „kapłaństwo hierarchiczne – służebne zostało ustanowione w Kościele w tym celu, aby mogły się aktualizować wszystkie zasoby powszechnego kapłaństwa wiernych” (AG 18.03.1992). W swoich katechezach na temat Kościoła ukazywał on związek każdego z sakramentów z tajemnicą kapłaństwa, podkreślając również te czynności, które spełniają wierni świeccy, a które są wypełnianiem kapłaństwa powszechnego.

Taka też droga jest proponowana w czasie spotkań drugiego roku formacji lektorów, akolitów, psałterzystów, scholi i innych zespołów liturgicznych w parafii. Powinni oni głębiej zrozumieć, że każda z tych funkcji liturgicznych, może być przez nich spełniania w liturgii, gdyż zostali oni już od chwili chrztu obdarzeni łaską udziału w kapłaństwie Chrystusa. Teraz wszystkie spełniane przez nich funkcje mają w sobie tę cechę. Są naznaczone udziałem w tym niezwykłym działaniu Zbawiciela.

Warto podkreślić, że misja kapłańska jest w pewien sposób wyróżniona spośród pozostałych zbawczych misji, w których uczestniczy Kościół. Nie ma bowiem święceń prorockich ani królewskich, ale są święcenia kapłańskie. W darze tych święceń ukryta jest obecność wszystkich trzech misji Chrystusa i Kościoła. Nieco inaczej kształtuje się ten udział w odniesieniu do wiernych świeckich. Oni przyjmują błogosławieństwo do jednej z misji, a nie do wszystkich. Lektor, jeśli chce dobrze wypełniać swoje posłannictwo, musi zaangażować wszystkie swoje talenty i cały posiadany czas w realizacji tego zadania. Podobnie akolita i kantor, jeśli chcą dobrze wypełniać swoją misję, muszą się w nią w pełni zaangażować. W ten sposób wyraźniej objawia się tajemnica Mistycznego Ciała Chrystusa, w której kapłan, reprezentuje Chrystusa Głowę Ciała, a wierni świeccy jako członkowie Ciała, podejmują różne działania, zgodnie ze swoimi talentami. W sensie duchowym wierni świeccy uczestniczą w całej tajemnicy Chrystusa i są zjednoczeni z Chrystusem Prorokiem, Kapłanem i Królem, ale w sensie zewnętrznego zaangażowania i podejmowanej służby, jedna z misji zostaje wyróżniona przez odpowiednie błogosławieństwo i posłanie. Dzięki temu wszyscy ubogacają się nawzajem, wszyscy radują się udziałem w całym misterium Zbawiciela, a równocześnie każdy spełnia powierzone mu zadania.

Spotkanie 1 – Co to jest kapłaństwo?

Rozpoczynamy od przybliżenia członkom służby liturgicznej znaczenia słów: kapłan, kapłańskie czynności. Słowo kapłan wywodzi się od słowa „pontifex”, czyli budowniczy mostów. Wskazuje ono na główne zadanie kapłana, jakim jest misja jednoczenia, łączenie tych, którzy są na różnych brzegach, oddaleni od siebie różnymi przeszkodami. Chodzi najpierw o łączenie człowieka z Bogiem, a także o łączenie ludzi między sobą. Szczególne czyny kapłańskie to: modlitwa i ofiara. Poprzez nie zostaje usunięta przeszkoda na drodze do jedności i umocnione zostają więzy łączące człowieka z Bogiem. 

Spotkanie 2 – Kapłaństwo w Piśmie Świętym

W kolejnym spotkaniu przywołujemy naukę Pisma Świętego na temat kapłaństwa. Ukazujemy najpierw kapłaństwo Starego Testamentu, a następnie kapłaństwo Chrystusa.

Spotkanie 3 – Chrzest we wspólnocie kapłańskiej

W następnych spotkaniach staramy się odkryć, jak tajemnica kapłaństwa rozwija się w nas poprzez przyjmowanie kolejnych sakramentów. Prawdę tę wyjaśniał w swoich katechezach o Kościele Ojciec Święty Jan Paweł II”. W katechezie o chrzcie mówił: „Przyjęcie chrztu oznacza osobiste zjednoczenie się z tajemnicą paschalną Jezusa, stanowiącą jedyną kapłańską ofiarę naprawdę doskonałą i miłą Bogu. Dzięki jedności każdy ochrzczony staje się zdolny do uczynienia z całej swojej egzystencji ofiary kapłańskiej złączonej z ofiarą Chrystusa (por. Rz 12,1; 1 P 2,4-5) […]. I tak jak Chrystus na ziemi podporządkował całe swe życie ofierze kapłańskiej, podobnie Jego następcy – indywidualnie i jako wspólnota – powołani są do rozwijania zdolności do poświęcenia, jaką otrzymali wraz ze znamieniem. Muszą to czynić w duchu powszechnego kapłaństwa, do którego zostali dopuszczeni przez chrzest” (AG 25.03.1992).

Spotkanie 4 – Bierzmowanie we wspólnocie kapłańskiej

Z katechezy Jana Pawła II: „Podobnie jak w wypadku chrztu, również sakrament bierzmowania wyciska w duszy specjalne znamię. Udoskonala ono konsekrację chrzcielną i zostaje przekazane przez dwa rytualne gesty: nałożenie rąk oraz namaszczenie. Również zdolność do sprawowania kultu, otrzymana już na chrzcie, zostaje potwierdzona przez bierzmowanie. Powszechne kapłaństwo zakorzenia się głębiej w osobie i staje się bardziej skuteczne w realizacji. Specyficzną funkcją znamienia bierzmowania jest uzdolnienie człowieka do dawania świadectwa i do chrześcijańskiego działania, które – jak mówił św. Piotr – wypływają z kapłaństwa powszechnego (por. 1 P 2,11 nn.). Św. Tomasz z Akwinu precyzuje, że bierzmowany daje świadectwo imieniu Chrystusa, jako dobry chrześcijanin działa na rzecz obrony i szerzenia wiary, dzięki „specjalnej mocy” znamienia, jako obdarzony szczególną funkcją i posłannictwem. Jest to „uczestnictwo w kapłaństwie Chrystusowym wiernych, powołanych do kultu Bożego, który w chrześcijaństwie wywodzi się z kapłaństwa Chrystusa”. Również publiczne świadectwo dawane Chrystusowi wchodzi w zakres kapłaństwa powszechnego wiernych, do którego są powołani quasi ex officio”.

Spotkanie 5 – Sakramenty uzdrowienia we wspólnocie kapłańskiej

Z katechezy Jana Pawła II: „W dzisiejszej katechezie pragniemy odkryć potwierdzenie tej prawdy w sakramencie pojednania, tradycyjnie zwanym sakramentem pokuty. Urzeczywistnia się w nim „kapłaństwo powszechne”, wspólne dla wszystkich ochrzczonych, podstawowym zadaniem kapłaństwa jest bowiem usuwanie przeszkody uniemożliwiającej nawiązanie żywej więzi z Bogiem, jaką jest grzech […]. Kościół towarzyszy chrześcijaninowi jako wspólnota, która „przyczynia się — jak mówi Sobór — do nawrócenia miłością, przykładem i modlitwą”. Nie pozostaje on nigdy sam, nawet wtedy, kiedy jest w stanie grzechu. Należy zawsze do „wspólnoty kapłańskiej”, która go wspiera solidarną miłością, braterstwem i modlitwą o przywrócenie mu przyjaźni Boga i opieki świętych. Kościół, wspólnota świętych objawia się i działa w sakramencie pokuty jako kapłańska wspólnota miłosierdzia i przebaczenia” (AG 15.04.1992). „Trzeba coraz bardziej zwracać uwagę na udział chorych w duchowym rozwoju życia Kościoła. Wszyscy — zarówno chorzy, jak i ich bliscy, a także lekarze i personel medyczny — winni coraz bardziej zdawać sobie sprawę z wartości choroby jako formy „kapłaństwa powszechnego” Kościoła, urzeczywistniającej się poprzez złożenie w darze „duchowej ofiary”, czyli cierpienia złączonego z męką Chrystusa. Niech wszyscy dostrzegają w nich obraz Chrystusa cierpiącego (Christus patiens). Chrystusa, który — według przepowiedni z Księgi Izajasza o cierpiącym słudze (por. Iz 53,4) — dźwigał nasze boleści” (AG 29.04.1992).

Spotkanie 6 – Małżeństwo we wspólnocie kapłańskiej

Z katechez Jana Pawła II: „Według Soboru Watykańskiego II, Kościół jest „wspólnotą kapłańską”, której „święta i organicznie ukształtowana natura” urzeczywistnia się przez sakramenty, pośród których szczególne miejsce zajmują sakramenty kapłaństwa oraz małżeństwa […]. W świetle Kany pragniemy teraz uwypuklić jeden aspekt małżeństwa, który szczególnie nas interesuje w tym cyklu katechez eklezjologicznych. Otóż w małżeństwie chrześcijańskim wspólne kapłaństwo wiernych urzeczywistnia się w sposób wyraźny, ponieważ to sami małżonkowie są szafarzami sakramentu” (6.05.1992).

Spotkanie 7 – Sakrament święceń we wspólnocie kapłańskiej

Temu sakramentowi Ojciec Święty Jan Paweł II poświęcił cały cykl katechez. Spotkanie na ten temat ma charakter pewnej syntezy refleksji na temat kapłaństwo i pomaga głębiej zrozumieć znaczenie sakramentu święceń. Poprzez ten sakrament wybrani mężczyźni otrzymują szczególny udział w kapłaństwie Chrystusa. W ich życiu najpełniej objawia się tajemnica kapłaństwa, która jest w służbie kapłaństwa powszechnego.

Spotkanie 8 – Eucharystia we wspólnocie kapłańskiej

Z katechez Jana Pawła II: „Celem posługi kapłańskiej jest gromadzenie Ludu Bożego, „tak że wszyscy należący do tego Ludu, będąc uświęceni przez Ducha Świętego, ofiarują samych siebie jako «ofiarę żywą, świętą, miłą Bogu» (Rz 12,1)”. Jeśli — jak już zaznaczyłem w poprzedniej katechezie — przeznaczeniem kapłaństwa wspólnego jest składanie duchowych ofiar, to wierni mogą składać tę ofiarę dzięki „uświęceniu przez Ducha Świętego”. Duch Święty, który ożywił ofiarę Chrystusa na krzyżu (por. Hbr 9,14), ożywia ofiarę wiernych. Według Soboru posługa kapłańska sprawia, że duchowe ofiary mogą osiągnąć swój cel. «Poprzez posługę prezbiterów dokonuje się duchowa ofiara wiernych w zjednoczeniu z ofiarą Chrystusa, jedynego Pośrednika. Tę zaś ofiarę składa się bezkrwawo i sakramentalnie w Eucharystii przez ich ręce w imieniu całego Kościoła aż do czasu przyjścia samego Pana»” (AG 8.04.1992).

Skrutynium

Rozeznawanie na modlitwie, adoracji Najświętszego Sakramentu, rozmowie z animatorem. Modlitwa o łaskę realizacji wymagań, jakie stawia nam prawda o udziale w kapłaństwie Chrystusa.

1. Zna naukę Kościoła na temat kapłaństwa. Umie rozróżnić kapłaństwo święceń od kapłaństwa powszechnego wiernych. 2. Potrafi spełniać swoją funkcję liturgiczną ze świadomością uczestnictwa w kapłańskiej misji Chrystusa, która jest misją uświęcania. 3. Stara się w swoim życiu rozwijać umiejętność składania kapłańskiej ofiary i zanosić do Boga kapłańską modlitwę.

Skrutynium może się zakończyć wręczeniem znaczka, który będzie przypominał o treściach przeżywanych w minionym okresie formacji i o wymaganiach, jakie wynikają z prawdy o kapłaństwie.

Eucharystia źródłem i szczytem życia

Od Adwentu rozpoczyna się kolejny bardzo ważny cykl spotkań formacyjnych. Są one poświęcone tajemnicy Eucharystii rozumianej jako źródło i szczyt życia. Często powtarzamy to soborowe określenie, gdyż ciągle na nowo musimy odkrywać jego znaczenie. Nowe okoliczności życia, które przychodzą wraz z rozwojem człowieka, nowe fascynacje, które mogą człowieka pochłonąć, szczególnie w młodym wieku, nowe doświadczenia zwycięstw i porażek, których nie brak nikomu oraz wiele innych przeżyć mogą przyczynić się do tego, że nazwanie Eucharystii źródłem i szczytem życia chrześcijańskiego coraz mniej znaczy i staje się mało zrozumiałe. Jeśli ktoś nie zatrzyma się dłużej przy określeniu „szczyt życia” oraz „źródło życia”, odnosząc je zarówno do całości swojej egzystencji, jak też do wszystkich szczegółowych zagadnień, to trudno mu będzie niedzielną Eucharystię przeżyć jako szczyt i źródło swojego życia chrześcijańskiego, jako wydarzenie największe i najważniejsze w wymiarze jego zjednoczenia z Bogiem i jego zaangażowania w służbie zbawienia świata.

Jedną z najważniejszych dróg poznawania tajemnicy uobecnianej przez Chrystusa w celebracji Eucharystii jest rozważanie jej w połączeniu z przeżywanymi wydarzeniami w kolejnych okresach roku liturgicznego. Wszystko bowiem, co w roku liturgicznym przeżywamy w ciągu dni i tygodni, w Eucharystii przeżywamy w jednym obrzędzie. Wydarzenia przeżywane w Adwencie i okresie Narodzenia Pańskiego, w czasie Wielkiego Postu i okresu Wielkanocnego, a przede wszystkich w czasie Świętego Triduum Paschalnego, są obecnego w każdej celebracji Eucharystii. Chrystus otwiera przed człowiekiem całe bogactwo swojego życia ziemskiego i całe bogactwo swojego Bóstwa. Otwiera je na wiele sposobów, wśród których szczególne znaczenie mają trzy rodzaje spotkań z Nim. W centrum jest celebracja sakramentalna, a więc uobecnienie pod osłoną znaków całego misterium Chrystusa. Z celebracją Eucharystii ściśle związana jest celebracja roku liturgicznego, a więc przeżywanie tego samego misterium Chrystusa w dłuższej przestrzeni czasowej, trwającej cały rok. Poprzez te dwa doświadczenia, a także na wiele innych sposobów, misterium Chrystusa przenika w całe nasze życie. Dzięki temu staje się ono w pewnym sensie liturgią, a więc uobecnianiem się na co dzień, we wszystkich okolicznościach życia, tajemnicy zjednoczenia Chrystusa z człowiekiem. Wtedy każdy dzień jest uświęcony Jego obecnością, a to, co jest cechą charakterystyczną liturgii, czyli pierwszeństwo działania Chrystusa w stosunku do działań ludzi, staje się udziałem człowieka. Również w codzienności życia człowiek staje się narzędziem działania Pana i może coraz radośniej powtarzać słowa św. Pawła Apostoła: „Teraz już nie ja żyję, lecz żyje we mnie Chrystus” (Ga 2,20).

Dla uczestników formacji służby liturgicznej jest to więc kolejne, w jeszcze innym kontekście przeżywane wtajemniczenie w największe misterium, jakie dokonuje się w Kościele, mianowicie celebrację zbawienia świata, uobecnianą w czasie Eucharystii. Inicjacja ta dokonuje się poprzez głębsze odkrycie związku między wydarzeniami uobecnianymi w roku liturgicznym, a tymi, które Chrystus uobecnia w czasie Mszy Świętej i innych sakramentów świętych. Im bardziej ktoś odkryje wielkość tajemnicy Eucharystii i szczególne znaczenie niedzielnego zgromadzenia Kościoła przy stole słowa i stole chleba, tym bardziej rośnie w nim świadomość, że posługiwanie temu zbawczemu dziełu jest największym zaszczytem i motywem wielkiego dziękczynienia wobec Boga. Prawda ta składania do tego, aby jeszcze uważniej przyjrzeć się wszystkim funkcjom, jakie są spełniane w czasie celebracji liturgicznej, a także aby powrócić do pytania, czy funkcja, którą on teraz nazywa „swoją”, jest właśnie tą, do której został powołany. Nie można się zmęczyć spełnianiem tak wielkich zadań ani nie można dopuścić do siebie rutyny, która pozbawia człowieka prawdziwego spotkania z Chrystusem i sprowadza wszystko do spełniania zewnętrznych czynności.

Spotkanie 9 – Adwent: Zaproszenie i przygotowanie

W pierwszym spotkaniu animator uświadamia członkom grupy temat ich wspólnej pracy, przybliżając podane powyżej myśli. Rozpoczyna też wraz z grupą głębszą refleksję nad pierwszym z tematów, jakim jest zaproszenie na spotkanie z Panem i przygotowanie się do tego spotkania. Bóg przychodzi na ziemię i zaprasza do siebie. Duch Święty przygotowuje człowieka na to spotkanie. Czas Adwentu jest dla nas wzorem przygotowania się do każdej Eucharystii. Cztery tygodnie oczekiwania i przygotowania zawierają bardzo bogatą treść, którą trzeba w istotnych elementach przeżyć przed Mszą Świętą w ciągu krótkiego czasu przygotowania. Jest to przygotowanie do przyjęcia Pana, który przychodzi. Kto idzie na Eucharystię, idzie także do Betlejem, gdyż tam Bóg wyznaczył miejsce spotkania i tam Go przyjmujemy.

Spotkanie 10 – Boże Narodzenie: Słowo staje się Ciałem

W okresie Narodzenia Pańskiego staramy się głębiej wniknąć w prawdę, że określenie „Słowo stało się ciałem”, nie tylko wyjaśnia tajemnicę, która się kiedyś dokonała, lecz wskazuje również na rzeczywistość, która się dzisiaj uobecnia. W każdej liturgii słowa słyszymy słowo, a tym usłyszanym w naszym języku słowie jest obecne odwieczne Słowo, sam Chrystus. Słowo staje się w nas ciałem. Ewangeliście przekazują nam dwa rodzaje opisów narodzenia Pana. Św. Łukasz opisuje wydarzenia, które się dokonały w Betlejem, a św. Jan mówi, że „Słowo stało się Ciałem”. To drugie określenie wskazuje na misterium, które przeżywamy w Eucharystii i w całym życiu.

Spotkanie 11 – Objawienie: Poznanie tajemnicy wcielonego Słowa

W kolejnym spotkaniu staramy się rozważyć różne sposoby uobecniania się w naszym życiu tajemnicy Słowa, które staje się ciałem. Misterium to uobecnia się w celebracji Eucharystii. Ona kryje w sobie tajemnicę Słowa i tajemnicę Ciała. Jest to misterium, które Chrystus dla nas uobecnia. Jesteśmy zaproszeni do udziału w darze Słowa i darze Ciała. Poprzez ten udział również w nas dokonuje się to podwójne misterium, słyszymy Słowo i przyjmujemy Ciało. Ta rzeczywistość nas przemienia. Jesteśmy przeniknięci Słowem i nakarmieni Ciałem. Otrzymany dar promieniuje na całe nasze życie. W nim również Słowo staje się ciałem, Prawda daje wolność, Miłość staje się prawem życia.

Spotkanie 12 – Okres zwykły: Eucharystyczna liturgia słowa

W okresie zwykłym, po niedzieli Chrztu w Jordanie zatrzymujemy się uważniej na wszystkich szczegółach dotyczących liturgii słowa, sprawowanej w czasie Eucharystii. Wszystkie zespoły liturgiczne mają w tym swój udział. Ważne zadanie spełniają lektorzy, wraz z nimi służą psałterzyści, w procesji a Ewangeliarzem idą akolici lub ministranci, schola śpiewa werset przed Ewangelią, a po homilii i wyznaniu wiary osoby odpowiedzialne za modlitwę powszechna odczytują modlitewne wezwania. Każdy zespół uczestniczy w misterium, w którym uobecnia się tajemnica Wcielenia Słowa. We wszystkich działa Chrystus i każdego osobiście zaprasza, aby spełniając z głęboką wiarą i gorącą miłością swoje zadanie, przyczynił się do pełniejszego objawienia Jego tajemnicy wszystkim zgromadzonym.

Rozważając ten temat należy zwrócić większą uwagę na znaczenie wersetu przed Ewangelią. Aklamacja ta „stanowi samodzielny obrzęd, przez który zgromadzenie przyjmuje i pozdrawia Pana mającego doń przemawiać oraz śpiewem wyznaje wiarę” (OWMR 62). W słowach tych odnajdujemy odniesienie do przeżywanej niedawno tajemnicy Wcielenia. Właśnie w tych przeżyciach chodziło o to, aby „przyjąć i pozdrowić Pana” oraz „wyznać wiarę w Jego obecność”. to, co przeżywaliśmy w minionych tygodniach, uobecnia się w każdej Eucharystii. Przyjmujemy przychodzącego Pana i wyznajemy wiarę w Jego obecność w głoszonym słowie. Dlatego śpiew przed Ewangelia nie jest kolejnym tekstem skierowanym z ambony do wiernych, lecz radosnym aktem przywitania, pozdrowienia i wyznania wiary, jakie zgromadzenie kieruje do Chrystusa. W imieniu zgromadzenia może ten śpiew wykonać schola lub chór.

Spotkanie 13 – Wielki Post: Czas nawrócenia i przygotowania

W Wielkim Poście powracamy do myśli, które pojawiły się już w Adwencie. Chodzi o przygotowanie się do udziału z misterium Chrystusa. W poprzednich spotkaniach chodziło o przyjęcie Tego, który przychodzi. Teraz chodzi o przygotowanie się do udziału w Jego śmierci i zmartwychwstaniu. Każdy, kto udaje się na Eucharystię, idzie równocześnie do Betlejem, na Golgotę, do Wieczernika Pięćdziesiątnicy i na wieczną Ucztę Baranka, która już tu na ziemi się uobecnia. W Eucharystii przeżywamy wszystkie te tajemnice razem, ale rok liturgiczny pozwala nam każdą z nich przeżyć oddzielnie, a przez to pogłębić i nauczyć się łączyć ją z innymi przeżyciami, aby każdy mógł spełniać jeden dojrzały, pełen treści akt przygotowania do Eucharystii. Poznajemy więc dokładniej istotne cechy czterdziestodniowego przygotowania do celebracji Paschy Pana, aby umieć je spełniać również w czasie przygotowania do każdej Eucharystii. Szczególnym słowem, które jest tutaj wyróżnione, to nawrócenie.

Spotkanie 14 – Triduum: Misterium uobecniane w Eucharystii

W tym roku przygotowanie do przeżycia Triduum Paschalnego łączymy z refleksją nad tą prawdą, że w każdej Eucharystii uobecnia się tajemnica śmierci Chrystusa, Jego zstąpienia do Otchłani, a także Jego zmartwychwstania. W czasie Triduum przeżywamy Paschę Pana i tę samą Paschę przeżywamy w Eucharystii. Udział w Eucharystii jest udziałem w „Przejściu Pana”, jest doświadczeniem drogi prowadzącej przez śmierć do zmartwychwstania, jest zjednoczeniem z Chrystusem, który oddaje życie, jest złożony do grobu i wychodzi z niego jako Zwycięzca. Zazwyczaj członkowie zespołów liturgicznych przygotowują się przez odpowiednie ćwiczenia i modlitwy do spełniania wszystkich funkcji, które im zostają powierzone. Mają one w tych celebracjach bardziej uroczysty charakter. Nie znaczy to, że  czasie Triduum przeżywamy większe tajemnice niż w czasie Eucharystii. Są to te same misteria śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Dlatego uroczysty charakter spełnianych w tych dniach funkcji powinien również przyczynić się do tego, aby w członkach zespołów liturgicznych rosło pragnienie coraz większej troski o piękno celebracji każdej Eucharystii, a szczególnie tej przeżywanej w święty Dzień Pana.

Spotkanie 15 – Okres Wielkanocny: Czas świętowania

Zmartwychwstały Chrystus zaprasza swoich uczniów do przeżywania wraz z Nim radości zwycięstwa nad grzechem, śmiercią i szatanem oraz do przyjęcia darów odkupienia, które im wysłużył swoją męką. Ze strony człowieka jest to również czas szczególnego dziękczynienia za dokonane dzieło zbawienia, za oddanie życia na krzyżu, za nowe stworzenie dokonane przez zmartwychwstanie. Można powiedzieć, że umiejętność prawdziwego świętowania Chrystusowego zwycięstwa, najpierw przez Oktawę Zmartwychwstania, a następnie przez dalsze tygodnie paschalnej radości, nie jest mocną stroną naszej religijności. Wielu ludziom bliższe jest określenie „Święta, święta i po świętach” niż słowa dokumentów Kościoła: „Pięćdziesiąt dni od Niedzieli Zmartwychwstania do Niedzieli Zesłania Ducha Świętego obchodzi się z wielką radością jako jeden dzień świąteczny, co więcej, jako «wielką niedzielę»” (Ogólne Normy Kalendarza Rzymskiego 22). Musimy się tego uczyć, a członkowie służby liturgicznej mają tu do spełnienia wielkie zadanie apostolskie. Ważnym miejscem przeżywania świętowania i dziękczynienia jest także czas po Komunii Świętej. Również tutaj mamy wiele do zrobienia, gdyż zasad pośpiechu zbyt mocno jest obecna w naszych celebracjach eucharystycznych i widać ją również w przeżyciu czasu po Komunii Świętej. Odkrywamy tu kolejną przestrzeń, w której przeżycie konkretnego okresu liturgicznego może pomóc w przeżyciu Eucharystii i odwrotnie, rozwój umiejętności świętowania po Komunii Świętej może się przyczynić do rozwoju umiejętności przeżywania świętowania czasu wielkanocnego.

Spotkanie 16 – Pięćdziesiątnica: Misterium rozesłania

Duch Święty przygotowuje człowieka na spotkanie z Panem, uzdalnia go do słuchania słowa Pana, daje mu łaskę zjednoczenia z Chrystusem w Jego męce i zmartwychwstaniu, sprawia sakramentalną komunie w czasie eucharystycznej uczty i prowadzi człowieka w codzienne życie. Równocześnie Eucharystia jest wydarzeniem, w których Chrystus napełnia swoich uczniów Duchem Świętym. On jest Ogniem, który coraz mocniej płonie w sercach ludzi. On jest Wichrem, który daje człowiekowi siłę do pójścia aż na krańce świata. Błogosławieństwo, udzielane przez kapłana na zakończenie Eucharystii, ma więc charakter pieczęci, która dopełnia dary Zbawiciela, ofiarowane człowiekowi w czasie Eucharystii. Jest to pieczęć Ducha, a więc moc, która chroni, ożywia, kieruje i prowadzi. W mocy tego Ducha idziemy do świata.

Skrutynium

Spotkania ostatnich kilku miesięcy koncentrowały się na tajemnicy Eucharystii. Patrzyliśmy na nią szczególnie od strony tajemnicy kapłaństwa. Sprawujemy Eucharystię jako lud kapłański pod przewodnictwem wyświęconych szafarzy, prezbiterów lub biskupów. Tych właśnie tematów dotyczy refleksje i rozmowy, przeżywane w czasie skrutynium.

1. Rozumie znaczenie zbawczych wydarzeń dokonanych przez Chrystusa i uobecnianych zarówno w Eucharystii jak i w roku liturgicznym. 2. Potrafi poświęcić odpowiedni czas na przygotowanie się do udziału w Eucharystii i podjęcia w niej służby, a także na podziękowanie za otrzymane dary. 3. Stara się ukazywać innym ludziom piękno i wielkość Eucharystii przez uczestnictwo w niej nie tylko w niedzielę, lecz w także w inne dni tygodnia.

Na zakończenie skrutynium można otrzymać znaczek, który będzie przypominał o rozważanych tematach i wskazywał drogę na głębię przeżywania tajemnicy Eucharystii i roku liturgicznego.

Eucharystyczna obecność Chrystusa

Poprzedni cykl spotkań pomagał odkryć głębszy związek między celebracją Eucharystii a przeżywaniem roku liturgicznej. Teraz zwracamy uwagę na związek między celebracją i adoracją Eucharystii. Adoracja jest kolejnym ważnym przeżyciem wiary, która ma swoje źródło w Eucharystii i która do Eucharystii prowadzi. Równocześnie jest ona ściśle związana z codziennym życiem człowieka. Z wszystkimi przeżyciami idziemy do Chrystusa, obecnego w Najświętszym Sakramencie i dla wszystkich spraw otrzymujemy Jego pomoc. Adoracja znajduje się więc w szczególny sposób między Eucharystią a codziennym życiem. Tutaj chrześcijanin uczy się w sposób najpełniejszy, co znaczą słowa Chrystusa: „Ja jestem z wami przez wszystkie dni aż do skończenia świata”. Im głębiej człowiek przeżywa obecność Pana pod osłoną chleba, w Najświętszym Sakramencie, tym głębiej również doświadcza Jego obecności we wszystkich sprawach życia.

W formacji służby liturgicznej temat ten był zawsze obecny. Jednak w tym roku, poświęconym liturgii, a szczególnie Eucharystii, poświęcamy mu więcej uwagi. Warto zachęcić członków służby liturgicznej, mieli w każdym tygodniu swój czas adoracji Najświętszego Sakramentu. Szczególnie mocno brzmią tu słowa św. Augustyna przypominane przez papieży: „Niech nikt nie spożywa tego Ciała, jeśli Go najpierw nie adorował. Grzeszylibyśmy, gdybyśmy Go nie adorowali”.

Spotkanie 17 – Z historii uroczystości Bożego Ciała

Przypominamy członkom służby liturgicznej historię przechowywania Najświętszego Sakramentu i ukazywania go do adoracji wiernym. Szczególny akcent zostaje tu położony na historię uroczystości Bożego Ciała.

Spotkanie 18 – Procesje eucharystyczne

Gdy w rytmie roku liturgicznego przychodzi czas przeżywania uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, członkowie służby liturgicznej poświęcają więcej czas na przygotowanie i przeżycie tego szczególnego dnia oraz następującego po nim tygodnia eucharystycznego. Jest to zarówno przygotowanie duchowe jak i zewnętrzne. Szczególnym tematem refleksji w tym roku jest ukazanie tej uroczystości jako pewnej syntezy całego roku liturgicznego. W uroczystości podkreślone są bowiem dwa aspekty: obecność Pana pośród nas oraz pójście z Chrystusem do świata. Są to tematy, które towarzyszą nam w całym okresie zwykłym.

Spotkanie 19 – Adoracja eucharystyczna

Powracamy tu do wspomnianego we wprowadzeniu tematu osobistej adoracji Najświętszego Sakramentu przeżywanej przez członków służby liturgicznej. Przypominamy zachęty Kościoła do podejmowania takiej praktyki, wskazujemy na przykłady świętych, którzy spędzali codziennie wiele czasu na adoracji, informujemy o zgromadzeniach powstałych dla adoracji Pana obecnego w Najświętszym Sakramencie, a także o licznych ruchach odnowy życia religijnego, bractwach i innych wspólnotach, które w swoim programie formacji i życia poświęcają wiele uwagi adoracji.

Spotkanie 20 – Program wakacyjny

W czasie wakacji kontynuujemy tegoroczny program formacyjny. Rozwijamy nasza umiejętność przygotowania do Eucharystii, przeżywania jej z pełnym zaangażowaniem serca i umysłu, z podejmowaniem funkcji, do których zostaliśmy pobłogosławieni, z płynącym z głębi duszy dziękczynieniem za dar tego sakramentu. Pamiętamy również o spowiedzi oraz o adoracji Najświętszego Sakramentu. Jednym z tematów spotkania jest przygotowanie do wakacyjnych rekolekcji i modlitwa o ich owocne przeżycie.

Skrutynium

Podobnie jak w roku ubiegłym skrutynium zaleca się przeżyć pod koniec wakacji przyglądając się swojej postawie w okresie wakacyjnym.

1. Zna naukę Kościoła na temat obecności Chrystusa w Najświętszym Sakramencie, a także znaczenie adoracji i procesji eucharystycznych. 2. Potrafi swoją służbę w liturgii łączyć z indywidualnym trwaniem na adoracji poza celebracją liturgiczną. 3. Stara się naśladować Chrystusa, Najwyższego Kapłana w braniu na siebie krzyża swoich braci i składaniu za nich ofiary.

Rok III. Wspólnota

„Kolejny rok formacji ma za zadanie głębsze wprowadzenie w tajemnicę Kościoła i odnalezienie swego miejsca w tej wspólnocie. Uczestnicy formacji, którzy przeżywają ją w szkole średniej, zbliżają się do egzaminu dojrzałości i wyboru dalszej drogi życia. Formacja we wspólnocie służby liturgicznej powinna im pomóc dokonać rozeznania w świetle słowa Bożego i tajemnicy powołania człowieka oraz podjąć właściwe decyzje dotyczące dalszego etapu życia” (Dyrektorium 94).

„Poszczególne osoby rozeznają także, czy wybrana przez nich funkcja jest tą, którą pragną dalej spełniać, czy też doszli do wniosku, że należy ją zmienić. Przygotowują się też do przyjęcia błogosławieństwa do pełnienia funkcji, którą rozeznali jako powołanie” (Dyrektorium 95).

Rekolekcje: Wierzę w Kościół

Wprowadzeniem w rok formacji poświęcony wspólnocie są rekolekcje pod nazwą „Wierzę w Kościół”. W tematyce tych rekolekcji oraz związanej z nimi całorocznej formacji, znajduje swoje uwieńczenie nie tylko obecny trzyletni cykl formacyjny, lecz w pewnym sensie także poprzednie dwa cykle, związane z tajemnicą ukrytą pod osłoną znaków oraz z głębszym rozumieniem słowa Bożego. To uwieńczenie znajduje się w głębszym odkryciu i przyjęciu tajemnicy Kościoła. Oznacza to również bardziej dojrzałe określenie swojego miejsca w tej zbawczej wspólnocie oraz służenia Bogu i ludziom tym darem, jaki każdy otrzymał.

Dzień 1 – Wierzę w Boga – Wierzę w Kościół

W dniu rozpoczęcia rekolekcji ukazujemy związek dwóch określeń wypowiadanych w Credo: „Wierzę w Boga” i „Wierzę w Kościół”. Staramy się wyraźniej zobaczyć, na czym polega wiara w Kościół.

Dzień 2 – Kościół: Rodzina Boża

W kolejnych trzech dniach rekolekcji przybliżamy uczestnikom te obrazy, które wyraźnie odnoszą tajemnicę Kościoła do poszczególnych Osób Bożych. Rozpoczynamy od obrazu rodziny, a więc doświadczenia najgłębszych więzów, mocniejszych nich więzy krwi. Stajemy się członkami Kościoła wtedy, gdy Bóg czyni nas swoimi dziećmi. Jest to równocześnie wejście do Jego rodziny. Stajemy się też Jego ludem.

Dzień 3 – Kościół: Mistyczne Ciało Chrystusa

Obraz Mistycznego Ciała Chrystusa pomaga nam głębiej poznać prawdę, że każdy członek Kościoła ma swoje miejsce i swoje zadania w tej wielkiej wspólnocie. To miejsce staramy się odkryć i przyjąć. Przywołujemy też inne obrazy, które przypominają związek Kościoła z Chrystusem, jak krzew winny, czy Oblubienica. Obrazy te mówią o jedności całego Ciała, a równocześnie wskazują na to, jaki charakter ma ta jedność. Jest ona podobna do jedności żywego organizmu.

Dzień 4 – Kościół: Świątynia Ducha Świętego

W obrazie Kościoła jako świątyni Ducha Świętego jeszcze raz wracamy do tematu jedności. Poprzez ten obraz wyraźniej widzimy potrzebę „obróbki żywych kamieni”, aby mogły być do siebie dopasowane. Widzimy również potrzebę filarów, które podtrzymują poszczególne części budowli. Takich filarów – animatorów, potrzebuje również każda wspólnota. Choć obraz świątyni wydaje się ukazywać Kościół w pozycji statycznej, to w rzeczywistości jest to rzeczywistość najbardziej dynamiczna. To wspólnota porwana wichrem i ogniem, który ją posyła do świata.

Dzień 5 – Moje miejsce w Kościele

Pytając o moje miejsce w Kościele wracamy do wszystkich trzech obrazów, omówionych wcześniej. Jeśli Kościół jest rodziną, to moje miejsce ma charakter bycia członkiem rodziny. Jeśli Kościół jest nazwany Ciałem Chrystusem, to moje miejsce w tej wspólnocie polega na byciu określonym członkiem, który posiada konkretne zdolności i wyraźne zadania do wykonania. Jeśli Kościół jest świątynią Ducha Świętego, to moje miejsce w Kościele powinienem opisać jako moją misję w świecie. Te trzy odniesienia są ze sobą ściśle powiązane.

Dzień 6 – Misja królewska jednoczeniem przez miłość

Królestwo Boże, które Chrystus przyniósł z nieba na ziemię, uobecnia się najpierw w Kościele, a przez Kościół ma być przekazywane światu. Wszyscy jesteśmy wezwani, by uczestniczyć w uobecnianiu królestwa sprawiedliwości, miłości i pokoju. Królewską godność posiada Ten, który jest Miłością. Królestwo to zjednoczenie w miłości i przez miłość, to także świętowanie zjednoczenia na królewskiej uczcie Baranka. Ten temat będzie rozwinięty szerzej w rocznej formacji.

Dzień 7 – Niedziela: Dzień Kościoła

Świętowanie Dnia Pańskiego, który przypada w czasie rekolekcji, łączymy z refleksją nad rozumieniem niedzieli jako Dnia Kościoła. To dzień, w którym Kościół objawia się jako zgromadzenie, a więc objawia się w swej tożsamości. Wokół rodziców, w mieszkaniach, gromadzi się Kościół domowy, a wokół kapłanów, w świątyniach, gromadzi się Kościół sprawujący Eucharystię.

Słudzy daru jedności

W czasie kolejnych lat formacji wielokrotnie powracaliśmy do tematu służenia ludziom tym darem, jaki każdy otrzymał. Rzadziej problem ten był stawiany jako pytanie o moje miejsce we wspólnocie Kościoła. W tym roku będzie to jeden z głównych tematów pracy formacyjnej członków służby liturgicznej. Rozumienie tajemnicy Kościoła, odnajdywanie swego miejsca w tej wspólnocie, stawanie się coraz bardziej dojrzałym członkiem Mistycznego Ciała Chrystusa, to wiele wyzwania tegorocznej formacji. Są one w pewien sposób uwieńczeniem wszystkich poprzednich działań wychowawczych.

W okresie od wakacji do zakończenia roku liturgicznego przeżywamy spotkania poświęcone tajemnicy wspólnoty człowieka z Bogiem i ludzi między sobą. Jest to równocześnie głębsze wejście w trzeci aspekt posłannictwa Chrystusa i Kościoła, dotyczący uobecnienia królestwa Bożego w świecie. W swej najgłębszej istocie jest to służba Królowi, który wszystkich wokół siebie jednoczy, jest to służba tajemnicy zjednoczenia ludzi z Bogiem i między sobą.

Spotkanie 1 – Trójca Święta źródłem i wzorem komunii

W pierwszym spotkaniu przedstawiamy program całorocznej pracy, a szczególnie tematykę pierwszego cyklu spotkań. Staramy się głębiej wniknąć w prawdę, że wszelkie działania Chrystusa na ziemi zmierzały do usunięcia tego, co dzieli i umocnienia tego, co łączy. On przyszedł, aby rozproszone dzieci Boże zgromadzić w jedno, a w Wieczerniku, w swej arcykapłańskiej modlitwie wyjaśnił, że chodzi o taką jedność, jaka łączy Jego samego z Ojcem w Duchu Świętym. Również posłannictwo Ducha, który sam jest jednością Ojca i Syna, zmierza ku zjednoczeniu ludzi w Bogu. W KKK czytamy: „Celem posłania Ducha Świętego w każdej czynności liturgicznej jest 788 doprowadzenie do komunii z Chrystusem, by formować Jego Ciało. Duch Święty jest jak sok winnego krzewu Ojca; przynosi on swój owoc w 1092 latoroślachPor. J 15,1-17; Ga 5, 22.. W liturgii urzeczywistnia się najbardziej wewnętrzne współdziałanie Ducha Świętego i Kościoła. Duch komunii zawsze pozostaje w 775 Kościele i dlatego Kościół jest wielkim sakramentem Boskiej komunii, która gromadzi rozproszone dzieci Boże. Owocem działania Ducha w liturgii jest nierozłącznie komunia z Trójcą Świętą i komunia braterska” (KKK 1108). Bóg, który jest źródłem jedności, dzieli się z człowiekiem swoim życiem.

Spotkanie 2 – Człowiek stworzony na obraz Boga

Tajemnica zjednoczenia osób objawia się już przy stworzeniu człowieka jako mężczyzny i kobiety. Zostali oni uzdolnieni do tworzenia takiej wspólnoty, którą Chrystus opisał słowami: „Już nie są dwoje, ale jedno ciało”. W tej jedności dwojga, a potem w jedności rodziny, jaśnienie tajemnica communio personarum, która jest Bożą tajemnicą.

Spotkanie 3 – Grzech wprowadzający podział

Z uwagą trzeba spojrzeć na niszczącą siłę grzechu. Już w historii Adama i Ewy widać, jak grzech oddalił ich od Boga i jak wypaczył ich wzajemne relacje.

Spotkanie 4 – Lud Starego Przymierza – święte zgromadzenie

Wśród wątków, które należą do najbardziej wyróżnionych w historii narodu wybranego, trzeba wymienić wielorakie działania człowieka, które oddalały go od Boga i wprowadzały podział między ludźmi, a także nieustanną troskę Boga o to, aby człowiek się nawrócił i trwał przy Bogu, a także by kochał drugiego człowieka. Bóg zwraca się do każdego, a równocześnie zwołuje lud, który nazywa „świętym zgromadzeniem”. Członkowie tego ludu otrzymują wszystkie potrzebne im dary, aby usuwać podziały i umacniać jedność. Lud Starego Przymierza jest zapowiedzią innej wspólnoty, którą stworzy Chrystus.

Spotkanie 5 – Chrystus wybiera Dwunastu

Chrystus zwracał się do ludzi po imieniu, większość Jego przypowieści, to historia pojedynczych osób. Jednak w tym bardzo indywidualnym działaniu Zbawiciela widać wyraźnie również wątek wspólnotowy. Szczególne znaczenie ma tutaj powołanie Apostołów. Trzeba się przyjrzeć uważniej tej pierwszej wspólnocie. Ich wzajemne relacje pozostawiają wiele do życzenia. Jednak stopniowo się zmieniają. Po zesłaniu spotkaniach ze Zmartwychwstałym i przyjęciu Ducha Świętego stali się oni nowymi ludźmi. Warto tu również odnieść do Chrystusa słowa z Księgi Rodzaju: „Mężczyzna opuści ojca i matkę i złączy się ze swoją żoną tak ściśle, że staną się jednym ciałem”. Chrystus opuszcza dom rodzinny i tworzy wspólnotę, która staje się Jego Ciałem, Jego Oblubienicą, z którą złączy się nierozerwalnymi więzami miłości, potwierdzonym śmiercią i zmartwychwstaniem.

W rozważaniu tajemnicy jedności, którą otrzymaliśmy jako dar i równocześnie jako zadanie, szczególne znaczenie ma głębsza analiza modlitwy arcykapłańskiej Chrystusa z Wieczerniku. W tym ostatnim dniu przed męką i śmiercią Zbawiciel wypowiada słowa, które są szczególnym streszczeniem całej Jego działalności. Włączamy się w tę modlitwę Chrystusa i staramy się także towarzyszyć Mu w dalszej drodze, która prowadzi na Golgotę. Ostatecznie bowiem zburzył on mur, który dzieli ludzi, przez oddanie za nich życia. Ukazał konieczność przebaczenia i dał przykład na krzyżu, jak należy przebaczać. Uczymy się tego chcąc być jak najlepszymi sługami Mistrza.

Spotkanie 6 – Obrazy Kościoła

W tych wstępnych spotkaniach, ukazujących tajemnicę uzdolnienia człowieka do tworzenia prawdziwej jedności z Bogiem i braćmi, a także spustoszenia, jakie poczynił w tej sprawie grzech, zatrzymujemy się teraz na misterium Kościoła. Nosi on w sobie dar jedności, który otrzymał od Boga, a równocześnie doświadcza podziałów wynikających ze słabości poszczególnych osób i grup. Przyglądamy się więc różnym obrazom Kościoła, opisanym szczególnie w soborowej konstytucji Lumen gentium, starając się lepiej poznać zarówno łaskę jedności, która nosimy w sobie, jak też problem podziałów, których doświadczamy. Przy każdym obrazie Kościoła możemy wrócić do pytania o swoje miejsce w tej wspólnocie. Każdy obraz ukazuje to misterium z innej strony, dzięki temu obraz staje się pełniejszy.

Spotkanie 7 – Kościół uobecniający królestwo Boże

Rozważając tajemnicę Kościoła musimy również lepiej zrozumieć relację dwóch rzeczywistości: Kościoła i Królestwa Bożego. Królestwo to jest już obecne na ziemi. Jego szczególną tajemnicą jest jedność, będąca uczestnictwem ludzi w jedności Osób Bożych, a jego najpiękniejszym obrazem na ziemi jest królewska uczta, na której Ojciec niebieski gromadzi swoje dzieci i karmi je Ciałem swego Syna, napełniając darem Ducha Świętego. Kto ten dar Komunii przyjmuje i idzie z nim do świata, ten uobecnia w nim królestwo Boże. W takim człowieku coraz bardziej umierają wady, które dzielą, a umacniają się cnoty, które łączą. W ten sposób lepiej rozumiemy, że królestwo Boże jest obecne w Kościele, a zadaniem członków Kościoła jest nieść jego bogactwo do świata. Wszyscy jesteśmy namaszczeni, dzięki czemu mamy udział w królewskiej misji Chrystusa i możemy spełniać czyny miłości, które zbliżają ludzi do Boga i do siebie nawzajem.

Spotkanie 8 – Szczególne znaczenie służby komunii

Kończąc obecny cykl spotkań musimy jeszcze raz powrócić do rozważanej już w czasie rekolekcji prawdy o głębszym znaczeniu posługiwania tych zespołów liturgicznych, których posługiwanie jest szczególnie związane z tajemnicą jedności. Do takiego stwierdzenia prowadzi nas głębsze wniknięcie w strukturę celebracji eucharystycznej. Przeżywamy w niej głoszenie prorockiego słowa, składanie kapłańskiej ofiary i tajemnicę królewskiej uczty. Pierwsze dwa wydarzenia prowadzą ku temu trzeciemu. Ich owocem jest komunia. To sakramentalne zjednoczenie z Panem jest nie tylko duchowo przeżywane, lecz jest również wspólnym świętowaniem zjednoczenia, konsumowaniem bycia razem, radowaniem się darem komunii. Szczególnym znakiem tego misterium jest służba zespołów śpiewaczych. Śpiew, który jest obecny w całej celebracji, nabiera w czasie przeżywania komunii szczególnie świątecznego charakteru, dominują w nim tony uwielbienia, radości i wdzięczności, gdyż człowiek otrzymał łaskę sakramentalnego zjednoczenia z samym Synem Bożym. Rozlega się wtedy wspólny śpiew. Wszyscy śpiewają, a śpiew wyraża ich jedności i ją pogłębia. Dlatego służba przez śpiew jest szczególnie związana ze służbą jednoczenia. Osoby, które posługując w scholi lub chórze, które podtrzymują i ubogacają śpiew zgromadzenia, które wykonują niekiedy także piękno śpiew solowy, powinny się czuć szczególnie wezwane do tego, aby na wszelki sposób przyczyniać się do tego, aby ludzie wierzący potrafili radować się swoją wiarą, wyrażać ją w śpiewie, przeżywać swoje urodziny, imieniny i rocznice w sposób pełen wdzięczności wobec Boga i radości z tego, że On jest pośród nas.

Skrutynium

Poruszane w tym cyklu spotkań tematy znajdują szczególne uwieńczenie w przeżyciu uroczystości Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata. Poznajemy lepiej, jaki jest tron, na którym On zasiada, jakie jest prawo, które wprowadził w swoim królestwie i jakie miejsce wyznacza każdemu, kto chce do tego królestwa należeć.

Przeżycie to ma również charakter skrutynium, w którym każdy przed Bogiem i w rozmowie z prowadzącym formację rozważa określone poniżej wymagania, stawiane członkom służby liturgicznej na obecnym etapie wtajemniczenia w posługiwanie w liturgii.

1. Zna chrześcijańskie znaczenie określenia „dwoje stają się jednym”. Umie odnieść te słowa zarówno do relacji małżeńskich, jak też do relacji Chrystusa i Kościoła. 2. Potrafi spełniać swoje funkcje w liturgii ze świadomością, że przez sakramentalne namaszczenie otrzymał udział w królewskiej misji Chrystusa. Wie, że służy Królowi i że królować przez miłość znaczy służyć. 3. Stara się ze wszystkich sił burzyć mury, które oddzielają ludzi od Boga i od siebie nawzajem oraz umacniać więzy, które ich łączą. Rozwija w sobie umiejętność przebaczania tym, którzy wobec niego zawinili.

Po przeżyciu skrutynium, w czasie dziękczynnej modlitwy, wszyscy zawierzają siebie Bogu na dalszą drogę formacji i służby, a także otrzymują odpowiedni znak, przypominającym im o ich udziale w królewskim posłannictwie Chrystusa i wynikających z tego wymaganiach.

Wspólnota rodzinna i eucharystyczna

Są dwa centra życia Kościoła ustanowione przez Chrystusa. Pierwszym z nich jest rodzina, gdyż w niej najpierw żył i wzrastał Syn Boży, który stał się Człowiekiem. On też ustanowił sakrament małżeństwa, przez który dał małżonkom udział w nierozerwalnym przymierzu, jakie łączy Jego samego jako Oblubieńca z Kościołem Oblubienicą. Wierzymy, że chrześcijańska rodzina jest domowym Kościołem, w którym uobecnia się to, co w Kościele jest najbardziej podstawowe, a więc autentyczne relacje miłości, które łączą głębokimi więzami ludzi z Bogiem i między sobą. W adhortacji apostolskiej o rodzinie Ojciec Święty Jan Paweł II pisze: „Objawienie i właściwe urzeczywistnienie komunii kościelnej ma miejsce w rodzinie chrześcijańskiej, która również z tego powodu może i powinna nazywać się «Kościołem domowym»” (FC 21).

Drugim i równocześnie najważniejszym centrum życia Kościoła jest Eucharystia. Jeśli przewodniczy jej prezbiter, gromadzi ona najczęściej wspólnotę parafialną, jeśli sprawuje ją biskup, jest on znakiem Kościoła lokalnego, gdy zaś jest ona celebrowana pod przewodnictwem Ojca Świętego, objawia się najpełniej znak Kościoła powszechnego. Zawsze jednak Eucharystia jest centrum, a przewodniczący jej wyświęcony szafarz, jest równocześnie pasterzem wspólnoty. Gromadzi się ona na Eucharystii i realizuje swoje potrójne posłannictwo pod kierunkiem pasterzy.

Głębsze poznanie tej prawdy ma ogromne znaczenie w formacji chrześcijańskiej, a członkowie służby liturgicznej mogą na to misterium spojrzeć także z perspektywy. Spełnianej przez nich funkcji. Odkrywają oni w pełniejszy sposób, że liturgia jest sprawowana nie tylko w świątyni, lecz także w Kościele domowym. Jest to przede wszystkim Liturgia Godzin i celebracja błogosławieństw, a w szerszym znaczeniu, wyrażonym przez określenie „liturgia życia”, są to wszystkie religijne tradycje rodzinne, modlitwy, pielgrzymki, akty zawierzenia, przeżywanie roku liturgicznego i wszystkich wydarzeń, które niesie życie. Powinni oni być również sługami tej „domowej liturgii”. Zrozumieją oni wtedy lepiej, że ich rodzina jest rzeczywiście domowym Kościołem i wszystko, co ważne w życiu Kościoła, powinno mieć swoje odzwierciedlenie w spotkaniach rodzinnych.

Spotkanie 9 – Adwent: Zaproszenie Boga do swego życia

Spotkania w okresie Adwentu, Narodzenia Pańskiego oraz okresu zwykłego poświęcamy w sposób szczególny rodzinie. W Adwencie jest to głębsze przeżycie prawdy, że trzeba się w rodzinie przygotować na przyjęcie Chrystusa i zaproszenie Go do swego życia. Tylko On może sprawić, że „lew i niedźwiedzica będą leżeć razem, a dziecko włoży swą rękę do kryjówki żmii”. 

Spotkanie 10 – Boże Narodzenie: Bóg zamieszkał w rodzinie

Przygotowujemy się do głębszego przeżycia Wieczerzy Wigilijnej, uroczystości Narodzenia Pańskiego i następującej potem oktawie. Staramy się głębiej przeżyć każdy z tych dni, jako świętowanie niezwykłej tajemnicy obecności Boga pośród nas. Prawda ta przenika życie rodzinne, celebracje liturgiczne, a także nabożeństwa, śpiewanie kolęd i inne przeżycia.

Spotkanie 11 – Objawienie: Rodzina domowym Kościołem

W świetle przeżyć, które są nam dane w okresie Adwentu i Narodzenia Pańskiego poddajemy głębszej analizie określenie: „moja rodzina jest domowym Kościołem”. Staramy się głębiej rozumieć, dlaczego te słowa odnosimy do rodziny, jak w rodzinie przeżywane jest potrójne posłannictwo Kościoła, a przede wszystkim dlaczego właśnie w rodzinie jaśnieje szczególnym blaskiem to, co w Kościele jest podstawowe, czyli prawdziwe relacji miłości, które łączą człowieka z Bogiem i ludzi miedzy sobą.

Spotkanie 12 – Okres zwykły: Kościół rodziną Bożą

Kolejny temat również skłania do refleksji i postawienia pytań: Dlaczego Kościół nazywamy rodziną? Czy jest on rzeczywiście rodziną? W jakim sensie jest, gdyż takim uczynił go Chrystus, a w jakim nie dorasta do tego określenia, gdyż przeszkadzają w tym słabości i ograniczenia człowieka? Co powinniśmy zrobić, aby wspólnota parafialna była bardziej rodziną? Jakie cechy rodzinne są możliwe do zrealizowania we wspólnocie parafialnej? Pytania te są ważne, ale nie ma nie łatwej odpowiedzi. Wymagają głębszej refleksji i skłaniają do czynnego zaangażowania.

Spotkanie 13 – Wielki Post: Kościół wezwany do nawrócenia

W okresie od Środy Popielcowej do Pięćdziesiątnicy kierujemy naszą uwagę w większym stopniu na głębsze zrozumienie tajemnicy Kościoła, który gromadzi się na Eucharystii. Temat rodzinny nie powinien zniknąć, ale rozwijać się bardziej indywidualnie. Wspólne spotkania, rozmowy, refleksje i modlitwy są poświęcone temu doświadczeniu Kościoła, jakie jest nam dane w czasie Eucharystii. Rozpoczynamy od rozważania prawdy o tym, że bez nawrócenia nie ma możliwości budowania prawdziwej wspólnoty. Musimy umieć przebaczać, przepraszać, nawracać się, zaczynać od nową, jednoczyć się coraz bardziej z Chrystusem i od Niego otrzymywać zdolność rozwijania swoich zdolności umacniania więzów między ludźmi.

Spotkanie 14 – Triduum: Kościół zrodzony z przebitego boku

Często spotkamy określenie: „Kościół zrodził się z przebitego boku Chrystusa”. Staramy się je lepiej zrozumieć. Z perspektywy tajemnicy Kościoła staramy się również spojrzeć na całą tajemnice Paschy Chrystusa, w której uczestniczymy. Misterium to, wyrażone w słowach i znakach, przeżywane we wspólnocie, objawia nam nie tylko tajemnicę Chrystusa, lecz także tajemnicę Kościoła. Tutaj uczymy się poznawać Kościół trwający wiernie przy Ukrzyżowanym, zrodzony z Jego Miłości, która pokonuje śmierć i obdarowuje nowym życiem w zmartwychwstaniu.

Spotkanie 15 – Okres Wielkanocny: Kościół Ciałem Chrystusa

W okresie Wielkanocnym poświęcamy wiele uwagi tym tekstom biblijnym, które ukazują Kościół jako Mistyczne Ciało Chrystusa, w którym każdy członek znajduje swoje miejsce. Ciało funkcjonuje najlepiej wtedy, gdy każdy członek spełnia swoje zadania. Powracamy więc do centralnej myśli całego programu formacyjnego, by służyć Bogu i ludziom tym darem, jaki każdy otrzymał. Wszyscy starali się ten dar rozeznać i od dłuższego już czasu służą nim w liturgii i codziennym życiu. Teraz jednak, gdy kończy się czas trzyletniej formacji, każdy powinien potwierdzić, że chce dalej tym darem służyć, albo rozeznał, że Bóg powołuje go innego rodzaju służby. Za kilka tygodni będzie miało miejsce uroczyste błogosławieństwo, przez które każdy będzie posłany na dalsze lata swego życia do coraz bardziej dojrzałego spełniania tej funkcji, którą odkrył i przyjął jako powołanie. Inne będzie spełniał w razie potrzeby, gdy nie będzie innych posługujących.

Spotkanie 16 – Pięćdziesiątnica: Kościół świątynią Ducha Świętego

Zbliżając się do uroczystości Zesłania Ducha Świętego przeżywamy spotkanie, w którym wracamy do tematu, przeżywanego już w czasie rekolekcji, że Kościół jest świątynią Ducha Świętego. Określenie to kryje w sobie wiele treści. Staramy się je przypomnieć i głębiej przeżyć. W szczególny sposób zwracamy uwagę na tajemnicę jedności, która jest nam przypomniana w obrazie świątyni zbudowanej z wielu żywych kamieni. Ważne znaczenie ma również prawda, wyrażona w słowach Chrystusa: „Zwycięzcę uczynię filarem w mojej świątyni”. Każdy rodzaj misji, jaką spełnia Kościół, potrzebuje animatorów i moderatorów. Są oni filarami dla małych i większych grup, które przeżywają formację i posługują pod kierunkiem pasterzy. Zapewne niektórzy uczestnicy spotkań podejmą formację animatorów liturgicznych. Mogą to uczynić po ukończeniu obecnej formacji.

Skrutynium

Skrutynium to ma szczególne znaczenie. Uczestnicy formacji kończą bowiem trzyletnią drogę i przygotowują się do błogosławieństwa. Jest ono potwierdzeniem przez Kościół dokonanych przez nich wyborów i umocnieniem w służbie na dalsze lata ich życia.

Każda osoba kończąca formację rozważa przed Bogiem poniższe wymagania i rozmawia na ten temat z prowadzącym formację.

1. Zna określenia „Kościół jest rodziną Bożą”, „Ciałem Chrystusa” i Świątynią Ducha Świętego”. Umie wyjaśnić znaczenie każdego z nich. 2. Potrafi spełniać swoją służbę w rodzinie, która jest domowym Kościołem, w czasie Eucharystii, na która Kościół się gromadzi i w świecie, do którego Kościół jest posłany. 3. Interesuje się sprawami Kościoła, zna swoje miejsce w tej wspólnocie, stara się wiernie je wypełniać i pomaga innym w realizacji ich powołania.

Błogosławieństwo

Na zakończenie otrzymują błogosławieństwo do dalszego spełniania funkcji liturgicznych (por. Dyrektorium 95-97). Wręczamy jest im również krzyż, będący znakiem ich posługiwania.

Perspektywa stałej formacji

Jeśli błogosławieństwo kończące trzyletnią formację członków służby liturgicznej zostało udzielone w jednym z dni poprzedzających Zesłanie Ducha Świętego albo w sam dzień Pięćdziesiątnicy czy też w święto Matki Kościoła, poniższe spotkania mają charakter wprowadzenia w formację stałą. Ukazują one drogi tej formacji oraz kreślą wyraźniej przed poszczególnymi członkami zespołów liturgicznych możliwości pełniejszego zaangażowania się w określoną służbę we wspólnocie. Możliwości te były ukazywane już wcześniej, ale teraz nadszedł czas potwierdzenia dokonanych wyborów lub podjęcia innych zadań.

Poniżej przedstawione są niektóre przestrzenie pełniejszego zaangażowania w życie wspólnoty parafialnej dla członków zespołów liturgicznych. Wskazuje je Dyrektorium DSL.

W zespołach posługujących słowem

Przygotowanie wiernych do godnego przyjęcia sakramentów. Ustanowiony lektor może pomagać kapłanowi w przygotowaniu rodziców i chrzestnych do chrztu dziecka, może prowadzić grupy młodzieży przygotowujące się do bierzmowania lub grupy ich rodziców i świadków, a także pomagać kapłanowi w przygotowaniu narzeczonych do sakramentu małżeństwa.

Pomoc w przygotowaniu i prowadzeniu katechezy dorosłych. Katecheza ta dokonuje się w różny sposób. Lektor może prowadzić małe grupy formacyjne i apostolskie, organizować kręgi biblijne, kursy ewangelizacyjne, pomagać w prowadzeniu rekolekcji zamkniętych, a w miarę możliwości także prowadzić katechezy dla różnych grup.

Zaangażowanie w inne formy posługi słowa w parafii. Posługa ewangelizacyjna dokonuje się także przez apostolat biblijny, redakcję gazetki parafialnej i strony internetowej, prowadzenie gablotek, kolportaż czasopism religijnych i promocję czytelnictwa książek, przygotowanie i prowadzenie osób pragnących pełnić w liturgii funkcję czytania słowa Bożego, organizowanie jasełek lub innych misteriów. Ustanowiony lektor, odpowiednio przygotowany do pełnienia tych zadań, może się przyczynić do ożywienia tych odcinków życia parafialnego.

Ożywienie misyjnych zadań parafii. Chodzi tu najpierw o zwrócenie się do ludzi, którzy są daleko od Chrystusa i Kościoła. W wielu parafiach liczba osób nie uczęszczających na niedzielną Eucharystię przekracza 50%. To ogromny teren misyjny. Lektor, który odkrywa wezwanie, by do tych ludzi docierać, z nimi rozmawiać, za nich się modlić, ukazywać im drogę do sakramentów świętych, przygotowuje się specjalnie do tego zadania i spełnia je we wspólnocie. Zadania misyjne obejmują także wspieranie misjonarzy pracujących w różnych krajach świata.

Animowanie życia modlitewnego w parafii. Szeroki zakres posługi lektora to modlitwa. W liturgii odczytuje on wezwania modlitwy powszechnej i do tej funkcji przygotowuje inne osoby. Pomaga też duszpasterzom w przygotowaniu nabożeństw oraz ich prowadzeniu (np. różaniec, droga krzyżowa, adoracja w czasie Triduum Paschalnego, czterdziestogodzinne nabożeństwo, godzina święta w pierwszy czwartek miesiąca). Może prowadzić grupy modlitewne, troszcząc się o formację ich członków.

Wspieranie rodzin przed pogrzebem i po pogrzebie bliskich. Bardzo ważnym wydarzeniem w życiu człowieka jest przeżycie śmierci najbliższych. Rodziny potrzebują wsparcia modlitewnego, a niekiedy także prowadzenia modlitwy w dniach między śmiercią i pogrzebem. Lektor może być wsparciem dla rodziny w tych trudnych chwilach. Oprócz prowadzenia modlitwy może wskazać wiernym odpowiednie modlitwy za zmarłych i pomóc im trwać na modlitwie w ich intencji także po pogrzebie.

W zespołach posługujących czynem

Adoracja Najświętszego Sakramentu w parafii. Należy dążyć do tego, aby budzić w wiernych potrzebę adoracji Najświętszego Sakramentu i stwarzać coraz więcej możliwości jej przeżywania. W dużych parafiach możliwa jest całodzienna adoracja, a w mniejszych w określonych dniach lub wyznaczonych godzinach. W to dzieło powinien się włączyć w sposób szczególny akolita. Troska o kult Eucharystii we wspólnocie parafialnej należy do jego podstawowych zadań. Obejmuje ono także nabożeństwa eucharystyczne i procesje.

Przygotowanie uroczystości liturgicznych w parafii. Ważnym zadaniem akolity jest pomoc w przygotowaniu uroczystości liturgicznych we wspólnocie, a szczególnie pomoc w przygotowaniu celebracji Triduum Paschalnego, uroczystości Narodzenia Pańskiego, przeżycia odpustu, rekolekcji parafialnych. Wśród tych zadań znajduje się także troska o odpowiednie przygotowanie zespołów służby liturgicznej. Akolita przygotowując je zarówno od strony teoretycznej, jak i praktycznej, może pomóc im lepiej zrozumieć funkcje, które spełniają. Nad całością celebracji czuwa ceremoniarz.

Posługa wobec chorych. To wielki i zróżnicowany obszar życia wspólnoty parafialnej. Akolici mogą, jako nadzwyczajni szafarze, przynosić chorym co niedzielę Komunię świętą. Podjęcie tego zadania oznacza poświęcenie w każdą niedzielę pewnego czasu dla chorych, a w okresie świątecznym jeszcze więcej. Posługa wobec chorych oznacza także przygotowywanie ich do przyjmowania sakramentu namaszczenia chorych, a potem do Wiatyku i przejścia z tego świata do wieczności. Zadania akolitów wobec chorych mogą się rozszerzyć na koordynację działań parafii w sprawie pomocy chorym leżącym w domach i w szpitalach. Akolici mogą w imieniu proboszcza odwiedzać chorych parafian w szpitalach i wspierać ich w ich cierpieniu. Mogą także organizować pomoc w dojechaniu do kościoła na niedzielną Eucharystię dla tych, którzy nie mogą przyjść o własnych siłach.

Pomoc potrzebującym. Także to zadanie wspólnoty parafialnej może się ożywić i bardziej rozwinąć, gdy na tym obszarze pojawi się człowiek ustanowiony i posłany przez biskupa, obdarzony łaską, którą otrzymał w czasie obrzędu ustanowienia do posługi akolity. Potrzebujących w parafii jest wielu. Dla głodnych trzeba przygotować posiłki, bezrobotnym pomóc w ich trudnej sytuacji, niepełnosprawnym zorganizować zajęcia, trzeba też dotrzeć do alkoholików, narkomanów i innych uzależnionych od nałogów. Ta codzienna posługa przybiera bardziej intensywną formę, gdy przychodzi czas świąteczny (paczki, wigilie…).

Organizowanie wolontariatu. Niemal w każdej formie pomocy słabym, chorym i potrzebującym, potrzebne jest zaangażowanie wolontariuszy. Akolita może koordynować działalność wolontariatu we wspólnocie parafialnej. Ta forma zaangażowania w dzieła pomocy ludziom rozwija się coraz bardziej i potrzeba kogoś, kto te wielorakie dzieła może animować, organizować i włączać w całość życia parafialnego.

W zespołach posługujących śpiewem

Powinni wspierać lektora i akolitę w pełnieniu ich zadań, szczególnie tych, które domagają się śpiewu, np. uroczystości parafialne, adoracje, nabożeństwa, pielgrzymki, jasełka, prowadzenie formacji w grupach lub posługa ewangelizacyjna przez rekolekcje i kursy, głoszenie Ewangelii śpiewem. Wspólnie z innymi grupami parafialnymi troszczą się oni o przenikanie codziennego życia duchem Ewangelii. Jest to działalność inspirująca i ubogacająca chrześcijański sposób obchodzenia imienin i urodzin, przeżywania uroczystości pierwszokomunijnych i wesel oraz innych wydarzeń życia.